Het kunstvak & ik

Drama

Bij het geven van drama onderwijs staat het MVB-model centraal. Materie, vorm betekenis.

Voor de toepassing van dit model wordt een thema of onderwerp proces uitgewerkt wat resulteert in een product waarbij de persoonlijke verbinding met een thema of onderwerp in een presentatie zichtbaar moet worden. In termen van het model: vanuit ‘materie’ wordt geleerd binnen dans en drama zelf materiaal te maken. Vervolgens moeten reflectie en analyse op deze ‘vorm’-geving de inhoud ‘betekenis’ verlenen.

Materie: gaat over de uitdrukkingsmogelijkheden van het lichaam, zoals houding, beweging, mimiek, stem en het verkennen van de basis spelelementen: wie, wat, waarom, waar en wanneer.

Vorm: verwijst naar de dramatische lijn (spanningsopbouw) en uitdrukkingsvormen zoals speltechnieken en spelstijlen om kleur te geven aan een boodschap.

Betekenis: richt zich op vormgeven in drama aan de persoonlijke verbinding met een onderwerp of thema waardoor zeggingskracht ontstaat.

Centraal in het MVB model staat creativiteit. Dat komt tot uiting in verschillende waarneembare handelingen. Voor dans zijn deze: dansen, beschouwen, ontwerpen en vormgeven, choreograferen en presenteren. Voor drama: spelen, beschouwen, ontwerpen en vormgeven, regisseren en presenteren.Deze onderdelen wisselen elkaar af en vullen elkaar aan, en geen ervan kan gemist worden. Hierdoor kan geleerd worden dat opvattingen oorspronkelijk kunnen zijn, verassend en inspirerend. Deze waarneembare handelingen worden gekoppeld aan vak inhoudelijke indicatoren waarbij zowel voor dans als voor drama een onderscheid wordt gemaakt in vaardigheden en kennis naar de volgende indeling:

• eigen vaardigheden

• didactische vaardigheden

• danskennis en drama/theaterkennis didactische kennis.

De basisstructuur van het Materie-Vorm-Betekenis model behoort tot de kennis en vaardigheden van

een leraar. De verworven kennis en vaardigheden kan hij zowel productief, receptief als reflectief toepassen. Verder heeft de leraar zich de vakinhoudelijke indicatoren eigen gemaakt om deze vervolgens adequaat te kunnen toepassen bij de ontwikkeling in dans en drama van kinderen.

(Commissie kennisbasis pabo, 2012)

Beeldende vorming

Ook bij beeldende vorming staat het MVB model centraal. Materie, vorm en betekenis.

Een beeld bestaat uit vormgegeven materie waar wij mensen betekenis aan geven (Van Onna & Jacobse: 2016). We bespreken de onderdelen van het beeld, ook wel de componenten genoemd: materie, betekenis en vorm.

Materie is het materiaal waarvan het beeld is gemaakt. Kijk maar naar het beeld hierboven. Het is gemaakt van klei. Een beeld bestaat ook uit vorm: de visuele verschijningsvorm. Het zijn alle visuele onderdelen van een beeld. Met kleur, vorm, textuur, ruimte en compositie kun je een beeld vormgeven. In dit ruimtelijke beeld zijn holle en bolle vormen gemaakt. Er is textuur gebruikt voor de haren. Het beeld bestaat uit één kleur en de compositie is symmetrisch. Het ruimtelijke beeld van klei draagt betekenis. Betekenis is dat wat het beeld uitdrukt. Met het beeld wil de maker iets vertellen. De maker geeft dus betekenis aan het beeld. De kijker kan er betekenis uithalen. In dit geval heeft de maker een hoofd van een mens gemaakt met een open mond en uitstekende tong. Misschien doet het jou denken aan een jongen die zijn tong naar je uitstak. Of het herinnert je aan die keer dat de dokter in je keel wilde kijken. Iedereen kan bij een beeld eigen herinneringen hebben.

Een beeld bestaat dus uit betekenis, vorm en materie. We noemen dit de productcomponenten van een beeld (Procesgerichte didactiek, 2021).