Luntiang Panulaan

Mananakag ng Punta at Iba pang Tula

Koleksyon ng tula ni Ryan Machado

Mananakag ng Punta

Ginbugtaw ako ng ingay ng bukang-liwayway. Nagtilaok ang manok, tapos run ang pahuway. 

Ginpilit ko magbangon kag nag-unat, gin-unat ang mga tul-an kag kalamnang nais pang 

marahuyo sa ramig ng umaga. Ginlabanan ko ang gayuma ng katre, gayundin ang panaginip na 

humele sa akong buong gabii. Nakaukit na sa isipan ang gagawin sa buong adlaw. Paanong 

makakaligtaan kung ganito lagi ang akong nakasanayan? Nag-init ako ng tubi para gisingin ang 

diwa. Ginsindihan ko ang posporo at sa pagdaiti ng apoy sa panggatong, muling dumagundong 

ang mapanghalinang alok ng kaibigan ng pamilya - edukasyon daw sa Maynila. Sagot ng 

maykayang padron. Hindi ko pa alam ang kapalit, alam kong meron. Ayaw pumayag ng aking 

ina. Ayaw mapalayo sa ungâ na sinisinta. Bubuhayin tayo ng lupa, paulit-ulit niyang sasabihin 

hanggang mabatian ng akasya, ng bangkal, mabolo, sampalok, kawayan, anahaw, hanggang 

sa umabot sa kamagong at balete sa ingod ng sapa. 

Nagakulô na ang tubi, oras na para ihulog ang dalawang pirasong lab-as na itlog. Ito ang 

paborito kong pamahaw: nilagang itlog at tirang bahaw ng nagdaang hapunan. Kapeng bigas 

para panghimagas habang ginahulat ang tuluyang pagtaas ng araw hanggang lumampas sa 

mga bundok at talampas. Armado akong lulusob patungong katunggan: sukbit sa tagiliran ang 

sibot, sandata ang sakag, panangga sa init o ulan ang salakot, sisidlan at pandakot sa 

mahuhuling dyakap, kuday, pagerper, pantat at haruan. Ito ba ang sandata ng aking 

kinabukasan?

Sa pananakag nabanat ang aking lawas. Hindi lamang mainam na ehersisyo, pampatibay din 

ng masel at butó. Laking bulas, sabi nila. Nagmana sa kakisigan ng ama, hambal ng iba. Hindi 

ko ito pansin dahil wala naman kaming salamin. Sa repleksyon ng sapa ko lang nakikita ang 

aking sarili. Sa tubig ko rin makikita ang akong pag-aalinlangan. Lulusong akong hindi sigurado 

sa kinatatakutan. Titingala ako sa kalangitan, sisipatin sa siwang ng mga dahon ang kasagutan, 

kasing ilap ng sulalo, kurkor at saya-saya. Susundan ko ang mahinhing agos ng sapa, 

mababakas ko sa malinaw na tubig ang akong mukha. Mukha ito ng alinlangan, ng kalituhan, 

ng pangamba. Anong uri ng bukas ang biyaya ng sapa? Ilalatag ko ang sakag, itutulak sa 

buhanginan, kagaya ng nakagawian. 

Kaiba sa nakasanayan, ang paningin ko ngayo’y tumatagos, lumalagos sa tubig at buhanginan, 

may inaabot, hinuhukay sa kaibuturan ng katunggan. Hanggang kailan itong ritwal sa sapa?

Hihintayin kong sumagot ang tulihaw, tikling, tigbabaras. Batid kaya nila ang aking dinaranas? 

Mauulinigan ko ang ugong na iyong iniiwasan. Mapapatungo ako, magmamasid sa kawalan. 

Sasapawan ng tunog mula sa himpapawid ang panaghoy at awit ng mga ibon. Titigil sa pag-

agos ang sapa, titigil sa pagsayaw ang mga dahon. Hahanguin ko ang sakag na hitik sa huli. 

Hihilingin kong kabay pa mahango rin nakon ang akong sarili.

Ilang Talá Tungkol sa Tala

May mga gabiing kagaya ng gabiing ito

na hindi nagpapatulog ang mga bituon -

nanggagambala sila sa katahimikan

ng malalalim natong pagginhawa

habang sabay na nagapamantaw

sa kalangitang salat sa panganod.

Sinalat nimo ang kamay ko at dinala

sa imong dibdib upang ipadama

ang pagpintig ng imong kulbang 

tumawid sa humbak ng kalawakan.

Saan nagmumula ang imong hadlok?

Pinigilan nimo ang sariling paghinga

At inakay ako sa pinakamalapit na

galaksi upang ipaalala ang atong lugar

sa di-masukat na espasyo ng sansinukob.

May tun-og ng pangambang bumalot

sa luntiang damuhan sa labas ng tent,

sa loob ay may sumibol na sariwang 

Pangamba para sa hindi maipaliwanag

na pag-iisa. Patay na ang atong mga tala.

Naitala na sa pinagmulan ng uniberso

ang paggunaw ng lupa, ng mundo’t planeta

maging ang langit at nakilalang nebula.

Kasama kayang malulusaw ang atong gunita?

Ginagap ko ang imong kamay upang iparinig

ang daing at himig ng aking kalibutan. Ito 

ang ating handumanan – mga sandaling hindi

mabubura o masusukat ng oras, layo at tagal.

Sa pagwawakas ng mga bagay, pansamantala 

lamang ang pwede natong mapanghahawakan.

Hindi Naluluma, Mga Tula ng Umiibig

Koleksyon ng tula ni Anna Corina A. Natividad

Paleta

Hindi kailangan umulan

upang magdiwang

mga kulay ng langit

mistulang mga pabo silang

namukadkad ang mga buntot

dinadala sa mga alon, 

mga pakpak at

mga matang hindi mapanghusga

Isasama kita hawak

ang aking paleta

pipinturan ko ang maamo

mong mukha hindi upang

takpan ang iyong kinang

ngunit upang magtaktak

ng pakikiisa

sa plumahe ng alon

ng bahaghari

Ipagkakatiwala ko rin

pinsel sa iyo, aking mahal

at sasabayan natin ang

indak ng mga pabo.

Kung Asaan Ka

Rine ako sa kung nahan ka

Naggagayat ng kamatis

Nagpriprito ng tinapa

Kapares ang kapeng

Barakong pinalalagyan mo

Ng tatlong kutsara ng

Polbos na gatas

Rine ako sa kung nahan ka

Namimitas ng kamyas

Sa tanghaling pinagsaluhan

Sinaing na tulingan

Sa hapon tayo ay umiiglip

Nakabalot ng

Kumot kahit na

Tanghali at mainit

Rine ako kung nahan ka

Humihigop ng sinampalukang manok

Sa gabi'y naririnig ko

Ang mga takot at galit mo

Mga bangungot

Ng kahapong

Gumagambala parin sa iyo

Rine ako kung nahan ka

Maghihintay na

Iyong mapanaginipan

Ako, tayo, at mga umaga't

Tanghaling kalmado

Maniwala kang

Sa panaganip mo'y

Magluluto rin tayo at

Magsasalo ng

Mainit na yakap

Ibubulong mga salitang

Rine ako kung nahan ka