-04-Hygiënische stomazorg 

Verpleegkundige handeling: B1

Voor de basisverpleegkundige gaat het over wondzorg van stomata bij gestabiliseerde wonden. Algemeen is een wonde gestabiliseerd als:

• De wonde positief volgens de verwachtingen evolueert;

• De wondzorg niet aangepast moet worden;

• Er geen risico is op een acute verslechtering.

Bij vragen of twijfel beslist de verpleegkundige verantwoordelijke voor algemene zorg of de wonde gestabiliseerd is.

Voorbereiding

 verplegende

• • Zorg voor een verzorgd voorkomen. 

  • Pas handhygiëne toe volgens de richtlijnen. 

  • Verzamel de nodige gegevens over de zorgvrager en de zorg. Oorzaak en lokalisatie van de stoma, soort opvangsysteem, mate van zelfzorg, allergie kleefstoffen, toestand huid, problemen met de stoma,…

 materiaal

• • Niet steriele handschoenen (+ reserve) 

  • Bedbeschutting 

  • Nierbekken

  • Afvalzakje

  • Toiletpapier

  • Niet-steriele kompressen

  • Water

  • Eventueel neutrale zeep

  • Washandje en handdoek 

  • Opvangmateriaal stoma (ééndelig/tweedelig - open/gesloten systeem)

  • Schaartje met gebogen schaarbladen (tenzij stomaplaat met moduleerbare ring)

  • Maatkaart/mal

  • Eventueel huidverzorgende middelen: barrièrespray, pasta/pastaring, …

  • Eventueel ontgeurder

 kamer

• • Zorg voor privacy (beletlichtje + gordijnen).

  • Zorg voor voldoende licht en ruimte. 

  • Plaats het bed op de juiste hoogte.

 zorgvrager

• Begroet de zorgvrager en stel jezelf voor.

• Controleer de naam en de geboortedatum van de zorgvrager. 

• Informeer de zorgvrager over de zorg.

Uitvoering

Vervangen van een ééndelig en tweedelig opvangsysteem

1. Werk aan de zijde waar de stoma zich bevindt.

2. Bepaal met de meetkaart of mal de correcte opening van de stomaplaat. 

3. Knip de stomaplaat op maat. De opening moet goed rond de stoma aansluiten, zonder te knellen en zodat de huid niet in contact komt met ontlasting.  

4. Maak de rand van de uitsnijding glad met je vinger, zodat er geen scherpe randen meer zijn.

5. Laat de huidplaat op lichaamstemperatuur opwarmen bij de zorgvrager om de kleefkracht te verhogen. 

6. Trek niet-steriele handschoenen aan. 

7. Leg een bedbeschutting aan de kant van de stoma. 

8. Plaats een nierbekken zo dicht mogelijk bij de plaats van de stoma.

9. Ledig, bij een open systeem, het zakje in een nierbekken door de afsluiting onderaan het zakje te openen. 

10. Ondersteun de huid bij het verwijderen van het opvangsysteem. Dit voorkomt schade aan de huid.

11. Maak het opvangsysteem voorzichtig los van de huid, begin het losmaken bovenaan. Plooi de kleefvlakken naar elkaar toe.

12. Deponeer het opvangsysteem in een afvalzakje omwille van geurhinder.

13. Verwijder de stoelgangresten met toiletpapier of een niet-steriel kompres.

14. Reinig de huid en de stoma met lauw water. Gebruik van een neutrale zeep is meestal niet nodig.

15. Dep de huid rond de stoma goed droog, vermijd wrijven om huidirritatie te voorkomen.

16. Controleer de stoma op huidproblemen..

17. Gebruik zo nodig huidverzorgende producten rond de stoma. Gebruik geen alcohol of ether, deze kunnen de huid irriteren of uitdrogen.

18. Indien haartjes rond de stoma groeien, knip deze voorzichtig kort af met een schaartje. Gebruik geen scheermes en epileer de huid niet. Dat kan wondjes of irritatie veroorzaken.

19. Verwijder de beschermfolie van de stomaplaat.

20. Bepaal de juiste richting waarin je het opvangsysteem gaat kleven. 

21. Bevestig de opening van de plaat goed rond de stoma en druk aan van onder naar boven.

22. Masseer de plaat ± 1 minuut. De lichaamstemperatuur van de zorgvrager zorgt ervoor dat de plaat optimaal kleeft.

23. Vul oneffenheden en huidplooien eventueel op met pasta. 

24. Bevestig, bij een tweedelig systeem, het opvangzakje op de klikring van de plaat tot je een klik hoort. Sluit de ring. Volg de instructies van de fabrikant bij een ander koppelingssysteem.

25. Controleer bij een open systeem of de afsluiting onderaan het opvangzakje correct is aangebracht en afgesloten.

26. Controleer of het opvangsysteem goed kleeft op de huid door het zakje naar je toe te trekken. 

27. Verwijder afval en bedbeschutting.

28. Verwijder de handschoenen en pas handhygiëne toe.

Nazorg

 zorgvrager

• • Vraag na hoe de zorgvrager de zorg ervaren heeft.

  • Geef indien gewenst een comfortabele houding. 

  • Ga na of de zorgvrager nog vragen of noden heeft.

 kamer

• • Plaats het bed op de juiste hoogte.

  • Plaats het oproepsysteem binnen handbereik. 

  • Ruim de kamer op. 

  • Open de bed-en raamgordijnen.

  • Verlucht zo nodig de kamer of gebruik een ontgeurder.

  • Doe het beletlichtje uit 

 materiaal

• • Ruim het gebruikte materiaal op gepaste wijze op. 

 verpleegkundige

• Pas handhygiëne toe volgens de richtlijnen.

• Rapporteer observaties van de stomazorg en stoelgang in het verpleegdossier.

Bronnen:

• • Website UZ leuven geraadpleegd op maandag 5/11/2012:http://www.uzleuven.be/sites/default/files/Stomazorg/Handleiding/Informatie_zorgverleners_-_ileostoma.pdf    

  • Stappenplannen technisch verpleegkundige zorgen Lier: hygiënische stomazorg

  • Onuitgegeven cursus HIVSET: Verpleegkunde 1 VB (schooljaar 2012-2013)

  • Verpleegkunde A (2024). Onuitgegeven nota's bij een cursus voor het eerste jaar van de opleiding verpleegkunde. Hoger Instituut voor Verpleegkunde Sint Elisabeth Turnhout. 

Laatste aanpassing: N.Willemsen 30/06/2025