Embedded Files
Phụng Dương Công chúa (chữ Hán: 奉陽公主; 1244 - 1291) là một nữ quý tộc, một Công chúa nhà Trần.
Tuy có danh vị Công chúa nhưng bà không phải là một hoàng nữ mà được Trần Thái Tông nhận nuôi, sau được phong làm Công chúa và gả cho con trai thứ hai của ông, Chiêu Minh vương Trần Quang Khải.
Theo "Phụng Dương công chúa thần đạo bi", một trong những thông tin cổ duy nhất còn sót lại về lai lịch công chúa, thì bà là con gái của Tướng quốc Thái sư (không rõ lai lịch) và phu nhân Tuệ Chân. Văn bia không hề đề cập trực tiếp tên cha bà mà chỉ ghi "Tướng quốc Thái sư". Theo nhiều suy đoán ban đầu, vị Thái sư này là Trần Thủ Độ. Thế nhưng, trong Đại Việt Sử ký Toàn thư, các kỷ Thái Tông và Thánh Tông hoàng đế, Trần Nhật Hiệu sinh thời là Thái úy, sau khi chết thì được truy tặng là Tướng quốc Thái sư. Thêm vào đó, nếu Phụng Dương là con gái Trần Thủ Độ thì bà phải thuộc hàng cô của Chiêu Minh Đại vương, nhưng nếu là con gái Trần Nhật Hiệu thì Phụng Dương chỉ là em họ của chồng bà.
Như vậy cha Phụng Dương công chúa rất có thể là Trần Nhật Hiệu hơn là Trần Thủ Độ.
Từ nhỏ, bà đã nổi tiếng thông minh và rất mực hiền hậu, được Trần Thái Tông đem về cung nhận làm con nuôi, cho phong hiệu Phụng Dương Công chúa. Từ đó Phụng Dương sống trong cung như một hoàng nữ.
Khi trưởng thành, bà được gả cho Thượng tướng Thái sư Chiêu Minh vương Trần Quang Khải với nghi lễ dành cho hoàng nữ. Nhưng khi đó, Chiêu Minh vương Trần Quang Khải lại đang say mê một người thiếp nên lạnh nhạt với bà. Biết chuyện, Trần Nhật Hiệu và Tuệ Chân phu nhân từng nổi giận và tính bề đòi bà về lại nhà, nhưng bà kiên quyết từ chối vì cho rằng đó là đạo vợ chồng.
Đương khi ấy, Chiêu Minh vương Trần Quang Khải có nhiều thê thiếp, nhưng danh nghĩa chỉ có Phụng Dương Công chúa là chính thất. Theo văn bia ghi nhận, Phụng Dương Công chúa đối xử với các thê thiếp của chồng hết sức bao dung. Bà cũng quán xuyến công việc, quản lý tiền bạc cho chồng khiến Trần Quang Khải hết sức hài lòng. Cùng với Linh Từ Quốc mẫu, bà là một phụ nữ quý tộc tiêu biểu của nhà Trần và được các sử gia ghi chép lại. Mùa đông năm Giáp Thân (1284), quân Nguyên sang đánh Đại Việt, Chiêu Minh vương xuống thuyền đi lánh giặc, nửa đêm trong thuyền xảy ra hoả hoạn. Lúc ấy Chiêu Minh vương đương ngủ, Công chúa ngờ là giặc đã tới nơi, đánh thức chồng dậy, đưa cho cái lá chắn và lấy mình che cho ông. Từ đó, bà rất được tán dương.
Bà hay có lòng nhân từ bác ái, không so sánh suy bì đích thứ, người nào có một chút công lao, thì biểu dương trước mặt Chiêu Minh vương; người nào mắc lỗi thì ghé tai bảo nhỏ, ỉm đi cái lỗi đó. Người đời xem đó là tấm lòng không ghen ghét đố kỵ của bà. Đối với người trong họ, bà thường hay nâng đỡ, nhưng với những người bất tài thì chỉ ban của cải chứ không cho chức gì cả. Cuối đời, Trần Quang Khải về nghỉ ở trang riêng tại phủ Thiên Trường, bà cũng theo ông về đấy.
Khoảng năm Tân Mão (1291), ngày 22 tháng 3, Phụng Dương Công chúa qua đời ở Thiên Trường, hưởng thọ 47 tuổi.
Bàn về những điều sở đắc của Thượng tướng Thái sư, để làm bài minh là Thiếu bảo Đinh Củng Viên. Nội dung bài minh ấy:
Làm thiện tất hưởng phúc chừ ấy lẽ thường tình,
Có lòng nhân ắt thọ chừ trời sao không linh?
Sống làm người hiền hạnh chừ chết sẽ lưu danh,
Làm dâu cửa nhà tướng chừ đời khen phúc lành.
Thôn tên là Độc Lập chừ nơi đặt mộ xanh,
Văn chẳng xánh Hàn quân chừ dám làm bài minh.
Nhân cách bà được chính Thái sư Trần Quang Khải đánh giá: "Làm điều thiện, nói điều nhân, sống nết na, chết lưu danh, vượng phu ích tử".
Page updated
Google Sites
Report abuse