Uitstelgedrag

OLB & HGD > Begeleidingsfase > Specifiek deel > Uitstelgedrag

Motivatieprofiel

Aan de hand van het motivatieprofiel van de leerling kunnen we de motivationele problemen van de leerling verhelderen en bespreken.

In welke mate herkent de leerling zich in de resultaten?
Welke dynamieken en onderliggende mechanismen merken we op?
Welke samenhang zien we tussen zijn motivatieprofiel en zijn studiekeuzegedrag?
En is er eventueel sprake van uitstelgedrag?

Negatieve gedachten

Leerlingen voor wie een studiekeuze, studeren, naar school gaan… negatieve betekenissen hebben, ontwikkelen vaak een aantal typische ‘uitstelgedachten’.

Ze vermijden de keuzesituatie (“Ik heb nog tijd, ik bekijk dat later wel.”, “Ik voel me nu niet in de stemming.”),
versterken hun negatieve gedachten (“Een keuze maken, ik doe dat niet graag.”, “Ik kan dat niet.”)
of sussen zichzelf (“Eens die datum er is, zal ik wel een keuze gemaakt hebben.”).

Ondertussen ervaren ze negatieve stressmomenten die met het uitstellen gepaard gaan. Deze processen kunnen zich afspelen bij het maken van een studiekeuze, maar bij uitbreiding bij alles wat met studeren en met naar school gaan te maken heeft.

Begeleiding

Vaak weet de leerling hoe hij een succesvol studiekeuzetraject kan afleggen. Maar de idee ‘studiekeuze’ roept iets negatief bij hem op dat tot uitstellen leidt. Waaruit die negatieve betekenis of het onaangename karakter van het maken van een studiekeuze precies bestaat, dienen we bij de leerling na te gaan. Dat kan te maken hebben met een negatieve ervaring uit het verleden, maar even goed kan het te linken zijn aan de emotionele en cognitieve inspanningen die het maken van een keuze met zich meebrengt.

De leerling kan het best wel belangrijk vinden om tot een goede studiekeuze te komen. Maar hij slaagt er niet in om dat effectief te doen. De kleinste aanleiding om het te kunnen uitstellen, grijpt de leerling aan. Het uitstellen zwakt immers – tijdelijk – het onaangename karakter van het maken van de studiekeuze af.

Socratische dialoog

Als we het uitstelgedrag van de leerling kunnen begrijpen en interpreteren zoals hier beschreven, dan is het zaak om de uitstelcognities van de leerling van naderbij te bekijken en een ‘Socratische dialoog’ met de leerling op te starten.

Vage voornemens laten we de leerling concretiseren (“Je zegt dat je wel eens met je leerkracht over je studiekeuze zou willen spreken. Is dat een wens, of heb je een concrete afspraak voor ogen?”).
Vermijdingsgedachten proberen we te counteren (“Je zegt dat je zal wachten tot de infodag van de school, maar zijn er bepaalde zaken die je in tussentijd al kan doen?”).
Negatieve of overtrokken gedachten proberen we in te dijken en om te denken (“Je vindt dat het lezen van info op Onderwijskiezer je niet wijzer zal maken. Hoe weet je dat zo zeker? Welke info zou je kunnen vooruit helpen in je studiekeuze? Willen we samen eens kijken wat er op Onderwijskiezer te vinden is?”).

Actieplan

Vervolgens bespreken we met de leerling hoe hij zijn studiekeuzetraject concreet wil realiseren. We maken een actieplan, waarin we het resultaat visualiseren, nadenken over belangrijke tussenstappen en controlepunten, en een eerste (kleine, haalbare) stap in het vooruitzicht stellen. We kunnen voor het uittekenen van dit actieplan de verschillende keuzetaken als leidraad nemen.

We maken het nemen van die eerste stap heel concreet (vb. het inkijken van een leerboek op zoek naar leerinhouden die hem interessant lijken). Hoe kan de leerling deze eerste horde nemen? Wat maakt dat dit hem zal lukken? Wat kan het nemen van deze eerste stap opleveren?

Of en op welke manier de realisatie van de eerste stap gelukt is, bespreken we heel concreet. Hoe is de leerling erin geslaagd om die tot een goed eind te brengen? Wat was zijn beleving voor, tijdens en na het uitvoeren van die stap? Welke gedachten, situaties, handelingen… hebben hem geholpen?

Nieuwe engagementen

We complimenteren de leerling voor dit eerste ‘succesje’. We nemen het actieplan opnieuw ter hand en proberen enkele nieuwe engagementen vast te leggen.

Welke stappen wil hij vervolgens zetten in zijn studiekeuzetraject?
We laten de leerling de keuzes maken van wat hij zinvolle en haalbare studie-keuzetaken vindt en stellen op basis van die keuzes een taakplanning op.
We bespreken welke zaken hij ziet zitten, en welke minder. We bereiden die moeilijke momenten samen voor. Wat vreest hij dat er kan gebeuren?
Momenten van confrontatie, verwarring, weerstand, de onaangename spanning die je kan ervaren bij tegenstrijdige ideeën of gevoelens (dissonantie), twijfels?
We zoeken samen naar mogelijke tips of oplossingen om met die momenten om te gaan. Hoe kan de leerling doorzetten, zichzelf aanmoedigen, hulp zoeken, zichzelf bijsturen?

Oog voor de omgeving

Naast de gedachten, de belevingsaspecten en de handelingen van de leerling die we in de begeleiding inbrengen, kijken we ook naar de context waarin hij zijn studiekeuze maakt.

Welke aspecten in zijn dagelijkse leefomgeving lokken zijn uitstelgedrag uit, versterken het of helpen het inperken?
Hoe gaan zijn vrienden om met hun studiekeuze? Minimaliseren zij die keuze en investeren ze er maar weinig in, of kunnen ze de leerling net stimuleren en ondersteunen in zijn studiekeuze?
Hoe kijken zijn ouders en zijn familie naar de studiekeuzesituatie? Tonen ze zich betrokken en ondersteunend, of stellen ze zich eerder onverschillig op?
Zijn er gebeurtenissen of situaties die de leerling afleiden van zijn studiekeuze?
Zijn er momenten of situaties waarop het hem beter lukt om zich te concentreren op zijn keuzetraject?

Negatieve invloeden

We bespreken met de leerling welke factoren een negatieve invloed uitoefenen op zijn studiekeuzegedrag. Op welke van die factoren kan hij op zijn beurt invloed of controle hebben?

Kan hij de prikkels die afleiden of doen uitstellen uitschakelen of inperken?
Hoe kan de leerling omgaan met zijn omgeving zodat zijn studiekeuzetraject er meer kansen krijgt of er minder nadelen van ondervindt?
Welke helpende of ondersteunende aspecten of personen in zijn omgeving kan hij (meer) aanwenden of er een beroep op doen?
Wie of wat kan hem helpen bij het realiseren van zijn actieplan en zijn keuzetaken?
Wie kan hij inschakelen als ‘supporter’ of als ‘ondersteuner’?

Page updated

Report abuse