شمشاد

• نام فارسی: شمشاد، شمشاد خزری، شمشاد جنگلی

• نام علمی:

.Buxus sempervirens subsp. hyrcana (Pojark.) Takht

• سینونیم:

.Buxus hyrcana Pojark

• تیره: Buxaceae

• نام مازنی: شار، شهر، شمشاد

• نام انگلیسی: common box, European box, or boxwood

• تصاویر: تصویر1 ، تصویر2، تصویر3،

• گیاهشناسی: درختچه ای همیشه سبز یا درخت کوچک کند رشدی است که ارتفاع آن به 1 تا 9 متر و ندرتا بیشتر می رسد. برگها ساده و متقابل بوده، چرمی است و رنگشان سبز تا زرد-سبز هستند. پهنک برگ بیضی شکل، و طول آنها 1.5-3 سانتی متر و عرضشان 0.5-1.3 سانتی متر است. گلهای هرمافرودیت و کوچک و بسیار معطر بوده، زرد مایل به سبز و بدون گلبرگ هستند و گرده افشانی آنها توسط حشرات صورت می گیرد. میوه از نوع کپسول بوده هر کپسول دارای سه لوب حاوی 3-6 دانه است.

• مصرف چوب:

به دلیل کند رشد بودن شمشاد، چوبش بسیار فشرده، سنگین و مستحکم بوده فاقد رگه بوده نقوش دوایر رشد سالیانه آن بسیار کامل و زیباست. این چوب در گذشته در شمال ایران در صنایع دستی برای ساخت قاشق و چنگال و ظروف مختلف آشپزخانه و نیز برای ساخت ادوات موسیقی استفاده می شد. این چوب در اروپا برای ساخت کابینت، فلوت و دسته ابزارهایی چون چکش و نیز در خراطی کاربرد دارد.

• بخش خوراکی:

• مصرف گیاه دارویی: جوشانده برگهای گیاه در درمان های خانگی برای درمان یبوست به صورت تنقیه مصرف می شد ضمنا دم کرده برگها به عنوان تب بر و نیز برای درمان دندان درد مصرف می شد. این گیاه مسهل بوده دارای اثرات صفرابر، معرق، مسکن درد دندان، مخدرو تونیک است.

روغنی از چوب شمشاد استخراج می کنند که برای درمان نقرس ، عفونت های دستگاه ادراری ، کرم روده ، مشکلات مزمن پوستی ، سفلیس ، بواسیر ، صرع ، سردرد و هموروئید استفاده می شد. ضمنا برای درمان جذام ، روماتیسم، تب و مالاریا را شهرت دارد هر چند به دلیل عوارض جانبی دیگر مصرف نمی شود.

در ترکیه دم کرده برگهای شمشاد به عنوان ضد انگل (ضد کرم)، معرق و صفرابر استفاده می شود ضمنا این برگها به عنوان رنگ مو نیز کاربرد دارد.

• احتیاط: تمام قسمت های درخت مخصوصا برگها و پوست گیاه سمی بوده ممکن است پوست را تحریک کند یا در صورت بلع باعث ناراحتی معده و مسمومیت شود. از علائم مسمومیت با این گیاه (در صورت خوردن برگها) حالت تهوع ، استفراغ ، اسهال ، سرگیجه ، تشنج و در موارد شدید نارسایی تنفسی را می توان نام برد

________________________________________________________________________________

• منابع:

1. قهرمان، احمد. فلور رنگی ایران، شماره انتشار 160، کد: 056/001/001

2. https://en.wikipedia.org/wiki/Buxus_sempervirens. Retrieved 7 July 2021.

3. https://www.plantarium.ru/page/view/item/7239.html. Retrieved 7 July 2021.

4. Ghorbani, A. Studies on pharmaceutical ethnobotany in the region of Turkmen Sahra, north of Iran:(Part 1): General results. J. Ethnopharmacol. 2005, 102, 58–68.

5. Williamson, E.M., Potter’s Herbal Cyclopaedia. 2003, Essex: Saffron Walden.

6. Barceloux, D.G., Medical Toxicology of Natural Substances: Foods, Fungi, Medicinal Herbs, Plants and Venomous Animals. John Wiley & Sons, 2008.

7. Rahman, A.-u. and M.I. Choudhary, Chapter 2 Chemistry and Biology of Steroidal Alkaloids, in The Alkaloids: Chemistry and Biology, A.C. Geoffrey, Editor. 1998.

8. Baytop, T., Therapy with Medicinal Plants in Turkey (past and present). Istanbul University Publications, 1999. No: 3255.

9. Bown, D., The Royal Horticultural Society new encyclopedia of herbs and their uses. 2002, London: Dorling Kindersley.

10. https://www.woodlandtrust.org.uk/trees-woods-and-wildlife/british-trees/a-z-of-british-trees/box/, Retrieved 27 July 2021.

11. https://www.hunker.com/13428469/is-boxwood-poisonous, Retrieved 27 July 2021.

12. https://pfaf.org/user/Plant.aspx?LatinName=Buxus+sempervirens, Retrieved 27 July 2021.