หิรัญญิการ์

                                                                                                     รูปภาพ 

ชื่อวิทยาศาสตร์     Beaumontia grandiflora  Wall.   

ชื่อวงศ์                 APOCYNACEAE

ชื่อทั่วไป             หิรัญญิการ์ (ภาคกลาง); เถาตุ้มยำช้าง (ภาคเหนือ) 

ลักษณะทางพฤษศาสตร์   

                           เป็นไม้เถาเนื้อแข็ง มีน้ำยางสีขาวคล้ายน้ำนม ลำเถาเลื้อยพาดพันไปตามพุ่มไม้และเรือนยอดของต้นไม้สูงๆ ชอบขึ้นอยู่ตามชายป่าดิบ หรือป่าเบญจพรรณใกล้ลำธาร ทางภาคเหนือ ภาค                                ตะวันออก ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคตะวันตกเฉียงใต้ ใบ ออกเดี่ยวๆ อยู่ตรงกันข้าม ใบแต่ละคู่ทำมุมฉากซึ่งกันและกัน รูปมนกว้างประมาณ 11 x 19 ซม. ปลายใบแหลมเป็นติ่ง ขอบใบ                                เรียบ ด้านล่างมีเส้นแขนงใบปรากฎเป็นโครงชัดเจน ไม่มีขนปกคลุม ดอก มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ออกบนช่อสั้นๆ ที่ปลายกิ่ง ช่อหนึ่งมี 6-11 ดอก บานไม่พร้อมกัน ครั้งหนึ่งจะมีดอกบานเพียง 1-3 ดอก                                 ก้านช่อดอกและก้านดอกมีขนละเอียดสีน้ำตาลปนแดงปกคลุมทั่วไป ก้านดอกยาว 2.0-3.2 ซม. ดอกตูมสีเหลืองอ่อน หรือสีเหลืองอมเขียว กลีบรองกลีบดอกมี 5 กลีบ กลีบแยกออกจากกัน แต่ละ                                กลีบแผ่กว้างซ้อนทับกัน รูปไข่หรือรูปมนขนาด 2.0 x 3.7 ซม.ปลายแหลม ขอบเรียบ แผ่นกลีบมีลายเส้นร่างแหปรากฎชัดเจน มีขนบางๆ ปกคลุมประปรายที่บริเวณกลางกลีบ กลีบดอกเชื่อมติด                                กันคล้ายรูปปากแตร คอดเข้าหากันที่ฐานเป็นหลอดสั้นๆ ตอนบนบานแผ่กว้างแยกออกเป็น 5 กลีบ มองจากด้านบนคล้ายกับรูปถ้วยตื้นๆ เมื่อดอกบานเต็มที่กว้าง 12-16 ซม. กลีบดอกสีขาวสะอาด                              แต้มด้วยจุดสีเขียวเรื่อๆ ที่ใจกลางกลีบดอก ซึ่งเป็นบริเวณที่เกสรผู้ 5 อันติดอยู่ ก้านเกสรแต่ละอันแยกออกจากกันเป็นอิสระ แล้วโค้งอับเรณูมาประกบติดกัน อับเรณูค่อนข้างยาว ลักษณะคล้ายหัว                                ลูกศร ตุ่มเกสรเมียอยู่ภายในปริมณฑลของอับเรณูทั้ง 5 อัน รังไข่ตั้งอยู่ที่ฐานกลีบดอกซึ่งเป็นหลอดแคบๆ มีน้ำหวานขังอยู่รอบนอก ฝักรูปบรรทัด ขนาดประมาร 5.5 x 37.0 ซม. ผนังหนาและแข็ง                                มาก ฝักแก่ผนังปริแยกออกจากกันเป็น 2 ซีก ภายในมีเมล็ดแบนๆ สีน้ำตาลเป็นจำนวนมาก ยาวประมาณ 1.7 ซม. ที่ส่วนปลายของเมล็ดมีขนยาวอ่อนนุ่มติดอยู่เป็นกระจุก ยาว 3.5-5.0 ซม.                                         ออกดอกเดือนธันวาคม-มกราคม 

สรรพคุณ            รากและใบ รักษาแผล รักษากระดูกหักและรักษาอาการปวดหลัง ปวดขาที่เกิดจากโรคไขข้ออักเสบ

แหล่งอ้างอิง    http://www.rspg.org/palace/chitralada/cld6-2_07.htm

                         คู่มือ สวนสมุนไพร 12 กลุ่มโรค