Studievaardigheden en zelforganisatie

Leer- en studeerstijlen

Leerlingen ontwikkelen verschillende leer- en studeerstijlen. Een leerstijl beschrijft de manier waarop een leerling gewoonlijk aan de slag gaat tijdens z’n studiewerk.

• Hoe verwerkt hij de leerstof? Kritisch en grondig, of eerder analytisch en memoriserend?

• Hoe vat hij z’n studiewerk op? Wil hij de leerinhoud vooral opnemen, doorgronden of toepassen?

• Plant hij zelf z’n studiewerk, of laat hij zich hierbij sturen en stimuleren door ouders, leerkrachten, broer of zus?

• Studeert hij graag alleen op z’n kamer, of wil hij het liefst samen met anderen zijn schoolwerk maken?

• Studeert hij testgericht, wil hij goede punten halen, of studeert hij in functie van een specifiek beroep?

• Studeert hij graag en uit zichzelf? Of haat hij studeren?

• Voelt hij zich onzeker over zijn aanpak en gaat hij nogal ongericht en stuurloos te werk?

Het kan interessant zijn om samen met de leerling zijn leerstijlprofiel samen te stellen. Wat zijn de sterke punten in z’n profiel, en wat zijn de zwakkere punten? Een analyse van het leer- en studiegedrag van de leerling kan (het uitblijven van) leerresultaten helpen begrijpen. In hoeverre is de leerstijl van de leerling effectief? Een leerling die moeilijk overzicht verwerft over de leerstof, geen relaties legt tussen leerinhouden, niet goed weet hoe z’n studiewerk concreet aan te pakken, zichzelf moeilijk tot studeren kan motiveren … heeft vanzelfsprekend minder kans op goede resultaten.

Goede gewoontes leren

Naargelang de kenmerken in de leerstijl van de leerling kunnen we specifieke begeleidingsinterventies inzetten. We toetsen eerst wel af in hoeverre de leerling bereid is om z’n studiegedrag aan te pakken en dit in functie van het ontwikkelen van meer vaardigheden en meer zelfvertrouwen als ‘leerling’. In welke mate is hij gemotiveerd om minder goede gewoontes om te turnen?

Samen met de leerling zoeken we naar betere alternatieven voor minder effectief studiegedrag: van buiten leren zonder begrijpen, de leerstof direct markeren zonder ze eerst te verkennen en te lezen, alle soorten leerstof steeds op eenzelfde manier verwerken (vb. vlug lezen, vraagjes opstellen, vragen beantwoorden), geen verbanden leggen in en tussen de leerinhouden, samenvatten opvatten als het overschrijven van stukken leerstof, geen onderscheid maken tussen hoofdpunten en details, te weinig studeren in functie van mogelijke toetsvragen, de leerstof blijven herhalen tot in het kleinste detail, niet controleren of men de leerstof beheerst…

Houvast geven

Leerlingen die nogal ‘ongericht’ hun studiewerk opvatten en aanpakken, vinden niet zo gemakkelijk antwoord op de vraag wat ze op welke manier beter kunnen doen. We kunnen ze houvast geven door hen informatie te geven en ervaring te laten opdoen in bepaalde studietechnieken, in geheugenwerk of in planning en metacognitieve vaardigheden.

• Leerlingen die de leerstof oppervlakkig en nogal reproductiegericht verwerken, leren we een kritische vraaghouding aannemen ten aanzien van de leerinhouden, laten we oefenen in begrijpend lezen en geven we de opdracht mee om overzicht te verwerven in hun leerstof. We laten leerstof verkennen, vooruitdenken en schematiseren.

• Leerlingen die weinig resultaatgericht studeren, leren we kijken naar de leerstof in functie van de onderwijs- en evaluatiestijl van de leraar.

• Leerlingen die weinig praktijkgericht hun leerstof verwerken, laten we zoeken naar voorbeelden en toepassingen.

• Leerlingen die moeite hebben met theoretische en abstracte leerinhouden, leren we schema’s opstellen met kernwoorden en feiten.

• Met leerlingen die op een saaie manier studeren en weinig creativiteit aan de dag leggen, bespreken we hoe ze op een meer persoonlijke manier de leerstof kunnen verwerken. We laten ze aan de slag gaan met een brainstorm, met eigen interpretaties en visies, met mindmaps en associaties, met voorstellingen en tekeningen …

Regisseur van zijn studiegedrag

Met deze begeleiding streven we ernaar om de leerling nieuwe leer- en studie ervaringen te laten opdoen, die we samen met de leerling evalueren.

Hoe zijn de ervaringen? Wat leert hij hieruit?

Op die manier laten we de leerling (opnieuw) regisseur zijn van zijn studiegedrag en moedigen we hem aan om een eigen ‘studiekompas’ te ontwikkelen.

• We laten hem nadenken over de manier waarop een bepaalde leerinhoud het best kan ingestudeerd worden.

• We laten hem eigen studiedoelen opstellen en laten hem nagaan op welke manier hij aan zelfcontrole en zelfevaluatie kan doen.

• We bespreken op welke manier een stappenplan hem kan helpen bij de organisatie van z’n studiewerk.

• We leren hem zichzelf sturen en bijsturen: wat zijn z’n moeilijke momenten, op welke afleiders kan hij anticiperen, welke onruststokers kunnen z’n studiehouding verstoren, hoe kan hij z’n omgeving "studeervriendelijk’ inrichten, wie of wat kan hem op het goede spoor helpen houden, hoe kan hij zichzelf belonen na een goede studiesessie…?