De Westhoekduinen van van middeleeuwen tot 1800

(door historicus van het abdijmuseum ‘Ten Duinen”  Jan Van Acker)

De duinen maakten van ca 900 tot de Franse Revolutie deel uit van het vorstelijk “wildernisregaal”. (in den beginnen de graven van Vlaanderen, later de Bourgondische hertogen tot de Oostenrijkse Nederlanden (zie: ASM= A SA Majesté op de Ferrariskaart van ca 1775). Tot de Franse revolutie stonden de duinen dus onder een feodaal beheer. De duinen ten westen van Nieuwpoort werden de “Westduinen” genoemd.

De duinen waren immers voor niets anders nuttig dan voor te jagen, de grote en exclusieve liefhebberij van de edellieden. Alleen een zeer beperkt weiderecht (voor koeien) werd in leen gegeven.

De zeeduinengordel was in de late middeleeuwen voortdurend in beweging en hierover worden veel geschriften aangehaald hoe veel landbouwgrond ten noorden van Adinkerke onvruchtbaar geworden is ingevolge overstuiving met zand (opgezocht in de Adinkerkse registers voor het innen van de “pointinge” (soort grondbelasting).

Pas op het einde van het ancien regime ontstond er een illegale wildgroei van kleine huisjes midden in de duinen. Ze waren in leemplak of hout en bewoond door allochtone arme jonge ongehuwden van wie het “goed leven en het goed gedrag” niet gewaarborgd was. (“cortsittenden” genoemd).  Deze vreemden  waren niet gewenst omdat men vreesde dat ze beroep zouden doen op de lokale “dis” (armenzorg)).

Pas in 1774 leverde de Veurnse magistraat aan vissers de toelating om huisjes te bouwen. De bekende “duneboertjes” die hun visvangst combineerden met een bescheiden perceeltje in de duinen dateerden dus pas vanaf het eind van de 18de eeuw.

Wist u dat men in de duinen spreekt van wolvenplagen en men gespecialiseerde  jagers uit Henegouwen moest laten overkomen om die te bestrijden?

Wist u dat het konijn een exoot is uit het Middellandse Zeegebied?

(Dit dier kwam hier vóór de 13de eeuw niet voor maar uitgezet omdat de andere pelsdieren verdwenen waren wegens het overbejagen van eerdere wildsoorten  voor het bont(vb bevers). Naast bont leverden de konijnen ook lekker vlees. Ook vermenigvuldigen ze zich razend snel. Men voederde de konijnen in “warandes”  om te vermijden dat ze over de bevroren “warande gracht” (het Langelis/Langeleed) schade zouden berokkenen aan de akkers te Adinkerke)

Wist u dat rond de duinen de oren van de katten moesten afgesneden zijn en van de honden de nagels uitgetrokken worden om te vermijden dat ze konijnen zouden vangen?

Wist u dat de “duneherders” zware controles uitoefenden op het afwijken van de wegen langs de duinen en op het stropen van konijntjes?

Wist u dat de elzen aan de duinrand aangeplant werden door de boeren in hun strijd om de verzanding van hun akkers tegen te houden?

Wist u dat in nog in de periode 1930-1935 op de 650 ha grote duinen van het Calmeynbos, Westhoek-, Krakeel- en Oosthoekduinen zo’n 5 à 6000 konijnen jaarlijks geschoten werden?

LINK naar de pagina op de Website