mātrōna quaedam Ephesī tam nōtae erat pudicitiae1, ut vīcīnārum quoque gentium fēminas ad spectāculum suī ēvocāret. haec ergō cum virum extulisset2, non contenta vulgārī mōre fūnus passīs3 prōsequī crīnibus aut nūdātum pectus in conspectū frequentiae plangere, in conditōrium etiam prosecuta est dēfunctum4, positumque in hypogaeō5, Graecō mōre, corpus custodire ac flēre tōtīs noctibus diēbusque coepit. sīc afflictantem sē ac mortem inediā6 persequentem nōn parentēs potuērunt abdūcere, non propinquī; magistrātūs7 ultimō repulsī abiērunt, complōrātaque singularis exemplī8 femina ab omnibus, quintum iam diem sine alimentō trahēbat. assidēbat aegrae fidissima ancilla, simulque9 et lacrimās commodābat lugentī, et quotienscumque dēfēcerat positum in monumentō lūmen renovābat.
ūna igitur in tōtā cīvitāte fābula erat: sōlum illud affulsisse vērum pudicitiae amorisque exemplum omnis ordinis10 hominēs confitēbantur, cum interim imperātor provinciae latrōnēs iussit crūcibus affigī secundum11 illam casulam, in qua recēns cadāver mātrōna dēflēbat. proximā ergō nocte, cum mīles, quī crūcēs asservābat, nē quis ad sepultūram12 corpus dētraheret, nōtāsset13 sibi et lūmen inter monumenta clārius14 fulgēns et gemitum lugentis audīsset15, vitiō16 gentis humanae concupiit scire, quis aut quid faceret. dēscendit igitur in conditōrium, vīsāque pulcherrimā muliere prīmō17 quasi quōdam monstrō infernīsque imāginibus turbātus substitit. deinde ut et corpus iacentis conspexit et lacrimas consīderāvit faciemque unguibus sectam, ratus scīlicet id quod erat, dēsiderium exstinctī18 non posse fēminam patī, attulit in monumentum cēnulam19 suam coepitque hortārī lugentem, nē perseverāret in dolōre supervacuō ac nihil prōfutūrō gemitū20 pectus dīdūceret: omnium eundem esse exitum sed et idem domicilium21, et cētera quibus exulcerātae mentēs ad sānitātem revocantur.
at illa, ignōtā consolātiōne, percussa22 lacerāvit vehementius pectus ruptōsque23 crīnōs super corpus iacentis imposuit. nōn recessit tamen mīles, sed eādem exhortātiōne temptāvit dare mulierculae24 cibum, donec ancilla, vīnī certē ab eō odōre corrupta25, prīmum ipsa porrexit ad humanitātem invītantis victam manum26, deinde, refecta27 pōtiōne et cibō, expugāre dominae pertināciam coepit et “quid proderit” inquit “hoc tibi, sī solūta inediā fueris, sī tē vīvam sepeliēris28, sī antequam fāta poscant, indemnātum spīritum effuderis? id cinerem aut mānēs crēdis sentīre sepultōs? vīs tū revīviscere? vīs discussō29 muliebrī errōre, quam diū licuerit, lūcis commodīs fruī30? ipsum tē iacentis corpus admonēre debet, ut vīvās.”
nēmō invītus audit, cum cōgitur aut cibum sūmere aut vīvere. itaque mulier, aliquot diērum abstinentiā sicca, passa est31 frangī pertināciam suam, nec mīnus32 avidē replēvit sē cibō quam ancilla, quae prior victa est.
____________________________________________________________________________________________