Roald Dahl Woordenboek

Honderd jaar geleden werd Roald Dahl geboren. Hij schreef zijn eerste kinderboek in 1943. Dit boek, De Gremlins zou door Walt Disney verfilmd worden, maar dat is er nooit van gekomen. Bijna twintig jaar later komt zijn stroom kinderboeken echt op gang.Tussen 1961 en 1993 verschenen er zeventien kinderboeken, die ook allemaal in Nederland uitkwamen en vaak werden bekroond.

Roald Dahl heeft een opvallende eigen stijl en een van de kenmerken daarvan is zijn rijke taalgebruik. Hij schrijft beeldend en gebruikt vaak woorden die hij zelf verzon. Deze woorden zijn nu samengebracht in hetRoald Dahl Woordenboek, waar ze naast andere ´gewone´ woorden uit zijn oeuvre staan.

Het Roald Dahl Woordenboek is gebaseerd op zijn Engelstalige tegenhanger de Oxford Roald Dahl Dictionary. Het mag duidelijk zijn dat hier geen sprake kon zijn van een een-op-eenvertaling. De Engelse uitgave begint bijvoorbeeld met ´aardvark´ (´simply for fun because just like stories, every dictionary needs a good beginning.´), in de Nederlandse uitgave is (voor het iets minder leuke woord) ´aaien´ gekozen.

Omdat het om een ´buitengebruikelijk´ woordenboek gaat staan er alleen woorden in die voorkomen in de verhalen en gedichten van Roald Dahl. Bij ieder woord staat een voorbeeldzin waarin je kunt lezen hoe Dahl het woord heeft gebruikt in een van zijn boeken. Voor woorden die Dahl zelf bedacht wordt de vertaling van Dahls vaste vertaler Huberte Vriesenkoop gehandhaafd.

In het woordenboek wordt duidelijk aangegeven welke woorden door Dahl zijn verzonnen en welke niet. Er is ook ruimte voor taalkundige uitleg, bijvoorbeeld over de herkomst van een woord, wat beeldspraak is of een onomatopee.´Husselen met woorden´ is een veelvoorkomend kopje. Je kunt bijvoorbeeld een vergelijking husselen (´een heks is zo kaal als een hardgekookt ei´), je kunt woorden verhaspelen (bijvoorbeeld van ´liegebeest´ en ´jokkebrok´een

´liegebrok´ maken), of je kunt spelen met variaties op een woord (zo kun je ´griechelend´ lachen, maar je kunt je ook bescheuren). De lezer wordt ook uitgedaagd zelf aan de slag te gaan door bijvoorbeeld bij een lemma andere woorden op te zoeken of te proberen een´rinkelend rijm´ te maken. In eerste instantie overdonderen de vele mogelijkheden die het woordenboek biedt de lezer wellicht, maar het wijst de weg vanzelf.

Een woordenboek als dit kan niet zonder plaatjes en die kunnen alleen van Dahls vaste illustrator Quentin Blake zijn. Het boek staat er boordevol mee en ze zijn een geweldig leuke aanvulling op de tekst. Neem bijvoorbeeld het lemma kogel waar we een verbaasd kijkende Peli zien (met een kogelgat in zijn aanzienlijke snavel) en een heel verontwaardigde aap. De illustratie sluit aan bij de voorbeeldzin afkomstig uit De Giraffe, de Peli en Ik: ´Moet je kijken!´riep de Aap.`Die rotinbreker heeft met zijn kogel een gaatje gemaakt in de snavel van die arme Peli´ .

Het Roald Dahl Woordenboek is een ode aan Dahls creatieve woordgebruik en de knappe vertaling daarvan door Huberte Vriesenkoop. Het is een boek om in te verdwalen, een taalavonturenboek, een boek om op een willekeurige pagina te openen en je te laten verrassen. Geen dingelingelingetje dus, maar een fantastelijk supermachtig fantabuleus boek.

Roald Dahl Woordenboek

Susan Rennie (samenstelling, bewerkt door Heidi Aalbrecht en Pyter Wagenaar)

Van Dale, 2016 € 24,99