پونه

  • نام علمی:

Mentha aquatica L.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

  • سینونیم:

------------------------------------------------------------------------------------------------------

  • تیره:

Lamiaceae

------------------------------------------------------------------------------------------------------

  • نام انگلیسی:

water mint

------------------------------------------------------------------------------------------------------

  • نام فارسی:

پونه*، پونه آبی

------------------------------------------------------------------------------------------------------

  • نام مازندرانی:

اوجی

------------------------------------------------------------------------------------------------------

  • بخش خوراکی:

برگ ها و قسمت انتهایی ساقه های برگدار؛ برگ ها و سرشاخه های جوان پونه را خشک کرده و به صورت پودر در آورده در برخی از غذاها برای خوش بو کردن و یا به عنوان ترکیبی از سبزی های خشک استفاده می کنند. در برخی مناطق شمال ایران سبزی مخصوص شامی محسوب می شود. پونه ی تازه را سنگ ساب نموده (روی سنگ کاملا له می کنند) یا با آسیاب و مخلوط کن یا با چرخ گوشت کاملا له می نمایند از این ماده خمیر مانند به تنهایی یا در ترکیب با سرکه به عنوان سس استفاده می شود. مخصوصا این سس را به سرکه اضافه نموده و کاهو و این سرکه ی سس دار شده را همچون کاهو سکنجبین مصرف می کنند. ضمنا یک خوراکی تفننی دیگر در شمال مرسوم است به نام "هلی کتنی" به معنای آلوچه ی کوبیده شده. برای تهیه این خوراکی آلوچه های سبز را در حالی که هنوز کاملا نرسیده و ترش مزه است را با گوشت کوب نیم کوب می کنند و نمک و این ماده ی خمیر مانند را به آن اضافه نموده میل می کنند.

خمیر پونه برای معطر کردن محتویات مرغ شکم پر و نیز در تهیه شامی و همچنین در تهیه زیتون پروده مصرف دارد. از این خمیر ضمنا برای معطر کردن ماست و دوغ و پنیر استفاده می کنند.

چای پونه یکی از انواع دمنوش ها یا چای های سبز است که طعمی جالب داشته و ضمنا برای تقویت دستگاه گوارش مفید است. برای تهیه این چای معمولا تعدادی برگ تازه و یا خشک شده (اگر از پودر خشک پونه استفاده می شود، برای هر فنجان آب جوش، یک قاشق چایخوری یا مرباخوری از پودر خشک) پونه را در دو تا سه فنجان آب جوش در داخل قوری قرار داده 10 تا 15 دقیقه مثل چای آن را دم می کنند. به این چای می توان در همان لحظه دم کردن شکر یا عسل اضافه نمود. (از مصرف زیاد و نیز طولانی مدت پونه یا چای پونه پرهیز شود)

"دلال" (با تلفظ Dalal یا Delal) سبزی تازه آسیاب شده ای است که معمولا از یک سبزی به تنهایی یا ترکیب چند سبزی تهیه می شود. پونه به تنهایی یا در ترکیب با سبزیجات دیگر از اصلی ترین دلال ها محسوب می شود.

------------------------------------------------------------------------------------------------------

*: چند گونه از سرده Mentha به فارسی پونه نامیده شده اند که غیر از گونه فوق الذکر می توان به گونه های زیر نیز اشاره نمود.

Mentha longifolia (L.) L., Mentha pulegium L., Mentha spicata L.

------------------------------------------------------------------------------------------------------