Bản đồ Đại Việt thời Lê trung hưng thế kỉ 18, gồm cả Đàng Ngoài và Đàng Trong.
Nhà Lê trung hưng (chữ Nôm: 茹黎中興, chữ Hán: 黎中興朝, Hán Việt: Lê trung hưng triều, 1533–1789) là giai đoạn sau của triều đại quân chủ nhà Hậu Lê (giai đoạn đầu là nhà Lê sơ) trong lịch sử Việt Nam. Nhà Lê trung hưng được thành lập khi Lê Trang Tông với sự phò tá của cựu thần nhà Lê sơ là Nguyễn Kim được đưa lên ngôi báu, kết thúc khi Lê Chiêu Thống chạy sang lưu vong tại Trung Quốc dưới thời Thanh Cao Tông. Đây là triều đại dài nhất so với các triều đại Việt Nam với 256 năm với 16 vị vua.
Thời kỳ nhà Lê Trung Hưng Tcòn được gọi là Nam Bắc triều, nhà Lê và nhà Mạc chia đôi nước Đại Việt. Khi nhà Mạc bị đánh bại phải chạy lên Cao Bằng (1592 tới năm 1677) thì công thần có công đánh Mạc là họ Trịnh đã nắm hết quyền hành. Công thần họ Nguyễn không thần phục họ Trịnh, ly khai ở phía nam, do đó phần lớn hậu kỳ thời Lê Trung hưng, nước Đại Việt lại bị chia cắt bởi chúa Trịnh và chúa Nguyễn, gọi là Trịnh Nguyễn phân tranh.
Lê Trung Hưng - Hậu Lê với 16 đời vua Lê nối tiếp nhau trong 256 năm kinh đô tại Đông Kinh (Hoàng Thành Thăng Long ngày nay)
Trang Tông - Lê Duy Ninh: 1533-1548
Trung Tông - Lê Duy Huyên: 1548-1556
Anh Tông - Lê Duy Bang: 1556-1573
Thế Tông - Lê Duy Đàm: 1573-1599
Kính Tông - Lê Duy Tân: 1600-1619
Thần Tông - Lê Duy Kỳ: 1619-1643 và 1649-1662
Chân Tông - Lê Duy Hựu: 1643-1649
Huyền Tông - Lê Duy Vũ: 1663-1671
Gia Tông - Lê Duy Cối: 1672-1675
Hy Tông - Lê Duy Cáp: 1676-1704
Dụ Tông - Lê Duy Đường: 1705-1728
Hôn Đức Công - Lê Duy Phường: 1729-1732
Thuần Tông - Lê Duy Tường: 1733-1735
Ý Tông - Lê Duy Thận: 1735-1740
Hiển Tông - Lê Duy Diêu: 1740-1786. Sinh ra công chúa Lê Ngọc Hân sau này là vợ của Nguyễn Huệ
Chiêu Thống - Lê Duy Khiêm: 1787-1789
Trịnh Bồng tự lập làm nguyên soái Yến Đô vương và lấn át nhà vua khiến cho triều chính rối ren, chém giết lẫn nhau. Nguyễn Huệ khi đó là Bắc Bình Vương kéo quân ra Bắc dẹp loạn rồi lại rút quân về Phú Xuân.
Để khôi phục lại triều Lê, tháng 7/1788 Hoàng thái hậu nhà Lê sang cầu viện nhà Mãn Thanh. Dựa vào thế quân Mãn Thanh, Lê Chiêu Thống trở lại kinh đô Thăng Long đã trả thù tàn bạo những người theo Tây Sơn.
Mồng 5 tết năm Kỷ Dậu (1789), quân đội Tây Sơn do hoàng đế Quang Trung trực tiếp chỉ huy kéo ra Bắc đã đánh tan 29 vạn quân xâm lược Mãn Thanh ở gò Đống Đa giành độc lập cho tổ quốc ta. Lê Chiêu Thống, vua bán nước, đã chạy theo tàn quân nhà Thanh sang Trung Quốc.