HOOFDSTUK 31
Luister!
Velen van ons kennen wel de mop over de jongen die vroeg: ‘Moeder, waar kom ik vandaan?’ Moeder vertelde een uitvoerig verhaal over vogels en bijen. ‘Dat weet ik allemaal wel, moeder. Maar ik wil weten waar ik vandaan kom.’ Dus legde moeder uit hoe baby’s geboren worden. Nog steeds was de jongen niet tevreden. ‘Moeder, Rob komt uit Haarlem en Peter uit Amsterdam. Waar kom ik nou vandaan?’
Onze vooroordelen jegens kinderen zijn voor een deel te wijten aan het feit dat we al van tevoren denken te weten wat ze bedoelen, zonder echt naar hen te luisteren. We horen onszelf zo graag praten dat we niet meer horen wat zij te zeggen hebben. En toch lezen velen van ons graag een populair boek, zien graag een leuk tv-programma dat over de ongekunstelde wijsheid van kinderen van andere ouders gaat. Dat plezier hoeven we echt niet zo ver te zoeken; we kunnen het thuis ook vinden. We hoeven alleen maar te luisteren.
Alfred van zes jaar hielp vader met het inladen van de kofferruimte van hun auto. Ze zouden op vakantie gaan. Eén kleine weekendtas kon er niet meer bij. ‘Pappa, haal dan moeders kussentje eruit en leg dat op de achterbank.’ Vader negeerde Alfred’s voorstel, verzette de koffers weer, probeerde het nog eens, maar het lukte niet. Toen vader weer naar binnen ging, haalde Alfred het kussentje eruit. Vader kwam terug en was verbaasd dat de weekendtas nu wel in de kofferruimte ging.
Vader had niet geluisterd, hoewel het voorstel van het kind voor de hand liggend en juist was. Onze kinderen zijn zo goed in het taxeren van situaties. Ze komen met werkelijk intelligente oplossingen.Ze hebben ook een andere kijk op de verhoudingen, waar we gebruik van zouden moeten maken.
Een vader van vijf kinderen kwam deskundig advies inwinnen. Nadat hij zijn probleem had uiteengezet, werd het geval geanalyseerd en gaf men hem concrete adviezen om uit de problemen te komen. Toen werd de vader verzocht de kamer te verlaten en werd de vijf kinderen gevraagd binnen te komen. De adviseur vroeg wat zij van het probleem dachten en ze legden dat heel duidelijk uit. Toen werd hun gevraagd wat er gedaan moest worden om het conflict op te lossen en zij kwamen met dezelfde aanbevelingen naar voren als de adviseur aan vader had voorgelegd.
Vader had zich de kosten van dit bezoek kunnen besparen als het bij hem was opgekomen naar zijn kinderen te luisteren.
Het komt zo vaak voor dat kinderen weten wat we verkeerd doen. Maar toch zijn wij er zeker van dat alleen wij het recht hebben hun te vertellen wat zij verkeerd doen. Onze trots belet ons naar hen te luisteren. We zouden van hun inzicht kunnen profiteren als we hen als gelijkwaardigen konden behandelen en echt naar hen konden luisteren!
Kees, Maud en Roos zaten te kibbelen over de tv-programma’s die ze wilden zien. Kees wou naar een ‘western’ kijken, terwijl de meisjes de voorkeur gaven aan een komische film. Ten slotte kreeg moeder er genoeg van. ‘Kees, dat gekrakeel hangt me ellen de keel uit. Ga maar naar je kamer.’ ‘Waarom moet ik het nou verdorie altijd gedaan hebben?’ ‘Geen praatjes, Kees. Verdwijn!’
Moeder zou naar Kees moeten luisteren. Hij stelde een zeer goede vraag. Waarom heeft hij het inderdaad altijd gedaan? Omdat moeder in de val loopt van de twee meisjes die het Kees lastig willen maken. Als moeder naar Kees zou luisteren, zou ze wellicht ontdekken dat zij zelf de oorzaak is van al dat gekibbel.
Hoewel het pertinent verboden was, was de negenjarige Jan toch met zijn hond in de huiskamer aan het stoeien. Jongen en hond bonsden tegen een tafel aan en stootten een vaas om, waardoor deze in stukken viel. Moeder kwam kwaad de kamer binnenhollen, gaf Jan een danige uitbrander en eindigde met de woorden: ‘En daarom mag je vanmiddag niet gaan zwemmen.’ ‘Kan mij wat bommen,’ antwoordde de jongen onverschillig.
Het kan Jan wél schelen - erg veel zelfs. Maar zijn trots belet hem dat toe te geven. Zijn antwoord is een vervolg op zijn opstandigheid en daardoor krijgt hij moeder er nog beter onder.
Vaak zouden we moeten luisteren naar wat er achter de woorden van een kind schuilgaat, Jan’s ‘kan mij wat bommen’ betekent in feite ‘zelfs met straf krijg je me er niet onder’. Als een kind roept: ‘je bent gemeen,’ bedoelt hij: ‘Ik vind het rot dat ik mijn zin niet krijg.’ Als hij steeds maar naar het ‘waarom’ vraagt, zegt hij: ‘Schenk aandacht aan mij.’
George, van tien jaar, zat naast zijn vriendje Peter in de bus naar school. De chauffeur hoorde het volgende gesprek. ‘Waarom was je gisteren niet op school, George?’ ‘Ik had gewoon geen zin, dus deed ik of ik ziek was en toen was ik ook ziek.’ ‘Wat had je dan?’ ‘Last van mijn maag.’ ‘Waarom?’ ‘Ik had geen zin om met die kou de straat op te gaan. Vanmorgen ook niet maar moeder deed zo vervelend dat ik niet nóg een dag thuis wou zitten. Ik was eerst van plan misselijk te worden, maar toen bedacht ik me. Ik moest me echt haasten om de bus nog te halen. En ik heb niets gegeten, omdat ik nog steeds misselijk was.’
Kinderen zijn verbazend openhartig tegenover elkaar. Maar we krijgen bijna nooit de kans hen af te luisteren. Meestal maken we zo’n groot probleem van wat we afluisteren dat ze over-voorzichtig worden. Maar de chauffeur luisterde. Hij kwam te weten dat kinderen zichzelf ziek kunnen maken om te ontkomen aan dingen waaraan ze een hekel hebben. Hij kwam ook iets te weten over de gelijkwaardigheid die er tussen kinderen bestaat. Peter aanvaardde dat George had gedaan als iets wat gewoon bij het leven hoorde. En hij ging niet moraliseren.
Iedere moeder kan aan de toon waarop haar baby huilt, horen wat er aan de hand is. Alleen maar afgaande op het geluid weet ze of het kind verdriet heeft of kwaad is. Wij bezitten dat talent, maar schijnen er geen gebruik meer van te willen maken als de kinderen groter worden. We horen een kreet en snellen dan ontsteld toe om te zien wat er aan de hand is. En dikwijls is dat juist de bedoeling van die kreet. Als we ons even in bedwang hielden en een ogenblik zouden luisteren, konden we voorkomen dat we aan een verkeerde doelstelling van het kind tegemoet kwamen.
Hoeveel zouden we er niet bij winnen als we alleen maar wilden luisteren!