Vrije Wil
Als kind worden we opgevoed met het idee van de vrije wil.
We zijn verantwoordelijk voor wat er gebeurt en als we iets 'doen' dat niet overeenkomstig de wensen van de ouders is dan zijn we volgens de theorie van de vrije wil 'schuldig.'
Ondanks dat we kennelijk over een vrije wil beschikken worden we gedwongen om naar een school te gaan. Ook als we geen zin hebben moeten we toch naar school en ons onderwerpen aan de lesmethoden van die school. Kennelijk heeft de vrije wil zo zijn beperkingen. Onderstaande video geeft daar een indruk van.
Verandering aanbrengen in die situatie kan niet. We hebben ons maar te conformeren. Onze wil doet er niet toe.
Zo bezien hebben we wel de lasten van het idee van de vrije wil, maar niet de baten. Immers er wordt ons gezegd dat we schuldig zijn, volgens sommige geloven zelfs voor de erfzonde, maar we zijn niet vrij om onze wil vorm te geven. Niemand op school vraagt of wij zin hebben om daar naar toe te gaan of het eens zijn met het lesprogramma.
Dit is maar 1 van de vele zaken waar vrije wil geen rol speelt. Er zijn er veel meer. Je hebt geen vrije wil over het feit dat je te maken krijgt met een menselijk lichaam (inclusief je genen), over welke ouders je krijgt (of ze aardig of niet aardig zijn en hun sociaal economische situatie), over de taal die je bij je geboorte leert, de cultuur (inclusief het technische en economische niveau) waarin je opgroeit, de waarden en normen waarmee je wordt geïndoctrineerd (inclusief een eventueel geloof).
Iedereen kan inzien dat als er al sprake zou zijn van vrije wil die uiterst beperkt is. Het lijkt een beetje op de vrije wil van een gevangene die een beetje heen en weer kan schuifelen in zijn cel.
Het laatste domein van de vrije wil lijkt onze gedachten te zijn. Echter volgens onderzoek van Lamme en eigenlijk ook volgens je eigen ervaring verschijnen gedachten simpelweg, net zoals al het andere. Als dat niet zo was dan zou je in staat moeten zijn om je volgende gedachte te voorspellen voordat die verschijnt en dat is nu eenmaal onmogelijk. Ook zouden er dan veel minder mensen depressieve gedachten hebben of overspannen zijn. Wie kiest nu uit vrije wil voor depressieve gedachten? Als mensen in staat zouden zijn om hun eigen gedachten te kiezen dan zou niemand anti depressivica hoeven te slikken. Iedereen vindt het vanzelfsprekend over een vrije wil te beschikken en die tegelijk niet te kunnen gebruiken. Een vrije wil die je wel zou hebben, maar niet kunt gebruiken is als een auto met een kapotte motor. Je hebt hem wel, maar je kunt er niets mee. Wat mij betreft is het van tweeën een: Of we hebben een vrije wil en dan kunnen we het leven van onze dromen leiden (zo ongeveer wat the Secret belooft maar niet kan waarmaken). Of we hebben geen vrije wil en dan ben ik ook nergens verantwoordelijk voor. Beide mogelijkheden leiden tot geluk. Het leven van mijn dromen leiden is fijn. En bevrijd zijn van schuld en verantwoordelijkheid is ook fijn. Wat tot lijden leidt is de optie van een vrije wil hebben, dus wel overal verantwoordelijk voor zijn, maar die vrije wil niet kunnen gebruiken. Eigenlijk is dit een onzinnige optie want wat moet je met iets wat je niet kunt gebruiken. Toch is dit de optie waar iedereen in gelooft. Hoe gek kunnen we zijn? Zo scheppen we onze eigen ellende. Niet alleen zijn we niet in staat om het leven van onze dromen te leiden en gebeurt er van alles in het leven wat we niet willen, maar we zijn er ook nog verantwoordelijk voor.
Dit is het slechtst denkbare scenario. Het is dit scenario dat de oorzaak is van psychologisch lijden. Aan de ene kant ben je schuldig en aan de andere kant gebeurt er van alles dat je niet wilt en je hebt niet de vrijheid om die dingen tegen te houden.
Ik denk dat het tijd wordt dat de mensheid zich daarvan gaat bevrijden. Hoewel of dat gebeurt is maar de vraag want ook die vrije wil heeft de mensheid niet.
Kennelijk is het de bedoeling van het universum dat we voorlopig nog in een intellectuele waas leven.
En wat de vrije wil betreft: