อัคคีทวาร

ชื่อวิทยาศาสตร์                    Rotheca serrata (L.) Steane & Mabb. 

ชื่อวงศ์                                 LAMIACEAE หรือ LABIATAE

ชื่อทั่วไป                              หลัวสามเกียน (เชียงใหม่), แข้งม้า (เชียงราย), พรายสะเลียง สะเม่าใหญ่ (นครราชสีมา), หมากดูกแฮ้ง (สกลนคร), มักแค้งข่า                                                        (ปราจีนบุรี), อัคคี (สุราษฎร์ธานี), ตั่งต่อ ปอสามเกี๋ยน สามสุม (ภาคเหนือ), ตรีชวา อัคคี (ภาคกลาง)

ลักษณะทางพฤษศาสตร์    

                                        ต้น อัคคีทวาร จัดเป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก ลำต้นตั้งตรงและจะแยกเป็นช่อ ๆ มีความสูงของต้นประมาณ 1-4 เมตร ลำต้นกลมหรือเป็น                                                    เหลี่ยมเล็กน้อย เปลือกลำต้นเรียบเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีเทาเข้ม ตามกิ่งอ่อนและยอดอ่อนเป็นเหลี่ยม เปลือกมีรูสีขาวและมีขนปกคลุม                                         ขยายพันธุ์ด้วยวิธีการเพาะเมล็ด การปักชำ การตอนกิ่ง                                                

                                        ใบ อัคคีทวาร ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเรียงตรงข้ามกันหรือเรียงซ้อนกันเป็นวง ใบแตกตามข้อ ไม่มีก้านใบ ในแต่ละข้อส่วนมากจะออก                                                    เป็น 3 ใบวงเป็นรอบกัน บางข้อมีใบประมาณ 3 - 4 ใบ ลักษณะของใบเป็นรูปรียาวหรือรูปใบหอก ปลายใบแหลมเป็นติ่งสั้น                                                             โคนใบสอบหรือแหลม ส่วนขอบใบหยักเป็นฟันเลื่อยช่วงกลางขอบใบไปจนถึงปลายใบ ใบมีขนาดกว้างประมาณ 4-10 เซนติเมตร                                                 และยาวประมาณ 15-28 เซนติเมตร หลังใบเรียบเป็นสีเขียวเข้มเป็นมัน ส่วนท้องใบเรียบเป็นสีอ่อนกว่า บ้างว่าทั้งใบมีขนปกคลุม                                                    เส้นกลางใบเป็นสีเขียวเข้มหรือสีม่วง ก้านใบสั้น                                                                                                                                               

                                        ดอก อัคคีทวาร ออกดอกเป็นช่อ โดยจะออกตามซอกใบและที่ปลายยอด ดอกย่อยเป็นสีม่วงอ่อนเข้ม สีม่วงอ่อนอมสีฟ้า หรือสีชมพูอ่อน                                         กลีบดอกมี 5 กลีบ รูปทรงกระบอก โคนกลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดสั้น ๆ กลีบดอกแต่ละกลีบมีขนาดไม่เท่ากัน 

                                        ดอกมีขนสีน้ำตาลเข้มปกคลุม มีกลีบเลี้ยงลักษณะเป็นรูปไข่กลับ 2 ใบหุ้มอยู่ กลีบเลี้ยงมีขนาดเล็กสีชมพูอ่อน              

สรรพคุณ                        ใบสดหรือต้นสดใช้ตำพอกแก้โรคผิวหนัง แก้กลากเกลื้อน โรคเรื้อนได้ ส่วนต้นสดใช้ตำพอกแก้ฝีหนอง และโรคผิวหนัง                                                               ส่วนใบและต้นมีช่วยดูดหนอง ใบสดนำมาอังไฟแล้วขยี้ใส่แผลฝีหนองเรื้อรัง หรือรอยแผลจากการถูกแมลงกัดและปากนกกระจอก                                                   รากแห้งหรือต้นแห้งนำมาฝนกับน้ำปูนใสให้ข้นใช้เป็นยาเกลื่อนฝี ทารักษาแผลบวมได้ดี  ต้นสดใช้ตำพอกแก้อาการฟกช้ำ ปวดบวม

แหล่งอ้างอิง               https://medthai.com/%E0%B8%AD%E0%B8%B1%E0%B8%84%E0%B8%84%E0%B8%B5%E0%B8%97%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A3/