Luntiang Panulaan

Patron ng mga Plorera

Dominique Mae Malaya

Bago ka tuluyang mabura sa alaala, sasariwain ko

ang mga natitirang memorya ng iyong pagkabuháy.

Kapag oras na ng pagdaong, at nataon ang iyong pagdating sa

buwan ng Oktubre, magsisimula kang mamalagi sa

maliliit na pamilihan sa Quiapo. Susuong ka

sa mga dikit-dikit na tindahan ng mga abolaryo’t hibla

at sa iyong pag-uwi, abalang-abala ka sa pagkatha

ng mga rosaryong kulay-plata. 

Pagsapit ng kapistahan, aayain mo akong samahan ka

sa parada. Sa kanang kamay, may kandilang mabilis na natutunaw

na kung saan sinasalo ng karton ang mga luha, habang

hawak ang iyong mga palad sa kaliwa. ‘Wag kang mag-alala,

hindi ako maliligaw, mawawala. Saksi ang mga deboto’t santo

sa pagkabisa at paggunita ng iyong mukha. 

Siya ba ang dahilan ng aking pagkahumaling

sa halamanan? Nakita mo rin ba sa akin ang payapa, 

at kapayakan? Tulad niya ba akong munting bulaklak

ng Diyos, at ako, ng iyo? Ako ba ang rosas 

ng iyong kamunduhan?

Tagubilin para sa Sinabawang Miki

Genevieve S. Aguinaldo 

Sa Banahaw, sa Sta. Cruz

Kasama sa bawat handa ang miki ni Ka Iligoy

Ginisa man o sinabawan 

Kasabay sa pa-insipit, piyesta, o lamay

Maggisa ng longganisang ilang linggo nang nagyeyelo

Bahala na kung ilang araw nang naninigas

‘sin-tigas ng mga titig ng mister kapag nahuhuli

sa pagsundo o madadatnang nakasandal.

Hatiin nang ga-pisong-pino

ang pulang sibuyas na tinawaran 

Sa mga taga-probinsyang nagtanim 

Na ‘di man lang makakatikim.

Kapag naaamoy na ng buntis ang ginisa mula sa kung saan

At maririnig na ang dahak na mula sa pagsusuka

Maging ang paghikbi 

Sapagkat muling napaihi sa salwal

Ihalo ang pinaliit na sayoteng ga-hinlalaking bilin ang sukat

Siguraduhing kinaskas ang ulo nang lumabas ang dagta

Likidong ‘sing lagkit nang pinalululon ng mister 

Sa tuwing biglaang nalalalakihan 

Lagyan ng tubig at buong ingat na ihalo ang miki 

Mula sa dyaryong pinambalot 

tingnan na din ang mga balita 

Noong nakaraang taon

 Habang naghihintay kumulo

Awitin ang mga oyayi

Para sa bunsong paglaki 

Ay di na muling uuwi

Para sa panganay na ‘di magkanda-ugagang 

Kumita ng salapi

Para sa asawang kasama

Hanggang tumikom ang mga labi

Kapag kumulo na at lumambot ang miki 

Halu-haluin ito at lagyan ng itlog

Tandaang hindi ito lomi 

hindi taga-Batangas na nag-a-a-la-e.

Alalahaning binarko pa ng Nanay mo ito mula 

Marinduque. Sa bayang hindi mo inuuwian 

Dahil sa banga nag-iimbak ng tubig 

Tandaang sa mga hibla ng miki 

Nananahan ang kanyang pag-aalala

Sa iyo at sa mga anak mo 

Nakalakip sa pangkulay at harina 

Ang bawat paumanhin 

Ang bawat patawad 

Sa mga kasalanang patuloy mong inuungkat

Binubuklat, kinukutkot 

Na parang sugat ng bata

Sa tuwing sumisemplang sa bisikleta

Saka huling ihalo ang luhang pampaalat

Kasabay ng pangakong wawakasan ang lahat ng galit

At planong muling tatawag

At isisingit sa kahit ano mang kwento 

At impit na hagikgik

Ang taon nang pinapalampas

Na pakikipagbati. 

Sampung Kioku¹

Mic Camba

1. Sakura²

Inaabangan

ang ‘yong pamumulaklak

ngayong Agosto.

2. Jitensha³

‘Pahinga muna

ang pagal na katawan.

Kahit sansaglit.

3. Jidohambaiki⁴

Paisa-isang

sinusubo ang barya.

Kumakalansing.

4. Sa Lawa ng Kawaguchiko⁵

Yakap ng ulap

sa kanyang pag-iisa

ang bundok Fuji.

5. Sa Gubat ng Aoikigahara Jukai⁶

Humahagolgol,

buntong hininga’y dasal.

Namamaalam.

6. Sa Disney⁷

De-susing ngiti

sa tindahan ng saya —  

Pinipilahan.

7. Soba⁸

Manhid na’ng dila

sa umaasong sabaw.

Hinahanap ka.

8. Niwa⁹

Nangungulilang

hile-hilerang puno.

Nangaghihintay.

9. Shibuya Crossing¹⁰

Nag-uumpugang

mga langgam ng tao.

Nagmamadali.

10. Onigiri¹¹

Kumikilapsaw

sa sikmurang nagutom

ang nori’t gohan.

__________________________________

¹ Kasingkahulugan ng salitang alaala 

² Kilalang pambansang bulaklak ng bansang Japan; dinarayo tuwing buwan ng Abril. 

³ Tawag sa bisikleta 

⁴ Tawag sa vending machine 

⁵ Kung saan matatanaw ang Bundok Fuji 

⁶ Kilala bilang suicide forest 

⁷ Matatagpuan sa Japan ang dalawang Disneyland. 

⁸ Uri ng noodle sa Japan 

⁹ Tumukoy sa mga hardin sa Japan 

¹⁰ Kilala sa sala-salabat na tawiran ng tao 

¹¹ Pagkaing Japanese na binubuo ng gohan at samu’t saring ulam 

Salagubang

Francisco Arias Montesena

Bakit kahit ilang beses walisin 

at agarin ang linis sa hardin 

ay tila lalong dumarami 

ang mga layak? Natuyong dahong

pinadpad mula sa kabilang bakod.

Nang magawang sitahin 

ang kapitbahay, lumutang 

ang bunton ng mga dahong sinadya

nilang hindi walisin. Kaya pala 

tila mga hindi imbitadong panauhing

hindi maitaboy ng biglaang hihip 

ang mga ito. Kaya’t sinisinop ko

sa gitna ng sama ng loob. Mula noon

ay hindi na kami binati ng kapitbahay.

May itinataboy silang himutok 

liban sa mga dahon. Isang umaga’y

nakasama sa mga dahong inimis 

ang salagubang na bali ang pakpak.

Minasdan ko ito sa pagpipilit niyang

kumilos. Kumagat ito ng gilid ng dahon

at pinilit lumipad. Ganito pala 

ang walang kasama sa paghihirap.

Kinuha ko siya at inilagay sa isang

malabay na sanga. At nagulat ako 

sa tinig na nagsabing, “hayaan mo’t

mabubuhay din iyan”, mula 

sa kapitbahay.  Dalawa na kami

ngayong nagwawalis ng layak,

habang sa sanga ay namamaybay

ang nagpapalakas na salagubang.

Ang Alitaptap at ang Batang Kalabaw

Francisco Arias Montesena

Hiling ng batang kalabaw ang maging tao. 

Lagi niyang nakikita sa malayo ang masayang

paglalaro ng anak ng amo. Samantalang siya 

ay nakamapa na sa sinsing balat ang takda 

ng pagsasaka. Nais ng kaniyang batang isip 

na mabago ang turing sa mga kalabaw. 

Na hindi lupa ang kanilang kakambal.

Nang may isang alitaptap na dumapo 

sa kaniyang ilong isang gabi. Bumulong 

na kaya nitong ibigay ang kaniyang hiling. 

Ngunit walang bawian. Isang beses lamang ito 

at hindi na mababawi ang ibibigay.

Agad na tumango ang batang kalabaw. 

At nagising siya isang umaga bilang batang tao

sa pamilya ng mga magsasaka. At narinig niya

ang boses ng ina, " bumangon ka na diyan 

at hindi ka dapat maunahan ng araw sa bukid.

Anihan ngayon kaya huwag tatamad-tamad.

Bitbitin mo ang itak at simulan na ang paggagapas."

Nagulat ang batang kalabaw na ngayon 

ay isa nang batang tao. Gusto lang niyang maglaro 

nang maglaro pero naghihintay ang pilapil.

Naghihintay ang lupa.

Nakaabang ang bukid.

Toblerone From:

Agatha Faye J. Buensalida

Sa kalbong kagubatan ng ating samahan

Tinutunaw ng alinsangan at alinlangan

Ang tsokolateng bulubunduking inialay ng dayo.

Hindi mo maaaring malamang mag-isa akong namumundok

Sa mga gabing nililisan ng ulirat ang nahihimbing mong katawan.

Ang plano ko: ilulugay ko ang aking buhok

At itutulak ang mga regalong bundok tungo sa basurahan.

Ang hindi ko alam: dilat kang humaharaya 

Tuwing nagasasabog ng liwanag ang mga butuin. 

Itunuturo ng kumpol-kumpol na kutitap ang dapat mong malaman.

Ilang bundok ang kaya mo? Tara, sasamahan kita.

Hihilahin mo ang yumayakap na laso sa mga bundok,

Huhubarin mo ang manipis nitong saplot.

Ilalantad ang gumuguhong bulubundukin. 

Ako sa dulong ito. Ikaw sa kabila. 

Lulubog sa matamis na kumunoy 

Ang ating mga hintuturo’t hinlalaki:

Paghatian natin ang nanlalagkit mong pagtataksil.

Sa Marikina, Imposible Akong Maligaw

Renz D. Mendoza

Tanda mo pa ba kung paano natin kinabisado ang Marikina?
Sumisigaw ako dahil mahangin.
Gusto kong marinig mo sa loob ng masikip mong helmet,
ang simpleng pagyayabang ko:
“Kabisado ko ang Marikina, kahit nakapikit pa ako!”

Alam kong babagtasin mo ang J.P. Rizal papunta sa 'kin
at daraanan mo naman ang Sumulong Highway palayo
Pero kahit saang eskinita o abenida mo pa ako idaan
Hinding-hindi ako maliligaw papunta sa 'yo

Kabisado ko rin ang amoy ng batok mo
Kahit nakapikit ako, kung magsisimula sa leeg mo,
alam kong hindi ako maliligaw
Alam ko rin kung paano i-aanggulo ang paghalik sa mga labi mo
na eksaktong hindi magtatama ang ating ilong
Alam ko rin ang lasa ng iyong panglasa
At kung ilang segundo mo kayang humalik
na hindi mauubusan nang hininga

Kahit nakapikit ako, kung magsisimula sa pusod mo
Papunta sa iyong tadyang, hanggang sa pagitan ng dibdib
Kahit magtagal ako sa likod ng kaliwang tenga mo
Sa mga labi at dila mo pa rin ako mauuwi

Habang binabagtas ko ang kahabaan ng Nangka,
tinatanaw ko ang bahay n'yo
Iniisip kong nagbabasa ka pa rin ng mga naipon mong libro
Pero ayokong isiping naiisip mo pa rin ako

Kung kabisado ko ang bawat eskinita sa Marikina
Paano ko tuturuan ang sarili kong limutin ka?

Sa Marikina Pa Rin Tayo Magtatagpo

Renz D. Mendoza

Araw-araw kong nadaraanan ang eskinita papunta sa bahay n'yo
Gabi-gabi kong hinihigaan ang unan kung saan,
minsan mong isinayad ang iyong mga pisngi
Sa bawat buwang lumilipas na wala ka,
patuloy pa rin akong nangungulila
Taun-taon, bibilugan ko pa rin ang araw ng kaarawan mo
Limang araw bago ang sa akin

Kung magkasalubong man tayo
Sa may Taft o sa may Recto
Huwag ka sanang titigil dahil,
alam ko sa sarili kong kahit ilang dekada pa ang lumipas
lilingon at lilingon ako

Hayaan mo na lang na sa Marikina ulit tayo magtagpo
Sa Sta. Elena ulit natin pagsaluhan ang mga kuwento
tungkol sa mga tula at kung paano tayo sinaktan ng tadhana
Magsimba rin sana tayo sa Concepcion
hayaan mong ihiling kita sa mga poon
na kung may susunod na buhay man,
bigyan sana nila ako nang pagkakataong ibigin ka
paulit-ulit hanggang tadhana na ang magsawa
Hayaan mong tugtugan kita ng gitara sa may Kapitan Moy,
hindi ako mahihiya kahit maraming tao
malalaman nilang ang pag-ibig, hindi palaging nasa tono
kung minsan ito ay sintunado

At sa pagsapit ng dilim

hayaan mong ibalik kita sa may Nangka

kung nasaan ang punerarya n'yo

Doon tayo magkwentuhan,

kasama ng mga embalsamador

kasama ng mga malalamig na bangkay

kung saan walang pwedeng humusga

sa pag-ibig na meron tayong dalawa 

Ang Hangal sa Ilalim ng Balon 

Rene Boy Abiva

Pagkaraan ng Ivanovo Detstvo (Ivan’s Childhood), 1962 

Nitong mga nagdaang araw at buwan

ay wala akong ibang narinig 

kundi ang awit at balada ng mga bakal na orador:

pawa rin silang mga makata ng huling panahon. 

Sabi ng mga paham ay may dugo silang bayani: 

nakasakay, kung hindi sa T-34,

ay sa likod ng matitikas at mapuputing 

kabayo ng Siberia, Ural, at Balkan.

Pero, batid kong balisa sila sapagkat likas 

na malupit ang lagay ng buhay

at ang paparating na bagong-buhay.

Kaya, minarapat kong manatili na lamang 

sa ilalim ng lupa, mula nang aksidente akong malaglag,

kung saan ay tanaw ko ang langit at ibabaw ng mundo 

na hindi bilog: taliwas sa ipinangangalandakan nina Copernicus, 

Newton, at Mach. Tiniis ko ang pagsasalimbayan ng mga sumasabog 

na bala ng kanyon sa sangkatauhan, na pawang lango sa vodka; 

pinilit kong isinungalngal ito sa aking kinakabahang puso at itinakdang 

kaniya itong sariling mga tibok, o dili kaya’y mga pitik ng aking sentido, 

sa gilid ng aking napakalayang utak!

Isang araw ay narinig ko ang alingasngas, na paglao’y karipas, 

ng mga lumilipad na halimaw, may marka ng swastika, 

at mga hiyaw sa panganoring dati’y sagana 

sa ginintuang trigo at nakawalang kawan ng lobo, tupa’t baka.

Kalaban! Nagtakbuhan ang mga botang gawa sa balat

ng hayop; kumalansing ang mga nag-umpugang insigniya

sa kanilang dibdib: kling! Kling! Kling! 

Pagkuwa’y katsak! Prak! Prak! Prak! Blam! 

Pagkatapos ay tahimik na. Tama; tumahimik ang mundo sa aking ibabaw;

at naamoy ko sa nagniniyebeng hangin ang samyo 

ng mga bagong punit na laman at mga bagong pigtas na ugat: 

ilang mata, dila, bituka, apdo, atay, at bungo kaya ang sumambulat?

Hinaplos ko ang balat ng magkakapatong na kahoy 

na sa aki’y nakapalibot: inisip kong sila’y ang mga bangkay sa aking itaas. 

Nasundot ko ang magaspang at pudpod nitong bahagi. 

Inilapit ko ang aking mata sa kakarampot na hibla ng liwanag 

na sa kaniya’y nakadapo: ilang buwan, malamang ay taon, na palang 

ang bumubuhay sa akin ay ang pagngata sa kaniya’t pagdila at pagsubo 

sa yelo hanggang sa ito’y maging tubig.  Minsa’y sumilip nga ang Diyos, 

pero literal na napakalayo niya; malamang ay iniiwasan 

niya ang nagaganap na salpukan, at malamang sa malamang 

ay ayaw din niyang mabahiran ng dugo ang kaniyang banal na kamay: 

lumipas pa ang maraming sandali, at umalingawngaw ang Internationale

mula sa bunganga ng mga trompa ng Stalingrad;

sabi’y nagwakas 

na raw ang digmaan:

aywan at ang aking bayag

ay biglang bumara sa aking lalamunan.

Tala: Ang larawan ng ay pinta ng manunulat na pinamagatang Kredo ng mga Anak ng Araw, 15X7 inches, oil on canvass 

Helplessness, 2022

Christian Dave C. Loren

Tinititigan pa lamang ay parang 

hinaharap ko na ang aking sarili 

sa isang púnit ng monokromatikong salamin. 

Parang tinatanggal ko na ang aking damit, 

binabaybay ang mga pilat ng sugat

kong muli’t muling tinutuklap ng katahimikan, 

pinapaos ang mga nangungulilang tinig, 

binubura ang mabibigat na ngiting

palaging pasan-pasan, at maya-maya pa’y

nakahiga na ako sa kama. Mahihimbing. 

At magigising lang din na tila hinuhubad 

ang kaluluwa ko sa aking katawan, 

para bang nginangatngat ang aking diwa 

ng namamahay na sining, kinakabkab 

ang mga malalalim na alaalang 

hindi dumaan sa paglimot, binibihag 

ang hatinggabi sa humintong oras, at kahit 

malayo pa’y pilit hinihila ang pagsikat ng araw. 

Ampalayá

Ez Khan, dps

Kulukulubot

Kay haba niyang babà

Kukulukulubot

Nakatatakot

Ayaw ko sa mapakla

Kahit mapait

O maalat

Ay, ay puwede

Di bale sa maasim

Na suka at manggang hilaw

Panggising sa natutulog

Kong umaga

Di na bale kung matamis

Silang dumugin ng mangá langgam—

pula man o itim

Takbo

Ayan na si Ampalayá

Tumakbo na

Ayaw ko niyan

Hinding-hindi masaya si Ampalayá

Ampalayain ako

Kulukulubot

Kay haba niyang babà

Kukulukulubot

Nakatatakot