Niet-rationele besluitvormingsprocessen

Niet- rationele besluitvormingsprocessen ontstaan in situaties dat er geen duidelijke probleemstelling is. In de praktijk worden vier typen besluitvormingsprocessen onderscheiden, namelijk neo-rationeel-(1), bureaucratisch-(2), politiek-(3) en openeindbesluitvormingsproces(4).

1. Neo rationeel besluitvormingsproces

Deze vertoont overeenkomsten met het rationele besluitvormingsproces. Er is sprake van een informele en gecentraliseerde besluitvorming. Het kenmerk is dat veelal één persoon de beslissingen neemt. Er wordt gesproken over 'neo'- rationeel, omdat onderkent wordt dat niet alleen rationele aspecten maar ook emotionele en intuïtieve aspecten een rol spelen in het besluitvormingsproces. Het voordeel van dit besluitvormingsproces is dat het sturing krijgt vanuit één gezichtspunt. Er is ook sprake van duidelijke doelen waardoor iedereen op één lijn zit. Een nadeel van deze methode is dat de betrokkenheid bij besluitvorming erg laag is.

2. Bureaucratisch besluitvormingsproces

Beslissingen komen voort uit regelgeving en niet uit rationele overwegingen. Deze regels zijn niet alleen maar van interne aard, maar kunnen ook van externe aard zijn middels wet- en regelgeving. Er is sprake van sterk geformaliseerde besluitvormingsprocessen. Het voordeel hiervan is dat ervaringen uit het verleden worden meegenomen. Daarentegen staat bureaucratische besluitvormingsprocessen vernieuwingen in de weg.

3. Politiek besluitvormingsproces

Het politieke besluitvormingsproces heeft een geformaliseerd en gedecentraliseerd karakter. Dit komt tot uiting in de veel verschillende partijen die zijn betrokken bij het besluitvormingsproces. Het voordeel hiervan is dat iedereen invloed kan uitoefenen op de besluitvorming. Daar staat tegenover dat er veel energie gaat zitten in interne politieke spelletjes, dat er patstellingen kunnen ontstaan en dat de organisatie sterk verscheurd kan raken.

4. Openeindbesluitvormingsproces

Deze vorm van besluitvormingsproces heeft een gedecentraliseerd en informeel karakter. Het wordt gekenmerkt door het ontbreken van een duidelijk begin- en eindpunt. Besluitvorming wordt gezien als een grillig en onvoorspelbaar proces. Doelstellingen zijn onduidelijk en beslissingen lijken een ad hoc- karakter te hebben waarbij toeval een grote rol speelt. Alles is zo turbulent dat men zich steeds moet aanpassen aan nieuwe situaties. Het voordeel hiervan is dat je flexibel blijft en mogelijkheden behoudt om bij te sturen. Tevens is er altijd ruimte voor nieuwe ideeën en creativiteit wordt gestimuleerd. Een nadeel is dat de effectiviteit van de beslissingen wel eens in het geding kan raken.

Bron: Dam, van N.,Marcus, J (2005). Een praktijkgerichte benadering van organisatie en management. Wolters-Noordhoff Groningen|Houten