Noorse mythen - Kevin Crossley-Holland

De Noorse mythen werden in de dertiende eeuw opgetekend door de IJslandse geleerde, politicus en dichter Snorri Sturluson. Zijn geschriften werden bekend onder de naam Proza-Edda. Wat Edda precies betekent is onduidelijk, het kan zowel ’grootmoeder’ als ‘dichtkunst’ betekenen. Beide zijn mooie verwijzingen naar de oorsprong: oude verhalen die oorspronkelijk mondeling werden overgedragen in de vorm van gedichten. De IJslandse tekst kwam in de zestiende eeuw in handen van de Deense koning, die niet wilde dat de tekst buiten zijn land werd verspreid. Pas in 1770 verscheen de eerste Edda-vertaling in het buitenland. De Noorse mythen duiken met enige regelmaat op in de jeugdliteratuur. Zo maakte Henk Kerkwijk er een mooie bewerking van in de jaren negentig (Verhalen uit de godenwereld van de Edda, Leopold) en in 2014 verscheen er een bewerking van Simone Kramer (Over Goden en reuzen, Ploegsma). De nieuwste uitgave van de Noorse mythen, kortweg Noorse mythen genaamd, wordt uitgegeven door Lemniscaat. Het is een vertaling uit het Engels waarin de verhalen zijn bewerkt door Kevin Crossley-Holland. Eerder schreef deze auteur een succesvolle trilogie gebaseerd op de Arthurlegenden. De Noorse mythen spelen zich af rond de mythische boom Yggdrasill. De boom wortelt op drie niveaus: in Asgard waar de goden wonen, in Midgard waar de mensen, dwergen en reuzen verblijven en in het dodenrijk Niflheim. De belangrijkste god is Odin, de allevader, god van strijd en poëzie. De bekendste andere god is Thor, de dondergod en zoon van Odin. In Asgard woont ook Loki, een raddraaier en verrader die verschillende gedaanten kan aannemen. Veel verhalen gaan over Loki’s streken. Hij knipt bijvoorbeeld voor de lol de gouden haren van Thors vrouw af, of hij steelt de gouden appels die de goden jong houdt. Vaak brengt hij de goden in problemen met zijn vlotte babbel en zijn impulsieve daden. Hij wordt dan ook veelvuldig bestraft of moet erop uittrekken om iets recht te zetten. Loki veroorzaakt echter niet alleen moeilijkheden, het levert de goden ook mooie geschenken op of oplossingen voor lastige problemen. In de verhalen begeven de goden zich regelmatig naar de andere werelden waar mensen, dwergen en reuzen leven. Soms komen daar ook kinderen van waarvan sommigen de mensenwereld verder helpen en anderen een bedreiging vormen. Asgard gaat uiteindelijk ten onder en ook daarin speelt Loki een rol.

Crossley-Holland weet de verhalen boeiend en overzichtelijk te vertellen. Wie toch even de weg kwijt is kan terugvallen op diverse overzichten die aan het boek zijn toegevoegd.

Het zijn spannende verhalen waarin mystiek, sluwheid en magische voorwerpen een belangrijke rol spelen. Er wordt ook flink in gevochten. Plat wordt het nooit, in de sfeervolle verhalen sluimert iets dat zich niet helemaal laat vangen en stof tot nadenken geeft. Waarom trekken de goden bijvoorbeeld door Midgard of waarom hebben Loki’s kinderen de gedaanten van een slang en een wolf en bewaakt zijn dochter het dodenrijk? Er zijn dan ook vele (esoterische) verhandelingen geschreven over de diepere betekenis van de Noorse mythen. Ook zijn de verhalen van de Edda een inspiratiebron voor veel schrijvers, waaronder J.K. Rowling en J.R.R. Tolkien. Hij ontleende bijvoorbeeld de namen van de dwergen uit dit epos, gebruikte de beschrijvingen van Odin als inspiratie voor Gandalf en ook de vervloekte ring speelt een rol in de Noorse mythen.