Investerings-Akties bij de industrie

1.ArcelorMittal en de Pijpleidingen havens Gent-Terneuzen

De Gentse staalfabriek ArcelorMittal is één van de grootste CO2-uitstoter van ons land: nl 9,4 milj ton of 8% van BE (ze hebben nochtans het grootste zonnedak van het land - 27.000 zonnepanelen - en hebben tien windmolens die uitgebreid worden naar zestien).Bijna de helft komt van de twee hoogovens. Zo’n 5 miljoen ton CO2 daarvan wordt uitgestoten door de energiecentrale Centrale Knippegroen, uitgebaat door Engie Electrabel (315 MWe). Ze is sinds 2010 in bedrijf en verving de Centrale Rodenhuize 4, die werd omgebouwd tot 100% biomassa. De nieuwe centrale werkt op  laagcalorische hoogovengas (voornamelijk stikstof en koolmonoxide) gemengd met cokesovengas (grotendeels waterstof en methaan) en convertorgas (meer koolmonoxide) van de staalfabriek.Bij de staalreus lopen 3 projecten om snel te vergroenen:
1.Tussen 2025 en 2027 zal het deels met overheidssteun de oudste van zijn twee hoogovens vervangen door 1 splinternieuwe hoogoven (DRI= Direct Reduced Iron). In eerste fase hoogoven alleen met aardgas i.p.v. kolen + electro-oven = -70%.Dat moet resulteren in een forse daling van de emissies. Door de nieuwe installatie zal in één klap de uitstoot met 3 milj. ton CO2 worden gereduceerd. Gecombineerd met recente investeringen in de vergroening van de andere hoogoven daalt de uitstoot zelfs met 3,9 miljoen ton tegen 2030 (=- 35%)(deels ingang door waterstof en aardgas bijmenging, minder kolen); deels uitgang door CCS (Carbon Capture and Storage)  en CCU (Carbon Capture Utilization). 

2. In Gent wordt derhalve een installatie gebouwd om met de eigen uitstoot ethanol te produceren. 

3. Men zet zich ook in op het gebruik van afvalhout uit containerparken en verkolen voor inbreng in hoogovens

Waterstof is de volgende stap (2035-2040). 

In de staalsector kan 1 ton waterstof tot 26 ton CO2 besparen (klass 2 ton CO2/ton staal). (er wordt al wel wat waterstof ­gebruikt, maar dat is "grijze waterstof" uit aardgas en heeft dus eveneens een CO2-afdruk).

Een netwerk van pijpleidingen door de Gentse haven moet daar stilaan verandering in brengen.  Pijpleidingen moeten ArcelorMittal aantakken op een Nederlands netwerk dat het waterstof van Dow in Terneuzen, een chemische ­fabriek met waterstof als restproduct, vervoert.

Opmerkelijk is dat het netwerk al in 2025-2026 de eerste grijze waterstof moet vervoeren. 

De omgebouwde hoogoven naar DRI zal "waterstof-ready" zijn. Bij voldoende groene waterstof (via electrolyse met HE) kunnen die volledig CO2 neutraal geëxploiteerd worden. 

Op termijn kan dat netwerk ook "groene waterstof", gemaakt met elektriciteit van windmolens op zee, gaan vervoeren. De grote Deense windmolenparkbouwer Ørsted wil in Zeeland een waterstoffabriek van 1 GW bouwen (voor 2030), die wordt gekoppeld aan een groot nieuw windmolenpark in het Nederlandse deel van de Noordzee . Ørsted zou zelf dat windpark VAN 2 GW willen bouwen (cf eerste deel windpark Borssele). 

De Gentse haven werkt samen met de Zeeuwse havens van Terneuzen en Vlissingen in de fusie North Sea Port.

Helemaal op waterstof draaien, zal de staalfabriek van Arcelor­Mittal nooit kunnen, dus zal er ­altijd een CO2-uitstoot blijven. De bedoeling is om ook die af te vangen en via een pijpleiding ter ­beschikking te stellen van bedrijven die er gebruik van kunnen ­maken.

Methanol

Zo loopt in de Gentse ­haven het project North-C-Methanol, dat methanol wil produceren met groene waterstof en CO2 die is opgevangen in industriële installaties zoals die van ArcelorMittal. Methanol is een basisproduct voor de chemie, maar kan ook gebruikt worden als groene brandstof voor schepen of treinen.

Warmte

Daarnaast komt er nog een derde soort pijpleidingen die warmte vervoeren naar wie het nodig heeft, bijvoorbeeld andere bedrijven of huizen en wijken in steden en gemeenten in de buurt.

Dat ecosysteem zal grensoverschrijdend zijn, met grote industriële spelers aan beide kanten van de Nederlandse grens.

De waterstofpijpleidingen zullen zelf aangesloten worden op het landelijke netwerk van gasnet­beheerder Fluxys.

Aan het project is een kostprijs verbonden van rond de 100 miljoen euro. Dat is nog beperkt, ­tegenover de 3 miljard euro die ­nodig is om ArcelorMittal klimaatneutraal te maken.

De site in Gent heeft zich opgeworpen als wereldwijde testsite voor ArcelorMittal. Hier proberen ze alle nieuwe zaken het eerst.

De staalindustrie staat verder dan de chemische industrie, maar zal emissies nooit helemaal kunnen vermijden. Ze zullen CO2 moeten afvangen voor het in de atmosfeer komt. 

2.BASF Antwerpen 

In het noorden van de Antwerpse haven heeft BASF de grootste chemische productiesite van ons land. Door de indrukwekkende omvang heeft het meer weg van een industriële stad dan een site. Het verklaart ook voor een groot deel de hoge CO2-uitstoot: in 2019: 3,4 milj. ton.

Met een jaarverbruik van 1,5 milj MWh elektriciteit en 5,7 milj. ton stoom behoort BASF tot de grootste energieverbruikers van het land.

Alle installaties zijn tot in de puntjes op elkaar afgesteld, zodat zo min mogelijk energie verloren gaat. Processen die warmte produceren worden gecombineerd met processen die warmte nodig hebben. Hierdoor vermijden we de inzet van fossiele brandstoffen voor warmte-opwekking en een emissie van ongeveer 1 milj ton CO2/jaar.

Wereldwijd wil het bedrijf tegen 2030 1/4 minder uitstoten t.o.v. 2018, oftewel 60 % t.o.v. 1990. In Antwerpen willen ze deze eerste horde nemen door de site volledig te doen draaien op "groene stroom". Vanaf 2023 zal de uitstoot met 1 milj. ton afnemen dankzij een pas ondertekende deal met een Nederlands offshore windpark. De site zal volledig met HE gevoed worden uit het windmolenpark Hollandse Kust Zuid (HKZ) waar zij de grootste afnemer zullen van zijn. Het bedrijf heeft 49,5 procent van dit windpark gekocht dat nu voor de kust van IJmuiden in bouw is en zal in productie komen in 2023.

Anders dan in de staalindustrie lopen er in de chemische industrie weinig innoverende projecten. Alle installaties die er vandaag zijn, zullen moeten worden aangepast of vervangen. Dat BASF werk maakt van groene stroom is een goed signaal, maar de tijd dringt om ook de eigen processen te verduurzamen. Er zijn veel plannen en ideeën, maar nog weinig investeringen. Men denkt dat de technologieën nog niet matuur genoeg zijn. Over tien jaar zou dit anders zijn. Dan hebben ze ‘nog’ twintig jaar om alles uit te rollen?

HKZ wordt ontwikkeld door het Zweedse staatsbedrijf Vattenfall. Het komt op 18 kilometer van de kust voor Ijmuiden. De 140 turbines zullen een gezamenlijk vermogen hebben van 1,5 GW. BASF betaalt 300 M€ voor een participatie van 49,5 procent en draagt 1,3 miljard bij aan de bouw. De constructie is begonnen in de zomer 2021..

Verwacht wordt dat BASF Antwerpen zijn volledige energie­behoefte zal kunnen invullen met HKZ-stroom. Zandvliet Power, de WKK gascentrale die BASF en Engie samen bezitten, zal in ­bedrijf blijven. Vanaf 2023 zal die centrale wel meer stroom aan het Belgische net kunnen leveren. De aankoop van de stroom uit het HKZ-windpark is mogelijk omdat er aan twee vereisten van BASF is voldaan: leveringszekerheid en prijscompetitiviteit. 

Pijlers van het duurzaamheidsbeleid van BASF zijn:

1.optimalisering van de energie-efficiëntie in de fabriek. Is al zo veel mogelijk gerealiseerd. 

2. overschakeling op HE (wind)

3.CO2 -uitstoot van de chemische processen zelf ­beperken. 

De grootste ingreep is het ombouwen van de steamcracker naar een electrische cracker voor de productie van de basisproducten voor de hele fabriek:  ethyleen en propyleen (nu emissie 1,5 milj ton/jaar ingevolge warmte van fossiele brandstoffen). Moet dus op "groene elektriciteit"  van de offshore windfarm als grondstof. (hiervoor pilootinstallatie in Ludwichshaven) (Industrieel voor 2035-2040).
Ook gedeeltelijk toevoegen bij de grondstof aanvoer voor de cracker van circulaire grondstoffen i.p.v. nu naptha en LPG, maar meer o.a. door pyrolyse van kunstofafval en versleden autobanden.

Ook de de hitte voor de andere chemische processen zal met groene elektriciteit worden opgewekt. De elektriciteitsbehoefte van elektriciteit zal nog aanzienlijk stijgen naarmate de installaties klimaatvriendelijker worden.

BASF bestudeert ook voor de kleinere CO2 bronnen:
- CCS: opslaan ondergronds, overgangstechnologie
- Processen omvormen zonder emissie van  CO2
- CCU: CO2 als grondstof
- Elektrificatie wagenpark 

In 2030 moet een ­reductie van 25 procent bereikt zijn en voor 2050 mikt BASF op nuluitstoot. 

Oorspronkelijk (begin 2021) was het de bedoeling om samen met het energiebedrijf Engie Electrabel  op de BASF-​site in Antwerpen een gasgestookte elektriciteitscentrale te plaatsen van 850 MW.  Aan dat project hing een investering van zowat 400 M€. BASF en Engie wilden voor de centrale subsidies binnenhalen via het CRM-steunmechanisme dat dan nog op goedkeuring wachtte. Intussen is in overleg met de hoofdzetel in Ludwigshafen beslist om het project geen prioriteit meer te geven. Het economisch kader is te onzeker. Ze willen zich in eerste instantie inzetten op HE (wind) en aldus te voorkomen dat de groei van hun productie tegen 2030 tot extra CO2-uitstoot zou leiden.

3. Engie Electrabel

Engie Electrabel staat volgens de officiële cijfers helemaal bovenaan. Maar 5 van de 7,8 miljoen ton komt van energiecentrale Knippegroen. Die werkt op restgas van ArcelorMittal en draait ook voornamelijk voor het metaalbedrijf. Bij Arcelor zien ze deze uitstoot als de hunne, hoewel het uit een ‘Engie-schoorsteen’ komt. Door de bijzonder hoge uitstoot wordt Knippegroen weleens de laatste steenkoolcentrale van België genoemd, hoewel er geen kolen gebruikt worden. Volgens Engie is het beter om de restgassen te gebruiken om energie op te wekken dan ze verloren te laten gaan. Aldus moet Arcelor niet elders elektriciteit gaan halen. Het rendement van Knippegroen is maar 43 procent. Bij een STEG gascentrale zou dat gemiddeld 60 procent zijn. Dit is zo deels ten gevolge de lage verbrandingswaarde van het restgas zodat men met een "klassieke centrale" moet werken.  Moesten ze dat met een STEG gascentrale kunnen doen, dan lag de uitstoot tussen de 0,7 en 1,2 milj ton lager. Engie doet ook niets om de warmte die ongetwijfeld vrijkomt te recupereren. Dat is een gemiste kans

Engie Electrabel is vandaag de grootste producent van HE in ons land en benadrukt dat het verder ambitieuze doelstellingen heeft. Tegen 2030 wil het de uitstoot met bijna 35 procent verminderen. De activiteiten zouden koolstofneutraal zijn in 2045. 

Maar om de doelstellingen van Parijs te halen, moeten de energieleveranciers in geïndustrialiseerde landen tegen 2035 CO2-neutraal zijn. Door de bouw van nieuwe gascentrales als back-up voor de offshore windenergie, die toch een levensduur van minstens 15 jaar hebben, wordt 2035 moeilijk haalbaar. 

1.Stimulatie kleinschalige wind en zon projecten bij de verbruikers (helpen met diensten bij exploteren en integreren)
2.Grootschalige HE Noordzee + tback-up aardgascentrales met mogelijkheid waterstof bijstook
3. Bouwen aan interconnecties buitenland
4. Groene energie zoeken in buitenland (waterstof, amoniak) de markt vanaf 2030)
5. investeren in energie opslag op jaarbasis (uitbreiding pompcentrale COO): vb energieeiland

 Extra "groene elektriciteit" betekent dat minder efficiënte oudere centrales in Europa uit de markt zullen worden geduwd. De behoefte aan flexibele back-upcapaciteit via gascentrales in België zal er niet door verminderen. Wel zullen de gascentrales die de back-up verzorgen, mogelijk minder moeten draaien.

4.TotalEnergies

In de Antwerpse haven heeft TotalEnergies de op twee na grootste raffinaderij van Europa staan. Hier wordt jaarlijks 16 miljoen ton ruwe aardolie verwerkt. Van de 5,5 milj ton CO2-uitstoot komt 4 milj van de raffinaderij. Total wil zich aanbieden als wereldwijde producent van HE (olie, aardgas noodzakelijke transitiebrandstof en maximaal HE). (steenkool uitfaceren). (! nog investeringen nodig in nieuwe olie en gasvelden zoniet tekorten zoniet prijsstijgingen). Inversteringen in synthetische brandstoffen: 0,4 milj € aan research + nieuw fabriek voor Hernieuwbare Jet ten Oosten van Parijs in 2024)
Aardgasketting moet lekdicht zijn want methaan is 26 keer meer boeikasgas.
Belangrijk is de Europese "Carbon Adjust Carbon Taks"  om concurrentie te vermijden van C-rijke landen. 

Tegen 2023 zal de Antwerpse site volledig met "groene stroom" bevoorraad worden (Spaanse zonne-energie), afkomstig uit eigen productie van TotalEnergies.

Total werkt met onder meer Esso en BASF samen om op korte termijn CO2 af te vangen en te stockeren in de Noordzee. Het doel is om de emissies in de Antwerpse haven te halveren tegen 2030.

TotalEnergies wil een biodieselfabriek bouwen, mogelijk in Antwerpen, om de klassieke brandstoffen te vergroenen.

Net als bij Esso oogt de toekomst voor de raffinaderij van Total onzeker. Innovatie zal nodig zijn, bijvoorbeeld door CO2-afvang en een biodieselfabriek, om het complex open te kunnen houden.

Het Franse bedrijf is minder afwachtend dan Esso. Ze proberen te diversifiëren door ook aan elektriciteitslevering te doen. Ze zijn eigenaar van Lampiris, een bekende groene stroomleverancier.Total grijpt zijn kans door werk te maken van transitie. Bij Esso, aangestuurd vanuit Houston, zien we dat veel minder.

5. ESSO

De raffinaderij van Esso in Antwerpen is ‘door jarenlange investeringen’ een van de meest energie-efficiënte van Europa. Om ook de komende decennia te kunnen openblijven onder het Europees ETS systeem moet de CO2-uitstoot van 2,1 milj ton wel nog drastisch omlaag. Op dit moment evalueren ze een aantal projecten, waaronder een CO2-afvanginstallatie in Antwerpen”. Samen met andere bedrijven in de haven, waaronder Total en BASF, wil Esso op korte termijn CO2 afvangen en via pijpleidingen capteren in de Noordzee. Hun plannen voor 2030 en 2050 zijn gebaseerd op de emissiedoelen in het emissiehandelssysteem ETS.”

Voor raffinaderijen is de toekomst hoogst onzeker. De vraag naar brandstoffen op basis van petroleum zal drastisch dalen in Europa. De raffinagecapaciteit zal dus de komende twintig jaar drastisch afnemen. Dat hoeft niet het einde van Esso in Antwerpen te betekenen. Mogelijk houden ze in Vlaanderen de laatste raffinaderijen omwille van de locatie.

Daarvoor is het afvangen van CO2 noodzakelijk. Raffinaderijen hebben geen andere keuze. Ze kunnen maar een klein deel van hun werking uitstootvrij maken. Voor Esso lijkt captatie een alles of niets verhaal te worden. Anders dan Total is het Amerikaanse Exxonmobil, moederbedrijf van Esso, minder geneigd om andere markten op te zoeken. Ze hebben zich in het verleden vijandig opgesteld tegenover klimaattransitie en hebben nu pas door dat grote investeringen dringend nodig zijn.

6. Groene waterstof bij Ineos

De Britse chemiegroep Ineos is van plan om zo’n 2 milj € te investeren in de productie van "groene waterstof", Het bedrag zal aan projecten in Europa besteed worden in een periode van 10 jaar.
Een eerste proefproject komt in Noorwegen. Ook in Duitsland zijn er al concrete plannen. Daarnaast is ook België kanshebber voor een groter project, net als Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. 

België is een kanshebber, vanwege de vele vestigingen van Ineos hier.

De elektriciteit die wordt gebruikt voor electrolyse van water, wordt opgewekt met HE. Die brandstof geldt als een van de beste manieren om de industrie koolstofneutraal te maken, aangezien ze alleen waterdamp uitstoot.

Europa schreeuwt om meer ­investeringen in groene waterstof.

Evonik heeft een vergunning verkregen voor 810 t/y  (NOx) , 21 t/y  NH3.
cf de uitstoot van TotalEnergies  3.656 t/y en bij BASF 2.405 t/h NOx en 496 t/y NH3. Vilvoorde:535 t/y NOx  en 107  t/y NH3

Ineos plant in de Antwerpse haven het Project One: een chemie­kraker voor de productie van ethyleen, Bij de meeste krakers is dat op basis van nafta, een op olie gebaseerde grondstof. Ineos zal  voor een groot deel ­waterstof gebruiken als energiebron. Die waterstof komt vrij tijdens het productieproces in de kraker. De fabriek die Ineos in de Antwerpse haven wil bouwen, stoot drie keer minder uit dan de gemiddelde stoomkraker in Europa en zal het ruim twee keer beter doen dan de beste kraker momenteel op het continent. Ons streefdoel is de installatie in 2026 in gebruik te nemen. Andere plannen om krakers te vergroenen staan nog in de kinder­schoenen qua technologie, zoals de ontwikkeling van elektrische krakers.
Ze investeren 3 miljard euro in dit project en doen dat niet zonder te maken dat deze installatie futureproof is. De installatie zal uitgerust zijn om tegen 2050 CO2-neutraal te zijn. Het elektriciteitsverbruik van de kraker is nu al volledig afgedekt door groene stroom. Ineos neemt vanaf Nieuwjaar 140 megawatt groenestroomcapaciteit af, onder meer van de windenergieparken op zee

7. Volvo batterijenfabriek naar Gent?

Volvo Cars wil tegen 2030 alleen nog elektrische wagens maken. Momenteel koopt de groep batterijcellen bij Aziatische bedrijven als LG en CATL. Die ­worden dan in de assemblagefabriek van Gent in batterijpakken verpakt – een relatief kleine handeling die niet veel plaats of personeel vergt. Over enkele ­jaren wil Volvo zijn eigen cellen produceren in samenwerking met Northvolt. De productie vergt grote investeringen, die makkelijk in de miljarden lopen.

Volgens Bruyneel komt de batterijproductie het best dicht bij de assemblagefabriek. ‘Covid heeft ons geleerd dat we de productie en de aanvoer van ­onderdelen het best niet te veel spreiden.’ Volgens Bruyneel, die vroeger ­Volvo Cars Gent leidde en opklom in de hiërarchie van de Zweedse autobouwer, gaat de keuze wellicht tussen terreinen dicht bij de hoofdfabriek in Göteborg en de assemblagefabriek in Gent.

Hernieuwbare energie

‘De fabriek moet batterijcellen produceren voor 300.000 tot 400.000 auto’s, ­bestemd voor alle Europese Volvo­fabrieken. Begin 2022 valt de ­definitieve beslissing, maar Gent heeft zeker troeven. Voor ons is de logistiek en de beschikbaarheid van personeel en groene energie bijzonder belangrijk bij onze keuze.’ In het voordeel van Gent, met nu al 6.500 werknemers, speelt dat de krapte op de arbeidsmarkt in de regio rond Göteborg nog groter is dan die in Vlaanderen. De batterijfabriek zou goed zijn voor zo’n 3.000 arbeidsplaatsen.

Beschikbaarheid van hernieuw­bare energie en voldoende geschoold personeel zijn doorslaggevend. De bouw van extra windparken voor de Belgische kust zou helpen om batterijen volledig met hernieuwbare energie te produceren. Wie dat tien jaar geleden had durven voorspellen, werd vierkant uitgelachen.

Terwijl de loonverschillen afnemen, neemt de prijs van CO2-uitstoot overal toe. Grote bedrijven beseffen nu volop dat ze klimaatneutraal moeten worden. Ze kunnen niet anders, vanwege de uitstootkosten. Daarom zien ze hun vestigingen niet langer als alleenstaande fabrieken, maar kijken ze naar mogelijke netwerken, om bijvoorbeeld restwarmte te delen. Ook samenwerking met universiteiten voor duurzame innovaties is interessant voor bedrijven.

Potentiële investeerders kijken door de klimaatuitdagingen ook veel meer naar de uitstoot van hun transport. Een centrale ligging en aanwezigheid van spoorverbindingen en waterwegen worden belangrijker. De aanwezigheid van waterstof wordt cruciaal in het aantrekken van nieuwe industrie.

8. Andere grote HE contracten

De Belgische offshore windparken Norther, Northwester II en Seamade met hun ruim 1.000 megawatt hebben met 3 grote industriële verbruikers 1/3  van hun stroomproductie gereserveerd. Ze sluiten daarvoor langetermijncontracten af, in het jargon ‘power purchase agreements’ (PPA’s), die hen voor 10 of 15 jaar bevoorrading van hernieuwbare energie garanderen. Het Engie sloot in de zomer van 2019 een eerste grote Belgische offshoredeal met Google. Vanuit het windpark Norther krijgt de internetreus jaarlijks 350 GWh groene stroom. Later sloot Engie ook belangrijke stroomcontracten met de Belgische kalkproducent Lhoist, de chemiebedrijven Ineos en Covestro voor windenergie vanop land. Eneco op zijn beurt sloot deals met de chemiespelers DSM, Borealis en het farmabedrijf Janssen Pharmaceutica, terwijl RWE de stroom van het windpark Northwester II doorverkocht aan Ineos en de Nederlandse chipreus ASML. De grote groei komt nu van de zware industrie zoals staal, cement en chemie, hun vraag naar groene stroom zal blijven toenemen en vormt een belangrijke motor.

Opmerking: Grote Industrie + Energie in Vlaanderen= 40% van broeikasgassen in Vlaanderen; BASF + ACELOR+ ENGIE + ESSO = 20% in Vlaanderen. Sinds 1990 niet gedaald maar producie wel gestegen. Zijn door ETS systeem gestuurd (doel -60% in 2030/2005).

"Circulaire Economie" is essentieel.

Herbekijk Debat Industrie>>>