گزنه سفید

• نام فارسی: گزنه سفید

• نام علمی: Lamium album L

• سینونیم:

Lamium album subsp. album., Lamium album var. brachyodon Bordz., Lamium album subsp. hyrcanicum (A.P.Khokhr.) Menitsky., Lamium album var. parietariifolium (Benth.) Nyman., Lamium album var. roseum Dumort., Lamium album subsp. sempervirens (A.P.Khokhr.) Menitsky., Lamium album subsp. transcaucasicum (A.P.Khokhr.) Menitsky., Lamium album subsp. turkestanicum (Kuprian.) Kamelin & A.L.Budantsev., Lamium album var. viciosoi Pau., Lamium brachyodon (Bordz.) Kuprian., Lamium capitatum Sm., Lamium dumeticola Klokov., Lamium hyrcanicum A.P.Khokhr., Lamium parietariifolium Benth., Lamium sempervirens A.P.Khokhr., Lamium sempervirens Khokhr., Lamium transcaucasicum A.P.Khokhr., Lamium turkestanicum Kuprian., Lamium vulgatum Benth.

• تیره: Lamiaceae

• نام مازنی: کل گزنا (Kal Gazena)

• نام انگلیسی: white nettle و یا white dead-nettle

• تصاویر: تصویر اول، تصویر دوم، تصویر سوم

گیاهشناسی:

گزنه سفید گیاهی علفی و چند ساله است که ارتفاعش به 50–100 سانتی متر می رسد. ساقه های گیاه سبز و چهار گوشه اند.

طول برگها 3–8 سانتی متر و عرض آنها 2–5 سانتی متر بوده، پهن، مثلثی شکل با قاعده گرد هستند و پوشیده از کرکهای نرم ند. حاشیه پهنک دندانه دار بوده، طول دمبرگ تا 5 سانتی متر می رسد.

این گیاه به ظاهر بسیار شبیه به گزنه (Urtica dioica) است اما پوست را نمی گزد و از این رو بخشی از نام انگلیسی آن dead-nettle به معنای "گزنه مرده" است. نام مازنی آن نیز به همین موضوع اشاره دارد. در زبان مازنی "کل" چندین معنی دارد که یکی از آنها به معنای خراب است و بنابراین کل گزنا یعنی گزنه خراب یا معیوب است.

رنگ گلها سفید رنگ بوده و نامنظمند. این گلها مورد علاقه زنبور عسل بوده و هم گرده و هم شهد فراوانی تولید می کند.

• بخش خوراکی: برگ های جوان گزنه سفید خوراکی است و به صورت خام در سالاد و یا به عنوان سبزیجات پخته شده مخصوصا در آش مصرف می شوند. ضمنا برگهای تازه و جوان گیاه را مخلوط با برخی برگهای گیاهان دیگر در تهیه چای علفی استفاده می کنند. همچنین برگها را می توان خشک نموده و در مصارف یاد شده به کار گرفت.

از گلهای این گیاه نیز نوعی چای گیاهی دلپذیر تهیه می کنند.

• مصرف گیاه دارویی: گیاه را بصورت چای گیاهی و یا دم کرده به عنوان قابض، ضد التهاب، خلط آور، ضد اسپاسم، مدر، درمان ناراحتی های عصبی، درمان کم خونی، درمان یرقان ، ناراحتی های کبدی و خواب آور استفاده می شود. این گیاه برای درمان برونشیت، آبریزش بینی، قاعدگی دردناک، آمنوره (عدم خونریزی در زمان قاعدگی) توصیه می شود. همچنین ، مصرف خارجی آن به عنوان قابض در برابر عفونت های چشم، ترشحات واژن، زخم ها و پوست واریسی استفاده می شود. در هومیوپاتی (درمانهای خانگی) از آن در برابر اسهال ، اختلالات قاعدگی ، خونریزی پس از تولد و پروستاتیت استفاده می شود.

________________________________________________________________________________

• منابع:

1. زالی، سیدحسن و همکاران.1386. معرفی گیاهان دارویی مراتع ییلاقی شمال با تاکید بر مواد موثره و اثرات دارویی (مطالعه موردی حوزه واز نور). سومین همایش ملی گیاهان دارویی

2. زالی، سیدحسن. فاطمه شکریان و منصوره کارگر. 1387. معرفی گیاهان دارویی تیره نعناع در حوزه آبخیز لاسم. سومین همایش منطقه ای یافته های کشاورزی و منابع طبیعی (غرب کشور)

3. https://www.instagram.com/p/BUjJX92FPE8/, Retrieved 26 July 2021.

4. http://mediplantepirus.med.uoi.gr/pharmacology_en/plant_details.php?id=234, Retrieved 26 July 2021.

5. https://practicalplants.org/wiki/Lamium_album, Retrieved 26 July 2021.

6. https://en.wikipedia.org/wiki/Lamium_album, Retrieved 26 July 2021.