02 Thiên Lý
天理
THIÊN LÝ
Lẽ Trời
1
孟子曰：
順天者存，逆天者亡。
Mạnh tử viết:
Thuận thiên giả tồn, nghịch thiên giả vong.
Thầy Mạnh Tử nói rằng: thuận theo lẽ trời thì còn, nghịch với lẽ trời thì mất.
2
近思錄云：
循天理, 則不求利而自無不利。
循人欲, 則求利未得而害已隨之。
Cận Tư Lục vân:
Tuần Thiên Lý, tắc bất cầu lợi nhi tự vô bất lợi.
Tuần nhân dục, tắc cầu lợi vị đắc nhi hại dĩ tùy chi.
Sách Cận Tân Lục rằng: nếu tuân theo lẽ trời thì dù không cầu lợi mình cũng không bất lợi. Nếu làm theo ý muốn của người thì dù cầu lời, lỡi chưa đến được mà hại đã theo tới rồi.
3
諸葛武侯曰：
謀事在人, 成事在天。
人願如此如此, 天理未然未然。
Gia Cát Võ Hầu viết:
Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên.
Nhân nguyện như thử như thử, thiên lý vị nhiên vị nhiên.
4
康節邵先生曰：
天聽寂無音，蒼蒼何處尋？
非高亦非遠，都只在人心;
人心生一念，天地悉皆知。
善惡若無報，乾坤必有私。
Khang Tiết Thiệu tiên sinh viết:
Thiên thính tịch vô âm, thương thương hà xứ tầm?
Phi cao diệc phi viễn, đô chỉ tại nhân tâm;
Nhân tâm sinh nhất niệm, thiên địa tất giai tri.
Thiện ác nhược vô báo, kiền khôn tất hữu tư.
5
玄帝垂訓：
人間私語，天聞若雷。
暗室虧心，神目如電。
Huyền Đế thùy huấn:
Nhân gian tư ngữ, thiên văn nhược lôi.
Ám thất khuy tâm, thần mục như điện.
6
忠孝略曰：
欺人必自欺其心，欺其心必自欺其天。
心其可欺乎？
人可欺，天不可欺。
人可瞞，天不可瞞。
Trung Hiếu Lược viết:
Khi nhân tất tự khi kỳ tâm, Khi kỳ tâm tất tự khi kỳ thiên.
Tâm kỳ khả khi hồ?
Nhân khả khi, thiên bất khả khi.
Nhân khả man, thiên bất khả man.
6*
世人要瞞人，分明把心欺。
欺心即欺天，莫道天不知。
天在屋檐頭，須有聽得時。
伱道不聽得，古今放過誰？
Thế nhân yếu man nhân, phân minh bả tâm khi.
Khi tâm tức khi thiên, mạc đạo thiên bất tri.
Thiên tại ốc diêm đầu, tu hữu thính đắc thời.
Nễ đạo bất thính đắc, cổ kim phóng quá thùy?
6**
湛湛青天不可欺，未曾舉意我先知。
勸君莫作虧心事，古往今來放過誰？
人善人欺天不欺，人惡人怕天不怕。
Trạm trạm thanh thiên bất khả khi, vị tằng cử ý ngã tiên tri.
Khuyến quân mạc tác khuy tâm sự, cổ vãng kim lai phóng quá thùy?
Nhân thiện nhân khi thiên bất khi, nhân ác nhân phạ thiên bất phạ.
6***
人心惡，天不錯。
皇天不負道心人，
皇天不負孝心人，
皇天不負好心人，
皇天不負善心人。
Nhân tâm ác, thiên bất thác (lầm lẫn).
Hoàng thiên bất phụ đạo tâm nhân,
hoàng thiên bất phụ hiếu tâm nhân,
hoàng thiên bất phụ hảo tâm nhân,
hoàng thiên bất phụ thiện tâm nhân.
7
益智書云：
惡錯若滿，天必戮之。
Ích Trí thư vân:
Ác thác nhược mãn, thiên tất lục chi.
8
昔賢曰：
若人作不善得顯名者, 人不害, 天必誅之。
種瓜得瓜，種豆得豆。
天網恢恢，疏而不漏。
深耕淺種，尚有天災；
利己損人，豈無果報？
Tích Hiền viết:
Nhược nhân tác bất thiện đắc hiển danh giả, nhân bất hại, thiên tất tru chi.
Chủng qua đắc qua, chủng đậu đắc đậu.
Thiên võng khôi khôi, sơ nhi bất lậu.
Thâm canh thiển chủng, thượng hữu thiên tai;
Lợi kỷ tổn nhân, khởi vô quả báo?
9
子曰：
獲罪於天，無所祷也。
Tử viết:
Hoạch tội ư thiên, vô sở đảo dã.