PostTraumatic epilepsy
Posttraumatic epilepsy (PTE)
Quick treatment : ไม่จำเป็นต้องให้ยาเพื่อป้องกัน
หมายถึง การชักแบบซ้ำๆกัน เชื่อว่าเกิดจากการบาดเจ็บต่อเนื้อสมอง เนื่องจากอุบัติเหตุหรือการผ่าตัด ต้องแยกจากภาวะposttraumatic seizure(PTS) เป็นการชักเกิดตามมาจากบาดเจ็บของสมอง ถ้าชักภายใน 24 ชั่งโมงหลังเกิดการบาดเจ็บเรียกว่า immediate PTS ถ้าเกิดภายใน 1 สัปดาห์เรียก early PTS และหากมีอาการชักหลัง 1 สัปดาห์ เรียก late PTSประมาณ 20 % ของผู้ป่วยส่วนใหญ่ที่เกิด late PTS มักจะไม่เกิดเป็นซ้ำอีก และไม่ควรเรียกผู้ป่วยในกรณีนี้ว่าเป็น PTE
Pathophysiology
กลไกการเกิดการบาดเจ็บต่อเนื้อสมองแล้วทำให้เกิดอาการชักยังไม่ทราบ แต่รู้ว่าสมองส่วน cortical มีความสำคัญในการกำเนิดของการชัก การชักในระยะ early กับ late จะมี pathogenesis แตกต่างกัน โดยใน early เกิดจากการตอบสนองไม่จำเพาะเจาะจงของร่างกายที่มีปัญหา
Incidence
อัตราการเกิดโรคลมชักในกลุ่มประชากรทั่วไป มีประมาณ 0.5-2 %
สำหรับผู้ป่วยที่ได้รับบาดเจ็บทางสมองทั้งหมด มีประมาณ 2-2.5% และเพิ่มเป็น 5 % สำหรับผู้ป่วยศัลยกรรมสมองที่อยู่โรงพยาบาล
กรณีที่ได้รับบาดเจ็บทางสมองรุนแรง GCS<9 การเกิด PTE พบประมาณ 10-15% ในผู้ใหญ่และ 30-35 % ในเด็ก และในส่วนของ penetrating head injury อาจเกิด PTE ได้ถึง 50 %
Mortality/Morbidity
ประมาณ 80 % ของการเกิด PTS ครั้งแรกมักเป็นภายใน 2 ปีหลังเกิดการบาดเจ็บ
ลักษณะทางคลินิก
ประวัติด อาการชักอาจเป็น focal หรือ generalized tonic-clonic ก็ได้ หรืออาจพบร่วมั้งสองแบบ โดยส่วนใหญ่แล้วสำหรับearly PTS มักจะเป็น focal seizures และ late PTS ยิ่งเป็นบางส่วนของ PTE แล้วมักจะเป็น generalized
การตรวจร่างกายมักเป็นปกติ
สาเหตุที่เป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดการชักเพิ่มขึ้นในผู้ป่วยที่ได้รับการบาดเจ็บทางสมองได้แก่
Severity of trauma
Penetrating head injuries
Intracranial hematoma
Depressed skull fracture
Hemorrhagic contusion
Coma lasting more than 24 hours
Early PTS
การวินิจฉัยแยกโรค
การตรวจทางห้องปฏิบัติการ
ผู้ป่วยที่ได้รับการบาดเจ็บทางสมองแล้วมีอาการชักขณะอยู่โรงพยาบาล ควรดูว่าเกิดจาก intracranial bleeding และดูภาวะelectrolyte ร่วมด้วย
การทำ MRI จะดีกว่า CT สำหรับ PTS
การรักษา
PTE ไม่จำเป็นต้องนอนโรงพยาบาลยกเว้นเป็น status epilepticus
การให้ยาเพื่อป้องกันใน acute phase ไม่ได้ช่วยลดอัตราตายหรือความพิการ และการรักษา early PTS ไม่ได้ลดช่วยลดอัตราการเกิด late PTS
การผ่าตัดอาจเป็นทางเลือกสำหรับผู้ป่วยที่ไม่ตอบสนองต่อการใช้ยา
รักษาโดยการตัด epileptogenic focus นั้นจะทำได้ยากกว่าใน ผู้ป่วยโรคลมชักทั่วไป
การใช้ยา
early PTS รักษาโดยการใช้ยา phenytoin, sodium valproate หรือ carbamazepine iv. ส่วนรายที่พักฟื้นแล้วมีอาการชักควรให้ phenyltoin iv. เป็น drug of choice
การให้ยากันชักเพื่อป้องการเกิด late PTS นั้นไม่จำเป็น(หรือเกิดการชักแต่ไม่บ่อย)
แต่จะใช้ในกรณีที่เกิด PTE แล้วเท่านั้น
ยาป้องกันการชัก ที่ใช้มีอยู่ 3 ชนิด
Sodium valproate(Depakin)
600 mg/d แบ่ง bid เพิ่มครั้งละ 200 mg/d q 3 วัน ไม่เกิน 2.5 gm/day(20-30mg/kg/day)
Carbamazepine(Tegretol)
100-200 mg qd/bid ค่อยๆเพิ่มช้าๆ 0.8-1.2 g/d ไม่เกิน 1.6-2 g/day
Phenytoin(Dilantin)
iv loading dose 10-15 mg/kg rate < 50 mg/min(elderly<25 mg/min) maintenance 4-7 mg/kg/day PO/IV
Prognosis
ความเสี่ยงของ PTS จะลดลงเรื่อยๆ และจะเท่ากับประชากรทั่วไปเมื่อเวลาผ่านไป 5 ปีหลังเกิดการบาดเจ็บที่สมอง