Hypothese 1 - Motivatieprobleem

Wat

Motivationele problemen bij leerlingen kunnen betrekking hebben op leeractiviteiten, maar ook op studiekeuzeactiviteiten.

Het is belangrijk om zowel aandacht te hebben voor de kwaliteit ( = soort motivatie) als de kwantiteit ( = aanwezigheid of gebrek) van motivatie. De kwaliteit van motivatie kunnen we het best omschrijven aan de hand van de werkwoorden ‘willen’ en ‘moeten’ of via de respectievelijke termen ‘autonome motivatie’ en ‘gecontroleerde motivatie’. De term ‘amotivatie’ verwijst naar een gebrek aan motivatie, dus naar de kwantiteit van de motivatie.

Autonome motivatie

Autonoom gemotiveerde leerlingen willen uit zichzelf inspanningen leveren om leeractiviteiten en studiekeuzeactiviteiten aan te pakken.
We onderscheiden hierbij 2 motivatietypes:
1) Intrinsieke motivatie = leerlingen zetten zich in voor school omdat ze dat boeiend, uitdagend vinden en er plezier aan beleven.
2) Geïdentificeerde regulatie = leerlingen zetten zich in voor school omdat ze dat zelf belangrijk en betekenisvol vinden. Dat houdt niet noodzakelijk in dat ze het ook interessant vinden, maar ze beseffen dat dit zinvol kan zijn voor hun toekomst.

Bij hoge autonome motivatie zit de wil om te studeren en studiekeuzeactiviteiten aan te pakken goed. Bij lage autonome motivatie daarentegen is die wil er slechts in beperkte mate.

Gecontroleerde motivatie

Bij gecontroleerde motivatie hebben leerlingen het gevoel dat ze ‘moeten’ studeren. Ze pakken hun leeractiviteiten en studiekeuzeactiviteiten aan omdat ze zich verplicht voelen.
We onderscheiden hierbij 2 motivatietypes:
1) Geïntrojecteerde regulatie (interne druk) = leerlingen stellen handelingen om zich niet schuldig te voelen of om gevoelens van schaamte en angst te vermijden of te ontwijken. Ze zetten zichzelf onder druk.
2) Externe druk = leerlingen stellen handelingen om aan de verwachtingen van ouders, vrienden of leerkrachten te voldoen. Deze manier van handelen gaat vaak gepaard met beloningen en straf, waardoor inspanningen feitelijk van buitenaf gestuurd worden.

Bij hoge gecontroleerde motivatie zal de leerling veel interne en/of externe druk voelen. Een belangrijk punt in de OLB-begeleiding is het nagaan of deze druk realiteit is, dan wel of de leerling de druk voor zichzelf oplegt.
Bij lage gecontroleerde motivatie zal de leerling de interne en/of externe druk slechts in beperkte mate voelen.

Amotivatie

Amotivatie verwijst naar een gebrek aan motivatie.
We onderscheiden 4 vormen van amotivatie:

1) Low values beliefs / ‘nutteloosheid’ = leerlingen hebben geloof in de eigen vaardigheden, maar vinden het zinloos om inspanningen te leveren. Ze hebben een lage waardering voor schoolwerk. Daarnaast gaat het ook over leerlingen die er niet in geloven om een gewenste uitkomst te bereiken. Deze leerlingen kunnen inspanningen leveren, maar behalen toch steeds zwakke resultaten.
2) Low ability beliefs / ‘hulpeloosheid’ = leerlingen mankeren het geloof in eigen kunnen om een leeractiviteit of studiekeuzeactiviteit aan te pakken. Ze achten zichzelf niet bekwaam om dit te doen ( = lage effectiviteitsverwachting).
3) Low effort beliefs / ‘futloosheid’ = leerlingen leveren geen of weinig inspanningen om de leeractiviteit of studiekeuzeactiviteit aan te pakken. Ze kunnen het niet opbrengen of ze hebben de energie niet.
4) Oppositioneel verzet = leerlingen zetten zich af tegen verwachtingen en handelen vanuit druk of wrok.

Algemene hypothese

Voor deze 8 verschillende motivatietypes stellen we één algemene hypothese voorop:

De leerling ondervindt motivationele problemen waardoor de kwaliteit of de kwantiteit van motivatie ontbreken om leeractiviteiten en studiekeuzeactiviteiten aan te pakken.