پرسش

(پرسش زیر همراه با سه تصویر از طریق واتساپ دریافت شد)

سلام آقای دکتر اسم این گیاه رو لطفا بفرمایید، ممنون

پاسخ:

سلام سرکار خانم دکتر منصوری

• تصاویر ارسالی از سوی شما گونه ای Solanum است. این جنس در تیره Solanaceae قرار دارد. جنس Solanum در ایران حدود 13 گونه گیاه علفی تا کم و بیش چوبی و حتی درختچه ای و یا بالارونده و پیچ دارد که برخی بومی و برخی کاشته شده اند.

• نام علمی این گونه Solanum surattense Burm. f است. نام فارسی این گیاه تاج ریزی خاردار است.

• نام های دیگر(Synonyms) این گونه به شرح زیر است.

Solanum xanthocarpum Schrad. & JC Wendl ----- Solanum jacquini Willd ----- Solanum diffusum Ruiz & Pav

• نام های انگلیسی این گیاه به قرار زیر است.

Surattense nightshade, Thai green eggplant, Thai striped eggplan, Yellow-berried nightshade, Yellow-fruit nightshade

• گونه مشابه دیگری از این جنس را سالها پیش مشاهده کردم که خارهای آن کمی متفاوت بوده و اساسی ترین تفاوت آن این بود که میوه هایش به وسیله کاسبرگهای پرخار آن پوشیده بوده و پس از رسیدن کاسبرگها باز می شده و میوه را همراهی می کرد. تصاویر(گرفته شده توسط اینجانب)، نام علمی و توضیحاتی برای این گیاه در صفحه اینستاگرامم وجود دارد که لینک آن را در سطر بعد می توانید دنبال کنید:

تصویر اول تصویر دوم تصویر سوم تصویر چهارم تصویر پنجم

پرسش:

(دو پرسش زیر از طریق واتساپ دریافت شد)

1. سلام آقای دکتر خسته نباشید، ربیعی هستم دبیر زیست شناسی تمکن و تخمدان موز ، نارگیل، آناناس، و ویژگی بخشهای برون بر، میان بر، و درون بر این گیاهان رو میخواستم، ببخشید استاد که وقتتون رو می گیرم.

2. سلام استاد ، بی نهایت سپاسگزارم . فقط یه سوال اینکه میوه این سه گیاه از نظر نوع بافت برون بر ،میان بر و درون بر از نظر اینکه نازک ، پوستی و یا گوشتی بودن هم اگه امکان داره بفرمایید ممنون میشم ،

پاسخ:

سلام سرکار خانم ربیعی

الف. موز: در موز تخمدان سه برچه ای سه خانه ای پیوسته و تحتانی بوده در هر خانه تعداد زیادی تخمک قرار دارد که در نوع وحشی رشد نموده و انواع اهلی که برای میوه اصلاح شده اند رشد نمی کنند.

تمکن (Placentation) در موز محوری (Axial) است و میوه از نوع سته (Berry) است. این میوه در گروه میوه های ساده (Simple fruit) قرار دارد. بخش خوراکی این میوه درون بر(Endocarp) و میان بر(Mesocarp) آن است.

میوه موز چون از تخمدان تحتانی بوجود می آید لذا تخمدان و بخشی از نهنج (کم و بیش شبیه هایپانتیوم) آن را تولید کرده اند. این نوع سته ها را برخی گیاهشناسان سته کاذب می نامند. در این میوه پوست میوه در واقع از رشد و نمو برون بر(Epicarp) و هایپانتیوم گل بوجود آمده است. البته بخش نسبتا اسفنجی و لزج پوست می تواند قسمتی از میان بر باشد و قسمت خوراکی همانگونه که ذکر شد میان بر (یا باقیمانده آن) و درون بر میوه است.

ب. نارگیل: در نارگیل تخمدان سه برچه ای سه خانه ای پیوسته و فوقانی بوده در هر خانه یک تخمک قرار دارد، معمولا دو برچه رشد نیافته باقی می مانند و برچه و تخمک سوم رشد کرده میوه را تولید می کند. تمکن در نارگیل محوری( Axial )و میوه از نوع شفت( Drupe ) تک دانه ای است. این میوه در گروه میوه های ساده (Simple fruit) قرار دارد. بخش چوبی میوه نارگیل درون بر، بخش الیاف مانند و رشته رشته آن میان بر و قسمتی که در میوه کال پوششی سبز رنگ است برون بر میوه است.

آنچه در نارگیل به مصرف خوراکی می رسد در واقع دانه است که توسط درون بر چوبی میوه محبوس شده است. (بخش خوراکی نارگیل معادل آنچه در زرد آلو یا بادام درختی و گردو به عنوان مغز خورده می شود است با این تفاوت که مغزها یا دانه های این گیاهان بدون آلبومن (آندوسپرم) بوده در نارگیل دانه آلبومن دار است و بخش عمده آلبومن شیر نارگیل را تشکیل می دهد و بقیه حالت کم و بیش چرمی دارد و آن را نیز تازه یا به صورت پودر خشک شده مصرف می کنند.)

ج. آناناس: در آناناس تخمدان سه برچه ای سه خانه ای پیوسته و تحتانی بوده در هر خانه تعداد زیادی تخمک قرار دارد که رشد نمی کنند. تمکن در آناناس محوری است و میوه از نوع سته است. آنچه به عنوان میوه آناناس خورده می شود در واقع یک نوع میوه کاذب است که از رشد و نمو گل آذین حاصل می شود. در این گیاه چندین گل یعنی گل آذین یکجا میوه را تولید می کنند که به آن Multiple fruits یا Composite fruit یا Collective fruits یا Sorosis fruit می گویند. (معادل آنچه در توت به عنوان میوه مصرف می شود). این نوع میوه به فارسی غالبا میوه مرکب نامیده شده است هر چند اختلافاتی در ترجمه Multiple وجود دارد و در برخی منابع آن را میوه مجتمع معرفی کرده اند. در آناناس محور گل آذین و براکته ها و گلپوش و فرابر خوراکی است.

پرسش:

(پرسش زیر همراه با سه تصویر از طریق واتساپ دریافت شد)

• سلام این تصاویر چیست؟ گلوله های سفید رنگ مانند پنبه است اما در تفاوت اشکار با چای کوهی برگ ندارد. ریشه ها هم سطحی و منشعب است...افشان نیست راست هم نیست.

• ایا ارزش دارویی هم داره

پاسخ:

• سلام جناب آقای دکتر صادقی

این تصاویر مربوط به گیاهی یکساله از تیره اسفناج (Chenopodiaceae) است.

نام علمی این گیاه Bassia eriophora (Schrad.) Asch است. این گیاه گیاهی یکساله است و نام فارسی آن "پنبه تن" است.

سینونیم های این گیاه عبارتند از:

Bassia eriantha (Fisch. & C.A.Mey.) Kuntze ،،،،،، Bassia eriantha (Fisch. & C.A. Mey.) Pavlov ، Bassia latifolia (Fresen.) Asch. & Schweinf. ،،،،،، Chenolea eriophora (Schrad.) Aitch. & Hemsl ،،،،،، Echinopsilon eriophorus (Schrad.) Moq ،،،،،، Londesia eriantha Fisch & C.A.Mey ،،،،،، Kochia latifolia Fresen ،،،،،، Kochia eriophora Schrad ،،،،،، Kirilowia eriantha (Fisch. & C.A.Mey.) Bunge

در مورد احتمال دارویی بودن آن در منابع فارسی معتبر چیزی نیافتم. چهار گونه دیگر جنس Bassia که در ایران گزارشی از آنها نشده است در برخی منابع گیاهان دارویی کشور هند به عنوان گیاه دارویی ذکر شده اند که عبارتند از:

Bassia latifolia ،،،،، Bassia longifolia ،،،،، Bassia malabarica ،،،،، Bassia neriifolia

• این سرده در ایران حدود 10 گونه دارد که عبارتند از:

Marrubium anisodon Marrubium cuneatum Marrubium propinquum Marrubium astracanicum

Marrubium parviflorum Marrubium vulgare Marrubium cordatum Marrubium persicum

Marrubium crassidens Marrubium procerum

تصویر ارسال شده برای تشخیص دقیق گونه جزئیات لازم را ندارد ام به احتمال بسیار زیاد باید گونه Marrubium vulgare باشد. که نام فارسی آن فراسیون است.

• هر چند برای شناسایی گیاه، تصویر ارسالی شما اطلاعات مورفولوژیکی کافی را ندارد اما به احتمال قریب به یقین نام علمی این گیاه Prosopis farcta است که به فارسی به کهورک یا جغجغه موسوم است.

• این نام دارای چندین سینونیم است که مهم ترین آنها به قرار زیر است.

Acacia stephaniana, Lagonychium farctum, Mimosa farcta, Mimosa stephaniana, Prosopis farcta, Prosopis stephaniana