กาสามปีก

ชื่อวิทยาศาสตร์                       Vitex peduncularis Wall. ex Schauer

ชื่อวงศ์                                        LABIATAE

ชื่อทั่วไป                                 ตีนนกผู้ มะยาง ห้าชั้น (เชียงใหม่), สวองหิน (นครราชสีมา), ไข่เน่า (นครราชสีมา, ลพบุรี), เน่า (ลพบุรี), ขี้มอด (นครปฐม),                                                            แคตีนนก (กาญจนบุรี), กะพุน  ตะพรุน (จันทบุรี), ตะพุน ตะพุนทอง ตะพุ่ม สะพุนทอง (ตราด), กานน สมอกานน สมอตีนนก สมอหิน                                                (ราชบุรี, ประจวบคีรีธันธ์), สมอป่า สมอหิน (ประจวบคีรีขันธ์), นนเด็น (ปัตตานี), ตาโหลน (สตูล), กาสามปีก กาจับหลัก ตีนนกผู้                                                      มะยางห้าชั้น (ภาคเหนือ), กาสามซีก กาสามปีก ตีนกา สมอบ่วง (ภาคกลาง), โคนสมอ ตีนนก สมอตีนเป็ด สมอหวอง                                                                    (ภาคตะวัน ออก), ปะถั่งมิ เปอต่อเหมะ (กะเหรี่ยง-แม่ฮ่องสอน), นน สมอตีนเป็ด (ภาคใต้), ลือแบ ลือแม (นราธิวาส-มาเลเซีย),                                                        ไม้เรียง (เมี่ยน), ตุ๊ดอางแลง (ขมุ) เป็นต้น

ลักษณะทางพฤษศาสตร์         1.ลำต้น ลำต้นตั้งตรงสูง มีลักษณะเป็นไม้พ่ม

                                               2.ใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับ ใบย่อย 3 ใบ ใบย่อยใบบนสุดรูปไข่ ใบย่อยด้านข้างรูปรีเบี้ยว ก้านใบย่อย ด้านข้างสั้นมาก 

                                               หลังใบมีขนปกคลุมหนาแน่นมากกว่าหน้าใบ เช่นเดียวกับก้านใบและ ฝักมีขนปกคลุมหนาแน่นมาก ออกดอกที่ยอดและซอกใบ                                                       3.ดอก ดอกจะเป็นกระจุกที่ซอกใบ มีใบประดับลักษณะคล้ายเกล็ดปลา ประกบหุ้มไว้ 2 ใบ กลีบดอกสีขาว รูปดอกถั่ว

                                               4.ผล เป็นฝักแบนยาว ช่อดอกรวมยาว 2.9 - 4.7 เซนติเมตร ช่อดอกย่อยมีใบประดับลักษณะ คล้ายเกล็ดปลาประกบหุ้มไว้ 2 ใบ 

                                               ใบประดับทั้งสอง กลีบดอกสีขาวนวล อับเรณู สี เหลืองอ่อน ก้านเกสรเพศผู้ สีขาวนวล ส่วนเกสรตัวเมียและก้านเกสรมีสีขาวนวล                                                    ออกเขียวอ่อน กลีบเลี้ยงสีเขียวอ่อนออกเหลือง มีขนสั้นๆจ านวนมาก ผลเป็นฝักแบน หักได้ เป็นข้อๆ ฝักมี 1 -4 ข้อ

สรรพคุณ                               เปลือกต้นใช้ต้มกับน้ำดื่มเป็นยาแก้นิ่วในทางเดินปัสสาวะ (เปลือกต้น)

                                         เนื้อไม้ใช้เป็นยาแก้ปัสสาวะดำหรือปัสสาวะเป็นเลือด (เนื้อไม้)

แหล่งอ้างอิง                          https://medthai.com/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%81/