Guusjes geheim

Auteurs die schrijven voor educatieve uitgeverijen zijn vaak niet erg bekend. Netty van Kaathoven is zo´n auteur. Ze heeft al heel wat boeken geschreven op avi-niveau of met een andere educatieve insteek. Daarnaast maakt ze gedichten en schrijft ook ´gewone´ kinderboeken, haar serie De paardenmeiden loopt goed.Ik bespreek een boek van haar uit de serie Inzicht van uitgeverij Nino. Deze serie bestaat uit ´sociaal-emotionele verhalen waarin zaken aan de orde komen waarover minder makkelijk gepraat wordt´. De serie is bedoeld voor de leerlingen van groep 7 en 8.De verteller in het boek Guusjes geheim is Jord, Guusje is zijn vriendin. Zij trekken er graag samen op uit en gaan bijvoorbeeld waterbeestje vangen voor in de vijver. Soms doet Guusje ´raar´, dan wordt ze boos of ze zegt dat ze niets meer met Jord te maken wil hebben. Lankmoedige en zachtaardige Jord trekt zich daar niet veel van aan, hij weet dat ze wel weer bijtrekt.Guusje wil graag een oude hut in het bos oplappen en Jord wil haar best helpen.Op een avond loopt Guusje weg van huis en niemand weet waar ze is. Jord heeft wel een vermoeden, maar hij heeft Guusje beloofd niets over de hut aan anderen te vertellen. Jord besluit´s nachts in zijn eentje naar de hut te gaan om Guusje daar te zoeken. Hij vindt haar en weet haar over te halen met hem mee te gaan naar zijn huis.

Guusje wil haar moeder en stiefvader niet zien en aanvankelijk ook niet zeggen waarom ze is weggelopen. Uiteindelijk vertelt ze dat haar stiefvader foto´s van haar heeft gemaakt als ze onder de douche stond en dat hij haar heeft vastgepakt en ´aan haar borstjes gevoeld´. Dan gaat het balletje rollen. Guusje vertelt het hele verhaal, stiefvader Tom slaat op de vlucht, moeder Mirna gelooft de verhalen haar dochter nu wel en er wordt aangifte gedaan.

Het verhaal sluit af met een epiloog waarin Jord vertelt hoe het verder is gegaan met Guusje.

Het tweede deel van het boek laat drie meisjes aan het woord over hun ervaringen met seksueel misbruik en het boek sluit af met algemene informatie in de vorm van vragen en antwoorden.

Ik heb dit boekje met twee petten op gelezen: als recensent van kinderboeken en als orthopedagoog. Ik studeerde af op het onderwerp seksueel misbruik en heb jarenlang cursussen gemaakt en gegeven over het omgaan met seksueel misbruikte kinderen.

Het verhaal wordt geloofwaardig verteld, vooral het gedrag van Guusje is overtuigend. Ze doet vreemd, maar het ligt er ook weer niet heel dik bovenop. Jord is een lieve geduldige vriend die het Guusje niet al te moeilijk maakt.

Veel volwassenen vinden het moeilijk over seksualiteit en misbruik te schrijven voor kinderen. Van Kaathoven doet dat goed, ze benoemt wat benoemd moet worden en legt uit wat er uitgelegd moet worden ´ik weet wel wat dat is, dat kleffe gedoe. Dat komt uit zijn piemel. Dat is als je seks hebt.´

Sommige scènes in het boek staan duidelijk ten dienste van het thema en komen gezocht over, zoals Jords opmerking dat Guusje de badkamerdeur op slot doet.

Enigszins gekunsteld verwerkt de schrijfster een eigen aandeel in het verhaal; de moeder van Jord is schrijfster en op zoek naar een onderwerp, Jord en Guusje besluiten haar te vragen over Guusjes geheim een boek te schrijven, ´omdat alle kinderen dan weten dat het mis kan gaan. En dat het helpt als je er met iemand over praat´.

Als orthopedagoog juich ik het toe dat boeken over seksueel misbruik in schoolbibliotheken worden opgenomen. Een boek geeft de mogelijkheid aan kinderen zich te informeren over dit onderwerp zonder ´pottekijkers´. Voor kinderen die zelf misbruikt worden kan een dergelijk boek wellicht een opstapje zijn om met hun geheim naar buiten te komen.

Er is echter één tip waar ik grote moeite heb: ´Maak duidelijk dat je alles mag vertellen (…) en zeg dat je het niet door zult vertellen aan anderen´. Dit is een heel slecht advies. Door geheimhouding te beloven loopt het kind (of de volwassenen die hetzelfde belooft) de kans in het geheim ´gevangen te raken´. Er ontstaat een dilemma: moet het kind zijn belofte breken en het vertrouwen beschamen óf wordt het medeschuldig aan de geheimhouding van het seksueel misbruik? Zeker kinderen uit groep 7 en 8 lopen dan tevens het risico door de dader in de geheimhouding te worden betrokken en zelf slachtoffer te worden. Ook het verhaal van Guusje laat zien waar de geheimhoudingsbeloofde toe kan leiden: Jord moet in zijn eentje de wegloopactie van Guusje oplossen omdat hij haar beloofd heeft niet te vertellen dat ze een geheime hut hebben. Het voert te ver om hier uit te leggen hoe je het dan wel moet aanpakken om over een vermoeden van seksueel misbruik te praten, maar daar zijn betere handvatten voor te geven.

Gelukkig is de verdere informatie die gegeven wordt helder en van goede kwaliteit.

Guusjes geheim

Netty van Kaathoven

Niño, 2011 € 12,90

| 11 + |