8.4.Lurraren osaera eta egitura

Lurraren egitura ikertzeko bi aztertze metodo erabiltzen dira: zuzenak eta zeharkakoak.

Ikerketa Metodo zuzenak:

zundaketak: harrien laginak lortzea ahalbidetzen dute.
meategietako materialen azterketa
gainazaleko harrien azterketa
sumendien erupzioetan gainazaleratutako materialen azterketa.

Ikerketa metodo zuzenek lehenengo km-etako informazioa ematen dute soilik, eta ez dira nahikoak barrualdeko geruzen azterketarako.

Zeharkako metodoak:

metodo sismikoa da erabiliena: uhin sismikoak Lurraren barnean nola hedatzen diren ikertuz, barne-egitura nolakoa den ondoriozta daiteke.
meteoritoen azterketa.
metodo grabimetrikoa
datuak interpretatuz lurraren egitura eta konposizioa deduzitzen dira.

v Eredu estatikoa(Geokimikoa)

Azterketa sismikoei esker, badakigu gure planeta konposizio desberdineko hiru geruza zentrokidez osatuta dagoela: lurrazala, harritsua eta dentsitate txikikoa; Mantua, harritsua eta nukleoa, metalikoa.

1. Lurrazala:

Lurraren geruzarik azalekoena eta meheena da.Geruza harritsu mehe eta solidoa da. Bi lurrazal mota daude, kontinentala eta ozeanikoa.

Azal kontinentala

· 30 -70 bitarteko kilometroko lodiera.

· Granitoz osatuta nagusiki.

· Eremu askotan harri sedimentarioz eta kontsolidatu gabeko sedimentuz estalita.

· Kontinente masak sortzen ditu.

· Dentsitatea 2.600-2.700kg/m³

Azal ozeanikoa

· 10 kilometroko lodiera.

· Basaltoz eta gabroz osatuta.

· Ozeanoen hondoak eratzen ditu.

· Dentsitatea 2.700-3.200kg/m³

2. Mantua

Geruza harritsua da, lurrazalaren azpian dagoena.Lurraren bolumenaren %82 baino gehiago da.

· Mohorovicic-en etenuneak lurrazala eta Mantua bereizten ditu.

· 2.900km lodiera du.

· Peridotitaz osatuta dago (olibino da mineralik nagusiena)

· Dentsitatea 3.400-4.000kg/m³

· Bi zati bereizten dira: goi-mantua(670 km-raino) eta behe-mantua(670-2900 km –raino eta goi-mantua baino dentsitate handiagokoa)

· Repetti-ren etenuneak bereizten ditu goi-eta behe mantuak

3. Nukleoa

· Lurraren barru-barruko zatia da. 2.900 km-tik lurraren erdigunera doa. Erdigunea 6.371 km-ko batezbesteko sakoneran dago

· Metalez osatuta (%85 burdina), gainontzekoa nikela.

· Bi zati ditu bereiz daitezke:

Kanpo-nukleoa

2.900km sakoneratik 5.150km-raino
Likido egoeran dago

Gutenberg-en etenuneak mantua eta kanpo nukleoa banatzen ditu.

Barne-nukleoa

1.220 bat kilometro erradioa duen esfera da.
Solido egoeran dago.

Lehmanen etenuneak bereizen ditu kanpo-eta barne-nukleoak.

v Eredu Dinamikoa

Metodo sismikoaren bidez Lurraren barnealdea aztertzen dugunean , P eta S uhinen portaerak salatzen du dentsitate eta zurruntasun-maila desberdineko bost unitate daudela:

1. Litosfera: kontinentala nahiz ozeanikoa

Geruzarik kanpokoena eta zurruna, portaera hauskorra duena.
Lurrazalak eta goi-mantuaren zati batek osaten dute.
Mantu litosferikoari atxikita dago.
Bi litosfera mota daude: kontinentala(100-200 km lodi eta granitoz osaturik) eta ozeanikoa (30-50 km lodi eta balsaltoz osaturik)

2. Litosfera azpiko goi-mantua ( garai batean "astenosfera")

Litosferaren oinarriaren eta Repetti-ren etenaren artean dago (660km-raino)
Zurruna da eta oro har, uhin sismikoak bizkortu egiten dira han.
Eskualde batzuetan, berriz uhin sismikoak moteldu egiten dira eta horregatik, proposatu zuten zurruntasun txikiko geruza bat izan behar zuela eta astenosfera (geruza ahula)izenarekin izendatu zuten eredua.
Garai batean konbekzio korronteak zona honetan, astenosferan, bakarrik gertatzen zirela pentsatzen zen. Gaur egun, berriz, badakigu konbekzio korronteak behe mantuan ere gertatzen direla, eta zientzialari batzuk astenosferaren terminoa baztertzen dute.

3. Behe mantua eta D´´ geruza

Repetti-ren (660km) eta Guttenberg-en (2.900km) etenaren artean dago eta dentsoagoa da goi mantua baino.
Hemen ere konbekzio korronteak gertatzen dira, tenperatura desberdintasunengatik, eta dentsitate desberdinengatik.
Mantuaren eta Nukleoaren arteko trantsizioan D´´ izeneko geruza dago, irregularra eta heterogeneoa. Haren lodiera 100-400 km-koa da, eta mantuaren hondakinek osatzen dute.
Konbekzio korronteek D´´ geruza osatzen duten materialak eramaten dituzte berekin: nukleoarekin kontaktuan materialak berotu egiten dria eta gandor termiko izeneko material beroko goranzko korronteek gorantz eraman ditzakete, litosferaraino.

4. Kanpo nukleoak

Oso dentsoa da, burdinaz osaturik.
Egoera likidoan dago, oso bero baitago
Ez ditu transmititzen S uhinak eta Lehman-en etenak bereizten du barne nukelotik

5. Barne nukleoak

Konposizioa kanpo nukleoaren antzekoa.
Egoera solidoan dago, tenperatura altuagoa izan arren presioa altuagoa dela eta