filosofisch experiment 05.

een wonderlijke steen - waar komt de wereld vandaan?

Beste Aiko, Jill, Lara, Matthias & Kaat

Is dit een grap? Waarom zit er een steen in dit kistje? Bekijk hem eens goed. Neem hem in je hand. Is hij zwaar? Breng hem naar je neus en ruik. Leg hem tegen je oor en luister. Hoor je iets? Wat is dat wit streepje? Misschien zit er ergens een geheim knopje of luikje? Zou deze steen speciale krachten hebben? Is het een toversteen?

Nee sorry. Dit is een saaie & doodgewone steen… of toch voor de meeste mensen want voor filosofen is er wel iets magisch aan deze steen. Wil je weten wat?

Laten we de steen een paar vragen stellen…

• Hoe is deze steen ontstaan? Waar komen stenen eigenlijk vandaan?

Stenen zijn samengeduwde aarde. Dat kan op verschillende manieren gebeuren. Soms worden schelpen en skeletjes op de zeebodem hard en langdurig verpletterd door zand en kleilagen. Andere stenen ontstaan diep in de aarde door hoge druk en temperaturen bijvoorbeeld bij vulkaanuitbarstingen.

• Een steen is dus een stukje aarde… maar waar komt dat materiaal dan weer vandaan? Alles bestaat uit moleculen, die zijn weer opgebouwd uit atomen en die zijn op hun beurt weer opgebouwd uit elementaire deeltjes als protonen en neutronen. Het samenbrengen van die deeltjes vereist heel veel energie. Die is aanwezig in sterren, zoals onze zon. De zon is een reusachtige chemische reactie waarbij waterstof omgezet wordt in helium. De krachten zijn tijdelijk in evenwicht. Maar uiteindelijk zal het waterstof langzaam opraken en zal de zon weer ontploffen. Bij zo’n ontploffing komt genoeg energie vrij om nieuwe stoffen samen te stellen. Dat materiaal komt ergens anders weer bij elkaar waardoor er een nieuwe reactie ontstaat. Zo is ooit ons zonnestelsel ontstaan. 99 % is de zon zelf. Alle planeten zijn slechts stofjes die rond een gigantische ster draaien.

• Waar komt het materiaal van sterren dan weer vandaan? Alle materie in het universum is ooit in een grote knal uit elkaar gespat. Die uitdeining is het heelal. Waar die materie vandaan komt, weet niemand. Ooit moet er toch iets uit niets ontstaan zijn?

• Stel je voor dat het universum alleen maar zou bestaan uit deze ene steen… het zou even mysterieus zijn, toch? Waarom is er iets en niet niets? Heeft het heelal een bedoeling?

• De atomen en moleculen die jou nu even vormen zijn ook gemaakt in sterren. Je bent een klein stukje van het universum. Jij bent zelf ook sterrenstof.

• Probeer je een heelal voor te stellen waarin de mens niet bestaat. Dat is lang zo geweest. Gewoon een grote ruimte waar rotsen en planeten om elkaar heen draaien. Toen is op deze planeet leven ontstaan en daar is nu -na miljoenen jaren - de mens uit geëvolueerd. Met ons hoofd en onze hersenen denken we nu na over het heelal. Maar je bent zelf een stukje heelal. Jullie zijn de hersenen van het heelal. Met de mens is het heelal zich net als Melly bewust geworden van zichzelf.