ชื่อวิทยาศาสตร์ Centotheca lappacea (L.) Desv.
ชื่อวงศ์ POACEAE
ชื่อทั่วไป หญ้าหมอยแม่หม้าย ขนหมอยแม่ม่าย (สตูล) หญ้าเหล็กไผ่ (สุราษฎร์ธานี) หญ้าอีเหนียว (ชัยนาท) เหนียวหมา (ระนอง)
ลักษณะทางพฤษศาสตร์
เป็นพืชมีอายุหลายปี ลำต้นสูง 50 - 70 เซนติเมตร ใบมีขนาดกว้าง 1.5 - 2.5 เซนติเมตร ยาว 6.5 – 15.0 เซนติเมตร ตามลำต้น
กาบใบ และตัวใบจะเห็นเส้นใบลายเป็นทางยาวชัดเจน ใบมีขน ขอบใบเรียบ บางครั้งเป็นคลื่นเล็กๆ ทั้งสองด้าน ลิ้นใบ (ligule)
เป็นแผ่นบางๆ สีน้ำตาล (membranous) สูง 2 - 3 มิลลิเมตร ช่อดอกแบบ panicle ยาว 15 - 43 เซนติเมตร ช่อดอกย่อย (spikelets) มี 2 - 3 ดอก ดอกมีสีเขียว ยาวประมาณ 8 มิลลิเมตร ก้านสั้นๆ ที่กาบดอกด้านล่างหรือที่ lemma มีลักษณะคล้ายหนามแหลมเล็ก ๆ
จะติดไปกับเสื้อผ้าขณะเดินผ่าน ทำให้แพร่กระจายได้ง่าย ขยายพันธุ์โดยเมล็ดหรือท่อนพันธุ์ สัตว์ชอบกินปานกลาง การเจริญหลัง การตัดหรือหลังสัตว์แทะเล็มช้า แต่ทนร่มเงามาก (ข้อมูลจาก nutrition.dld.go.th/.../Centotheca%20%20latifolia.htm)
สรรพคุณ
รักษาภาวะเลือดออกในช่องคลอด ช่วยกระชับช่องคลอด ทำให้มดลูกเข้าอู่เร็วขึ้น รักษาแผลลดอาการอักเสบ บำรุงผิวพรรณ
บำรุงข้อต่อเนื้อเยื่อ
ใช้รักษาแผลให้ยุ่มเข้า กินแล้วท้องสบาย บีบมดลูกให้แห้ง ขับน้ำคาวปลา สำหรับรมบาดแผลให้แห้งเร็ว
(ตำรับตาเพ็ง ตาวิน ตุ้มทอง ตาบุญ) หญ้าหียุ่มทั้งห้า 1 กำมือใหญ่ นำหญ้าหียุ่มทั้งห้า ใส่หม้อนึ่งแล้วต้มให้ยาสุก จากนั้นตักน้ำยา
ไว้กิน อาจเก็บใส่กระติกน้ำร้อนไว้กินแทนน้ำ หากใช้วิธีรม ให้ใช้ผ้ามาคลุมโดยให้คร่อมหม้อ ให้ไอน้ำรมตรงบริเวณปากช่องคลอด
ทำเช้า เย็น
ยาสตรีออกลูกแล้วฝีเย็บขาด รักษาแผล มดลูกกระชับ (ตำรับยายสอน ) หญ้าหียุ่มทั้งห้า 1 กำมือใหญ่ เอาต้นหญ้าหียุ่มมาเผาไฟ
ให้ควันขึ้น แล้วยืนเอาผ้าล้อมไว้ ถอดผ้านุ่งออก ให้ควันโดนฝีเย็บ ให้ทำเช้าเย็น ทำทุกวัน
แหล่งอ้างอิง