Zelfvertrouwen en zelfbeeld

Negatief zelfbeeld

Leerlingen met faalangst kunnen wel eens in een vicieuze cirkel terecht komen. De manier waarop ze een situatie inschatten, er zich op voorbereiden, handelingen of taken uitvoeren die uit die situatie voortkomen, zich nadien evalueren … kan sterk gedomineerd worden door het negatief voorspellende en overtrokken karakter van hun denken. Dat kan ertoe leiden dat ze steeds opnieuw bevestiging lijken te vinden voor hun “minderwaardigheid”. Ze vinden dat ze niet voldoen aan de verwachtingen en de normen, zelfs bij goede prestaties. Die frequente inschatting van zichzelf niet goed genoeg te vinden kan bij leerlingen, wiens zelfwaardegevoel sterk afhankelijk is van de prestaties op school, aanleiding geven tot sterke twijfels aan zichzelf en tot een negatief (schools) zelfbeeld.

Een negatief zelfconcept kan een belangrijke rol spelen in het maken van een studiekeuze.
Een studiekeuze zien als een kans en een uitdaging om je eigen toekomst vorm te geven, is vaak niet het perspectief van leerlingen met een laag schools zelfbeeld. Een studiekeuze vatten deze leerling eerder op als een bedreiging om te mislukken in de eigen toekomst. Aan de basis hiervan ligt een gebrek aan zelfvertrouwen.

Zelfvertrouwen

Het belang van een weloverwogen en evenwichtig zelfbeeld bij het maken van een studiekeuze lichten we toe in het ‘Algemeen deel’.

Een gezond zelfbeeld bevat zowel positieve als negatieve kenmerken.

Leerlingen met een negatief of laag zelfbeeld ondervinden vaak een drempel om tot exploratie van zichzelf te komen. Ze vinden het confronterend om te reflecteren over zichzelf of ze voelen zich vanuit een eenzijdig (negatief) beeld van zichzelf weinig talentrijk en competent.

Hierdoor vinden ze dat er maar weinig studierichtingen bij hen passen, ze schatten hun vaardigheden om studiekeuzeactiviteiten aan te pakken laag in, of ze gaan ervan uit dat anderen wel voor hen zullen beslissen.

Zelfreflectie

Die onzekere houding in het maken van een studiekeuze kan een aanleiding zijn om het thema van zelfvertrouwen in het begeleidingsgesprek in te brengen.

Ook nu starten we met een aantal vragen die de leerling aanzetten tot reflectie en inzicht.

• We laten de leerling stil staan bij de twijfels die hij uit.

• Wat ligt er aan de basis van deze onzekerheden?

• Herkent de leerling zich in onze omschrijving van wat zelfvertrouwen is?

Het in vraag stellen van het zelfvertrouwen van de leerling kan confronterend zijn. Tegelijk vatten we zelfvertrouwen op als iets dat voortdurend in evolutie is. Het is een proces waarop we invloed kunnen uitoefenen.

Zelfvertrouwen positief laten ontwikkelen, is werk maken van zichzelf. We kunnen hiertoe een eerste aanzet geven door de leerling zichzelf kritisch te laten observeren.