Thập Diện Mai Phục

Năm 202 trước công nguyên Hạng Vũ tức Hạng Tịch 項籍 (232 TCN-202 TCN) hay Tây Sở Bá Vương bị bao vây tại Cai Hạ, khi chạy đến Ô Giang thì cùng đường mà tự tử, chấm dứt cuộc chiến tranh Sở Hán (thường gọi là Hán Sở tranh hùng). Khúc Thập Diện Mai Phục miêu tả tình cảnh này.

Trận Cai Hạ - Ô Giang

Sau khi Hạng Vũ thua trận và bị bao vây ở thành Cai Hạ (nay thuộc Linh Bích, tỉnh An Huy). Đêm xuống bốn mặt ngoài thành vang vọng những bài hát của nước Sở. Quân của Hạng Vũ nhớ nhà bỏ trốn rất đông. Vũ nghĩ rằng người Sở đã theo Lưu Bang, rồi than thở:

Hán đã lấy được Sở rồi sao?

Đêm đó Hạng vương uống rượu cùng mỹ nhân là nàng Ngu Cơ, lòng đau đớn làm bài thơ “Cai Hạ Ca” như sau:

Lời Dịch:

Bài hát Cai Hạ

Sức bạt núi hề, khí trùm đời 

Thời chẳng lợi hề, chuy chẳng ruổi 

Chuy chẳng ruổi hề biết làm sao 

Ngu Cơ em ơi, biết làm sao?

Nàng Ngu Cơ cảm động múa kiếm hát hòa theo, rằng:

Lời Dịch:

Từ biệt Bá Vương

Quân Hán lấy hết đất,

Khúc Sở vang bốn bề.

Đại vương chí lớn cạn,

Tiện thiếp sống làm chi. 

Hát xong nàng dùng kiếm tự tử.

Theo Sử ký, khi Ngu Cơ chết Hạng Vương thương khóc vô cùng, tả hữu đều khóc, không ai có thể ngẩng lên nhìn. Sau đó, Tây Sở Bá Vương một mình một ngựa vượt vòng vây chạy đến sông Ô thì cùng đường, không qua được sông rồi cũng tự tử.