In een industriële productie worden ruwe materialen tot eindproducten getransformeerd door gebruikmaking van gereedschappen en productiemiddelen. (Wikipedia)
Zoals gemeld, is de productie van capsules een weinig bekend verhaal. Hier wil ik een deel van dat verhaal blootleggen van de allereerste stappen met de aanvraag en goedkeuring van een patent tot het eindproduct aanwezig op een fles Champagne of andere schuimwijn. Dit eindproduct, door verschillende producenten in de markt gezet, gebruikt basismaterialen (zoals staal) in het productieproces (met aandacht voor design, de fabricage en de controle). Speciale aandacht aan de flan (of de pre-capsule), ook het onderwerp van verzamelingen, zoals de capsule zelf. Tot slot enkele oude getuigen.
"Een octrooi of patent (niet-officiële term) is een exclusief (uitsluitend) recht tot het industrieel maken of verkopen van een product of anderszins het exploiteren van een uitvinding." (Wikipedia)
Zie onder Geschiedenis voor het brevet van Jacquesson, de initiële uitvinder. Verder vond ik via Google Patents volgende voorbeelden:
Procédé de fabrication de muselets pour bouteilles de champagne et analogues, et muselets réalisés par sa mise en oeuvre (Patent EP0044798A2 van 1981);
TA retention device for bottle stoppers for sparkling wines (patent EP1760004A1 van 2006);
Non-metallic wire-cap capsule for an effervescent beverage bottle, and associated closure system (patent EP2834163B1 aangevraagd door Pierre Eric Jolly voor de Y-vormige muselet in 2012).
Het eerste bedrijf dat zich toelegde op de fabricage van de ‘plaques’ was de maatschappij Lemaire. Deze capsules waren in het begin neutraal maar wat later werd er ‘CHAMPAGNE’ in geslagen. Het was Champagne Pol Roger dat in 1906 als allereerste de capsules begon te versieren. (Bron en zie ook onder Geschiedenis)
Le Muselet Valentin (in Oiry en deel van de groep SparFlex): "Als enige bedrijf dat muselets produceert in Champagne en in Frankrijk, ontwierp Valentin de moderne draadkappen, die werd ontwikkeld toen de productielijnen van de Champagnehuizen in de jaren 60 werden geautomatiseerd.
In 1998 werd de muselet-activiteiten van de Valentin Group gered door Sparflex, dat met succes zijn historische vaardigheden heeft behouden en de basis legde voor zijn technologische vooruitgang, terwijl de cultuur van de fabriek werd beschermd, die zijn klanten voorziet van fijne artikelen, echte precisieonderdelen die hun imago overbrengen en versterken.
Géraudel noemt zichzelf de exclusieve distributeur in Frankrijk van het merk Sabat. Sabat is de derde grootste fabrikant ter wereld (met 120 miljoen stuks) en biedt een uitstekende grafische kwaliteit, met een 100% correcte oriëntatie van de plaat. Zij bieden volgende variëteiten aan: Onze Passe-Partout & Collecties; Je gepersonaliseerde muselets en Onze speciale muselets: De gouden muselet met fijn goud, De nikkel-muselets en de muselet met strass steentjes.
Verder is er CB, dat zich de exclusieve distributeur voor Frankrijk van Morrion's muselets noemt. CB ligt in Epernay en begeleidt de wijnmaker en de grote huizen bij het maken van muselets.
In Italië is er ICAS Muselet (deel van de Schneider ICAS Gruppe): "Ons bedrijf werd opgericht in 1956 in Ivrea, in de buurt van Turijn. (...) ICAS was het ambitieuze idee van Bruno Getto: om aan de specifieke verzoeken van de eerste Italiaanse mousserende wijnproducenten te voldoen, creëerde en ontwikkelde hij een uiterst nauwkeurige automatische machine om de productie van draadkappen, die tot nu toe met de hand was gemaakt, te industrialiseren."
Op basis van de beschrijving door Muselet Valentin kun je volgende stappen onderscheiden:
het ontwerp;
de fabricage van de muselet en van de flan;
de kwaliteitscontrole.
Het beste overzicht dat ik vond, betreft het artikel "In het hart van de vervaardiging van museletten gemaakt in Frankrijk" (Matot-Braine). Een ander leerrijk artikel "Le Muselet Valentin: een geschiedenis van expertise" door Luxe Packaging Insight.
Laat ons nu wat dieper ingaan in deze fazen van het proces.
Ik vond slechts volgende voorbeelden van ontwerpen:
Op Caspules Collection (Fr) vindt je onder het thema Veuve Clicquot een productieontwerp van de capsule type 1958.
Ontwerp van Champagne en Wijnen De Blender.
Een serie capsules voor Champagne Didier Herbert, gemaakt door Brand Supply, zie hier. De opdracht (2020) luidde "Champagnehuis is op zoek naar 6 verschillende ontwerpen voor de creatie van een toekomstige capsuleserie. We hebben 6 verschillende designs nodig rond het thema van de roaring twenties. We willen ontwerpen die modern, kleurrijk en anders zijn dan wat we tegenwoordig vinden." en geeft je ook een idee van de prijs, met name 369 €.
Natuurlijk maken de producten ook ontwerpen voor hun klanten.
Het artikel "Het belang van staal voor Champagne" schrijft "Van de mechanisatie van de bottel- en opslagprocessen tot de stalen doppen (capsules) en kooien (muselet) die de wijn vers houden en zijn iconische uitstraling geven, staal speelt een cruciale rol in de productie van champagne." Op de site van ArcelorMittal Europe lezen we "De verpakkingsafdeling van Flat Products is een belangrijke leverancier van blik voor capsules."
Bij de fabricage moet er dus een onderscheid gemaakt worden tussen de muselet en de capsule. Laat ons eerst even kijken naar de muselet. Deze wordt dus gemaakt van staal en is volgens ICAS muselets verkrijgbaar in twee modellen:
tweedraads, riemvrij CL-type;
eendraads, vaste riem DT-type.
Volgens La Maison du Collectioneur zijn er twee druktechnieken die gebruikt worden bij de productie van capsules, namelijk zeefdruk en tampondruk:
Zeefdruk (gebruikt voor grote volumes): Het principe van de zeefdruktechniek is doordruk. Een prent in deze grafische techniek wordt een 'zeefdruk' of 'serigrafie' genoemd. (Wikipedia)
Tampondruk (gebruikt voor kleine producties): "Tampondruk is net als offsetdruk een indirecte vorm van drukken. In een vlakke plaat (cliché) worden verdiepingen gemaakt. Deze verdiepingen worden gevuld met inkt, waardoor deze inkt wordt opgenomen door een gladde en elastische stempel van siliconenrubber (aangezien siliconen inktafstotend zijn). Hierbij wordt de inkt door de tampon overgebracht op het te bedrukken object." (Wikipedia)
Daarnaast zijn er de "Capsules peintes à la main" (PALM) en capsules met een gelakte afwerking. Nu worden er ook meer en meer andere materialen gebruikt, zie "Materialen" onder Alles over de muselet.
Hier wil ik iets vertellen over de productie van wat Valentin zijn Art & Craft-collectie noemt (in partnership met Matineau gelegen in Saumur), alsook over de productie van de grote maten.
"De "Muselet Art & Craft" is bedoeld voor geweldige jaargangen en is een uitzonderlijk stuk dat 100% in Frankrijk is gemaakt. (...) Het symboliseert de uitmuntendheid, het unieke en de esthetiek van de producten vervaardigd door de grootste Franse ambachtslieden. (Bron) Het artikel "Martineau: champagne in relief" van Luxe Packaging Insight schrijft "De klassieke muselet kost ongeveer 5 eurocent, terwijl het met Art & Craft-technologie oploopt tot ongeveer 20 cent.". Hetzelfde artikel meld testen eind 2018 en het begin van de productie in 2019. Dit wordt bevestigd met een Twitter tweet van Martineau met de beste wensen voor 2019, met een capsule voor het huis Roederer. Deze samenwerking viel in de prijzen ter gelegenheid van LuxePack Monaco, zie hier.
Over de grote maten zegt Muselet Valentin op zijn site "De draaddoppen die bedoeld zijn voor het kurken van de grootste modellen flessen - van Jerobeam tot Melchizedek - worden volledig met de hand gemaakt. In de werkplaats voor handmatige vorming wordt het fabricageproces van de muselet volledig afgebroken: bandvorming, montage van de spin en de band, montage van de kooi en de plaat."
Lengte, houvast, flexibiliteit en stabiliteit zijn de belangrijkste punten die in de muselets worden geverifieerd tijdens de laatste stap, met name de kwaliteitscontrole. (Valentin)
Enkele interessante video's over het productieproces van muselets. Zie ook de Facebook-pagina van Sparflex hier of op FranceInfo hier: "Het muselet kan worden ontworpen door ontwerpers, soms zelfs juweliers", legt de journalist van France 2 uit." Tot slot een goed artikel op Terre de vins.
De "flan" is de metalen plaat die na bewerking de museletplaat vormt die de kurk van champagne-, mousserende of bierflessen bedekt. (VipCaps) Je kan het dus een stadium noemen van een capsule.
Alhoewel minder gekend, wordt dit ook verzameld en dus aangeboden op verschillende sites, bijv.:
op EBay via PicClick.fr.
Andere voorbeelden:
De verzamelaar met de site Placque de muselet En Champagne heeft een themapagina rond zijn verzameling Flans, klik hier.
Champagne Damien-Buffet heeft een reeks met 12 honden in flan-vorm, zie Pinterest of direct op Google Foto's. Voor de caps zelf, zie hier op allcaps.eu.
Champagne en wijnen De Blender (Zwalm) toont het ontwerp van een capsule met flan.
Delicham.be (Waregem) stelt zijn champagnes (onder Speciale capsules) voor door middel van de flans die als capsule de fles sieren.
Op Capselan78 vindt je een voorbeeld van Champagne Deheurles Marcel & Fils (zie "La plaque de muselet (sous forme de flan)".
Tsarine maakt reclame voor de Millésimé 2015 met een afbeelding van de betrokken capsule in de vorm van een flan.
Op EBay was er een groot lot te koop. Spijtig voor mij, maar iemand anders was de gelukkige.
En hoe meer ik zocht, hoe meer ik er vond, zoals voor de Warmste Week 2021, van de ruilkring Eureka (onder Nieuwtjes), voor een Champagneconcert of voor een ruilbeurs.
Oude postkaarten tonen hoe het er vroeger aan toe ging. Het waren dikwijls vrouwen die dit deel van de werkzaamheden op zich namen.