-02- Toedienen van een lavement

Verpleegkundige handeling: B2 voor basisverpleegkundige, B1 voor VVAZ

Voorbereiding

verplegende

• Zorg voor een verzorgd voorkomen. 

• Pas handhygiëne toe volgens de richtlijnen. 

• Verzamel de nodige gegevens over de zorgvrager en de zorg. Reden van opname, continentie, laatste defecatie, darm- of aarsaandoeningen, indicatie, aard en hoeveelheid van de voorgeschreven spoelvloeistof,...

materiaal                                                    

• Verzamel de benodigdheden

  • Afdekdeken of molton 

  • Bedbeschutting 

  • Afvalemmer of nierbekken

  • Niet-steriele handschoenen (2 paar)

  • Rectale sonde 

  • Glijmiddel 

  • Niet-steriele kompressen

  • Irrigator met toevoerleiding en kraantje/afsluitklem of wegwerpset met ophangsysteem

  • Spoelvloeistof op medisch voorschrift

  • Toiletpapier 

  • Bedpan of wc-stoel 

  • Materiaal voor stuitwassing 

  • Eventueel: recipiënt voor staalname, aanvraagformulier en identificatieklever 

• Voorbereiding van de rectale sonde en irrigator of zak

  • Breng met een niet-steriel kompres het glijmiddel aan op het voorste deel (± 10 cm) van de rectale sonde. Vermijd hierbij de laterale openingen om verstopping van de sonde te voorkomen.

  • Steek de sonde terug in de verpakking.

  • Vul de irritator of zak met de voorgeschreven spoelvloeistof.

  • Plaats de afvoerleiding op de rectale sonde.

  • Purgeer de afvoerleiding en rectale sonde met de spoelvloeistof, lucht in de darmen kan hinderlijk zijn.

kamer                                      

• Zorg voor privacy (beletlichtje + gordijnen).

• Zorg voor voldoende licht en ruimte. 

• Plaats het bed op de juiste hoogte.

zorgvrager

1. Begroet de zorgvrager en stel jezelf voor.

2. Controleer de naam en de geboortedatum van de zorgvrager. 

3. Informeer de zorgvrager over de indicatie, de werkwijze en mogelijke ongemakken van het lavement.

4. Vraag de zorgvrager om medewerking: 

   1. Zich zoveel mogelijk te ontspannen door rustig diep in en uit te ademen.

   2. Niet te persen tijdens het inlopen van de spoelvloeistof.  

   3. De sluitspier op te spannen na het inlopen van de spoelvloeistof.

   4. Aan te geven wanneer er te veel ongemakken zijn en je het inlopen moet stoppen.

Uitvoering

1. Werk aan de rechterzijde. De zorgvrager ligt bij voorkeur op de linkerzijde.

2. Leg alle benodigdheden binnen handbereik.

3. Zet eventueel een toiletstoel of bedpan klaar.

4. Breng een afdekdeken/molton aan en verwijder de bovenlaag. 

5. Maak het onderlichaam vrij en geef een Sims-houding. Laat de zorgvrager op de linkerzijde liggen met het bovenbeen gebogen en opgetrokken.

6. Breng bedbeschutting aan tot onder de stuit.

7. Doe handschoenen aan. 

8. Vraag de zorgvrager zich goed te ontspannen tijdens het plaatsen van de sonde door rustig en diep door de mond te ademen. 

9. Neem de rectale sonde vooraan vast op ± 15 cm van de top. Breng de sonde ± 10 cm voorzichtig en langzaam in de anus richting de navel in.

10. Zet het kraantje/klem of de rolklem open zodat de vloeistof kan inlopen. 

11. Breng de irrigator/zak langzaam ± 50 cm hoger dan de aars van de zorgvrager.

12. Controleer op de maatverdeling van de irrigator/zak of de vloeistof gelijkmatig inloopt.

13. Vraag de zorgvrager hoe hij het inlopen ervaart. Stop bij pijn of wanneer deze aangeeft onwel te worden.

14. Regel zo nodig de inloopsnelheid met de rolklem of door de irrigator lager/hoger te houden. 

15. Houd de irrigator niet te hoog, de vloeistof is dan moeilijk op te houden.

16. Houd de irrigator niet lager dan de aars om verstopping van de rectale sonde te voorkomen.

17. Indien de vloeistof is ingelopen of indien de zorgvrager onmogelijk nog kan ophouden, stop de toediening door het kraantje of rolklem dicht te draaien of de afvoerleiding af te klemmen.

18. Verwijder de rectale sonde langzaam uit de aars, plooi ze dubbel in je hand en trek er de handschoen over.

19. Neem de leiding van de irrigator in de andere hand en ontkoppel ze van de rectale sonde, leg de sonde onmiddellijk in de afvalemmer of het nierbekken. 

20. Voorzie beide handen van handschoenen.

21. Reinig de aarsstreek met toiletpapier.

22. Laat de zorgvrager op de linkerzijde liggen en vraag om de vloeistof zo lang mogelijk op te houden of volg het voorschrift. 

23. Laat de bedbeschutting ter plaatse.

24. Verwijder handschoenen.

25. Pas correcte handhygiëne toe.

Nazorg

zorgvrager

• • Plaats oproepsysteem/bedieningspaneel van het bed binnen handbereik. 

  • Zet het bed op juiste hoogte.

  • Plaats eventueel een bedpan of toiletstoel binnen handbereik, zodat de zorgvrager snel kan reageren op defecatiedrang. 

  • Bij gebruik van het toilet; vraag de zorgvrager om niet door te spoelen en te bellen indien hij stoelgang heeft gemaakt.

  • Observeer het resultaat van het lavement. 

  • Neem, indien voorgeschreven door de arts, een staal. 

  • Voer zo nodig een intiem toilet of stuitwassing uit.

  • Help zo nodig bij het verzorgen van bedlinnen en kledij.

  • Geef een comfortabele houding. 

  • Ga de beleving van de zorgvrager na en vraag of deze nog iets wenst.

kamer

• Plaats het bed op de juiste hoogte. 

• Open ev. bed- en raamgordijnen. 

• Verlucht eventueel de kamer.

• Doe het beletlichtje uit.

materiaal

• Ruim het gebruikte materiaal op gepaste wijze op. 

• Breng de irrigator naar de spoelruimte om te reinigen en te desinfecteren. 

• Indien een staal werd genomen; werk af volgens de procedure.

verpleegkundige

• Pas handhygiëne toe volgens de richtlijnen.

• Rapporteer het tijdstip, het resultaat van het lavement en andere observaties in het verpleegdossier.

Bronnen

• Katholieke Hogeschool Kempen, departement Gezondheidszorg Lier (2008) Stappenplannen: Technische Verpleegkundige verstrekkingen. Elsevier

• gezondheidszorg. Maarssen

• (2008) Hulp bij uitscheiding. Onuitgegeven nota's bij de opleiding verpleegkunde voor de module VB. Hoger Instituut voor Verpleegkunde, Turnhout 

• Vitalworld. (2006);Clysma of lavement.2009,from http://worldhealthprogram;tripod;com/klysma.html 

• www.healthtime.com/galecontent/enema-administration

• Higgins,D. (2006). How to administer an enema.Nurs Times, 102(20),24-25 

• Slagter,D. (2009) Lavement (klysma) toedienen (pp1-2): Dirk Slagter                                                       

• Verpleegkunde A (2024). Onuitgegeven nota's bij een cursus voor het eerste jaar van de opleiding verpleegkunde. Hoger Instituut voor Verpleegkunde Sint Elisabeth Turnhout. 

Laatste aanpassing: N.Willemsen 30/06/2025