Het autobiografische Zelf

De neuroloog Professor Antonio Damasio die zich bezig heeft gehouden met de evolutie van bewustzijn maakt onderscheid tussen het: → Core Self (het basis zelf) en het → Autobiographical Self (het autobiografische zelf). Het basis zelf is de meest eenvoudige vorm van zelf-bewustzijn. Het is altijd in het Nu en heeft geen besef van heden en verleden. Er is geen sprake van een continue identiteit, die immers ontstaat op basis herinneringen (een mentale autobiografie). Ook bestaat het idee van de toekomst niet. Het autobiografisch zelf heeft een idee van verleden en toekomst (herinneringen en verwachtingen) en houdt zich met planning bezig (eerst ga ik dat doen, dan dat en morgen iets anders). Het basis zelf is aanwezig in dieren, met name in dieren die niets kunnen leren zoals bijv. kippen. Het autobiografische zelf is typerend voor de mens. Gedurende de evolutie is het autobiografische zelf ontstaan uit het basis zelf. Het is een verder ontwikkelde vorm ervan. Het interessante is dat de beschrijving van het basis zelf erg doet denken aan het ideaal zoals dat o.a. door Eckhart Tolle onder woorden is gebracht. Sinds de boeken van Eckhart Tolle wil iedereen in het Nu zijn en zich bevrijden van de last van verleden en toekomst.

Het hebben van een autobiografisch zelf is niet altijd makkelijk. Het veroorzaakt stress, trauma's (vervelende herinneringen), pijn en lijden. Echter het heeft ook veel mogelijk gemaakt (de menselijke cultuur) en bovendien is het nu eenmaal de situatie waarin we 'nu' zitten.

Slechts onder uitzonderlijke omstandigheden is het mogelijk de toestand van het basis zelf permanent te beleven. Vaak als gevolg van iets dat gebeurt in de hersenen van een persoon (bijv. een lichte herseninfarct, epilepsie aanval, gebruik van drugs e.d. ).

Eckhart Tolle schrijft dat hij tijdens zijn verlichtingservaring geruime tijd buiten westen is geweest wat het vermoeden doet rijzen dat bij hem van een dergelijke situatie was.

Dit heeft echter voor een beperkt deel het autobiografisch zelf lamgelegd, want ondanks alles is hij in staat gebleken om een organisatie op poten te zetten, reizen te maken, te plannen. Was het autobiografisch zelf helemaal lam gelegd dat was dat niet mogelijk geweest en was hij nu in een toestand die je kunt vergelijken met die van volledig demente bejaarden, die inderdaad altijd in het Nu zijn.

Wat niet zinvol is, is dat mensen bij wie zo'n fysiek proces niet heeft plaatsgevonden geforceerde pogingen doen om hun autobiografisch zelf permanent kwijt te raken. Dan krijg je het autobiografische zelf dat vecht tegen het autobiografische zelf.

Het wensen van een toestand anders dan wat is en denken dat de verlossing ergens in de toekomst ligt is immers typerend voor het autobiografische zelf.

Ik zie niet in wat voor goeds daar uit voortkomen. Ik ken mensen die helemaal gek werden van het zich proberen te herinneren om vooral in het Nu te blijven.

Meditatie kan zijn nut hebben, zeker als het doel is de geest tot rust brengen.

Maar het doel moet niet zijn om een toestand te bereiken die in ons evolutionaire stadium een gepasseerd station is.

Ik denk dat er een alternatief is voor een spiritualiteit die verlangt naar 'vroeger' (een eerdere evolutioneel stadium, de babytijd e.d.). Dat is een spiritualiteit die accepteert hoe dingen zijn, waarbij niet verlangt wordt dat ze anders zijn dat ze zijn. Die de perfectie ziet in de imperfectie.

Een spiritualiteit die zegt het is goed is zoals dingen zijn (ook al heb ik er als organisme de grootste moeite mee) , het is goed zoals 'ik ben'. Het kan niet anders zijn dan dat het is.

Alles wat is, is een uitvloeiing van de dans van het Eeuwige en kan niet anders zijn dan het is, inclusief het bestaan van het autobiografische zelf.