Groter dan de lucht, erger dan de zon - Daan Remmerts de Vries
Post date: Dec 2, 2015 12:56:42 PM
Elmer, twaalf jaar, richt zich in dit boek direct tot de lezer:´Dit wil ik even zeggen: schelden mag. (...) Je mag alles, werkelijk ALLES, zolang het binnen in je hoofd blijft´. Elmer wil dit blijkbaar graag delen want `wat weet je als je twaalf bent? Je weet niks, je weet geen bal. Je denkt dat je alles snapt. Maar dat is niet zo, neem dat van me aan´. Elmers verhaal begint in een zomerkamp op Vlieland. Hij vindt het er vreselijk: de herrie, de stoerdoenerij en de activiteiten. Het is op kamp dat hij voor het eerst Lomax hoort, een fluisterende stem in zijn hoofd. Hij ziet hem ook,´een dwarrelend puntje, een dansende, zwarte stip. Met witte ogen´. Lomax´ stem is dwingend, een ´gruizige, verdwaalde korrel in je brein´. Hij is ook niet vriendelijk want regelmatig scheldt hij Elmer uit. Tegelijkertijd belooft Lomax Elmer nooit in de steek te laten en draagt hij oplossingen aan voor Elmers problemen.
Na het kamp lijkt Lomax op Vlieland te zijn achtergebleven, maar hij keert terug als Elmer het moeilijk heeft op zijn nieuwe school. Zijn oude school moest hij verlaten omdat hij een jongen had laten struikelen bovenaan een trap en de mouw uit de jas van een meisje had geknipt. Elmer doet zijn best zijn weg te vinden in de nieuwe klas, maar het gaat erg moeizaam. Na een mislukt verjaarspartijtje meldt Lomax zich weer:´Lapzwans! Je bent niks zonder mij. Een druiloor (...) Maar gelukkig ben ik er nu. We zijn weer samen...samen...samen...` En niet alleen Lomax bemoeit zich met Elmers leven, hij ziet en hoort steeds meer dingen die anderen niet zien en horen: waarschuwingen in teksten, kleuren, insecten en beangstigend gerommel in de waterleidingen. Lomax zet Elmer aan tot handelen en Elmer besluit de kinderen die hem pesten aan te pakken.
Daan Remmerts de Vries is een schrijver die de lezer meeneemt in het hoofd van de verteller. De lezer zit op de eerste rang en daarmee dicht op Elmers angsten. Het lijkt of Elmer alle lezers aanspreekt, maar hij heeft vooral zichzelf voor ogen want het is een verhaal ´voor bepaalde mensen - jij en ik- voor wie het verschrikkelijk is om voortdurend in het gezelschap van anderen te zijn´. De stem van Lomax en de andere verschijnselen belichamen zijn angsten en zijn behoefte die te bezweren. Omdat de lezer er zo bovenop zit kan hij er net als Elmer niet aan ontsnappen. Daarnaast is Elmer een scherpe waarnemer die zijn omgeving analyseert in rake typeringen. Bijvoorbeeld de goedbedoelde raad van zijn moeder om moeilijkheden te ontwijken - ´als je met z´n alle in een klas zit, dan valt er weinig te ontwijken´- of de vraag of gehoorzaamheid die afgedwongen wordt door de angst voor straf, er niet voor zorgt dat je zelf niet meer nadenkt.
Het is duidelijk dat Elmer geen doorsnee twaalfjarige uit groep acht is. Zijn vertekende waarneming van de wereld en de beïnvloeding van zijn gedrag door Lomax duiden op psychiatrische problematiek. Elmer lijkt hier aan het einde van het verhaal grip op te krijgen als hij iemand ontmoet die een en ander voor hem relativeert. Dit geeft Elmer de kracht Lomax klein te houden. Het verhaal eindigt daarmee hoopvol, al blijft het de vraag of Elmer het zal redden als zijn nieuwe vriend niet langer in de buurt is.
Het boek richt zich op lezers tussen de tien en twaalf jaar. De complexe wereld van Elmer zal echter voor veel kinderen in die leeftijdsklasse moeilijk te begrijpen zijn. Het is dan ook een boek voor een klein publiek. Jammer dat het verhaal niet is gesitueerd in de onderbouw van het middelbaar onderwijs, dan had het een groter publiek kunnen bereiken.
Groter dan de lucht, erger dan de zon is een intens en prachtig geschreven boek.
Groter dan de lucht, erger dan de zon
Daan Remmerts de Vries
Querido, 2015 € 14,99
Andere boeken van Daan Remmerts de Vries op kinderboekenpraatjes:
De bevrijding van het Stedelijk