Nguyễn Lữ

Nguyễn Lữ (chữ Hán: 阮侶; 1754–1787) hay còn gọi là Nguyễn Văn Lữ (chữ Hán: 阮文侶) là là một chính trị gia và nhà quân sự Việt Nam ở thế kỷ 18. Ông là 1 trong 3 thủ lĩnh của phong trào Tây Sơn và là em của vua Thái Đức Hoàng đế Nguyễn Nhạc và Quang Trung Hoàng đế Nguyễn Huệ nhà Tây Sơn, một trong những triều đại hiển hách nhất về võ công của Việt Nam. 

Nguyễn Lữ hay còn gọi là Nguyễn Văn Lữ là em của vua Thái Đức Hoàng đế Nguyễn Nhạc và Quang Trung Hoàng đế Nguyễn Huệ nhà Tây Sơn, một trong những triều đại hiển hách nhất về võ công của Việt Nam. Ông quê ở ấp Tây Sơn, sinh ra ở làng Kiên Mĩ, nay là huyện Tây Sơn, tỉnh Bình Định. Ông là người hiền lành, đô lượng, không cầu danh vọng, địa vị mà chỉ muốn thỏa chí tự do tự tại, ông chính là người khai sáng ra môn võ Hùng kê quyền trong võ thuật Tây Sơn.

Lúc mới khởi nghĩa, ông phụ trách hậu cần, xuất trận đầu tiên đánh quân Nguyễn năm 1776. Năm 1786, ông là phó tướng chỉ huy Thủy quân đi vào cửa Thuận An tiến đánh thành Phú Xuân, tiêu diệt quân Trịnh. Khi Nguyễn Huệ chỉ huy nghĩa quân Tây Sơn đánh ra Thăng Long vào tháng 6-7/1786, ông được giao trấn nhận thành Phú Xuân. Sau khi đánh bại quân Trịnh, giải phóng toàn bộ đất nước, ông được Nguyễn Nhạc phong làm Đông Định Vương, trấn nhậm vùng Gia Định (nay là Nam Bộ) .

Cuối năm 1787 Đông Định vương Nguyễn Văn Lữ qua đời, thọ 33 tuổi

Ông thường được miêu tả là một người ôn hòa, dáng người mảnh khảnh theo học văn võ cùng một thầy với hai người anh. Ông thường hay đi xa giao du đây đó quen biết rộng, lấy nghề thuốc giúp người nên dân chúng gọi ông là thầy tư Lữ. Tương truyền ông xuất gia Minh giáo hay đạo Mani, biết dùng yêu thuật lại hay lên vùng thượng đạo chữa bệnh trừ tà, người Thượng rất kính sợ ông mà tuân theo, vì vậy khi Tây Sơn khởi nghĩa việc xây dựng lực lượng ban đầu không thể không kể đến tay ông.

Ông còn tinh thông nhu thuật, thích quan sát, tìm tòi học hỏi, ông được cho là người đã tạo ra bài Hùng Kê Quyền, một bài quyền mô phỏng đòn thế của những con gà chọi với nhiều miếng điểm, bấm, móc vào các yếu huyệt rất lợi hại. Bài quyền vẫn còn lưu truyền đến ngày nay trong hệ thống võ Bình Định. Không những tham gia xây dựng lực lượng, Nguyễn Lữ còn góp công trong nhiều trận đánh quan trọng thời kì đầu giúp quân Tây Sơn đánh bại chúa Nguyễn tiêu diệt gần hết gia tộc này, chỉ trừ Nguyễn Ánh.

Khi nội bộ anh em nhà Tây Sơn xảy ra mâu thuẫn dẫn đến việc Bắc Bình vương – tức Quang Trung hoàng đế (về sau) bao vây anh trai là Thái Đức đế – tức Tây Sơn vương (về sau) ở thành Quy Nhơn, ông đã đứng ra làm trung gian hòa giải giữa các anh em, sau sự kiện này ông được tấn phong là Đông Định Vương, trấn giữ đất Gia Định.