HƯNG ĐẠO VƯƠNG NGŨ ĐẠI GIA TƯỚNG

NHỮNG GIA NÔ, MÔN KHÁCH TÀI GIỎI CỦA TRẦN QUỐC TUẤN VÀ BÀI HỌC CHIM HỒNG HỘC

Lịch sử ghi nhận chiến công hiển hách của Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn qua 3 lần đánh tan quân xâm lược Nguyên Mông.

Đằng sau chiến công của ông còn có sự giúp sức đắc lực của những thuộc tướng, những người ông gọi là lông cánh của chim hồng hộc, giúp chim có thể bay cao, bay xa.

Sách sử ghi nhận, Trần Hưng Đạo có 5 dũng tướng luôn bên ông, họ là những gia nô, môn khách, gồm: Dã Tượng, Yết Kiêu, Cao Mang, Đại Hành và Nguyễn Địa Lô. Mỗi người có một biệt tài, là những mãnh tướng giúp Trần Hưng Đạo bất khả chiến bại.

Tuy nhiên, không có nhiều sách sử ghi lại tỉ mỉ thân thế, sự nghiệp của các dũng tướng này, thậm chí có người chỉ có vài dòng thoảng qua trong chính sử, như của Nguyễn Địa Lô; người chỉ được ghi dấu ở nơi nào đó và mặc nhiên được thừa nhận như trường hợp của tướng Đại Hành. Tuy nhiên, những dũng tướng này cùng với thời gian vẫn được Nhân dân lưu truyền và tưởng nhớ.

BÀI HỌC CỦA CHIM HỒNG HỘC

Trong cuộc chiến Đại Việt - Nguyên Mông lần thứ 2, năm 1285, quân nhà Trần buộc phải rút quân trước sức mạnh như vũ bão của địch. Sách sử kể lại: “Trước đây, Hưng Đạo Vương có gia nô là Yết Kiêu, Dã Tượng đối đãi rất hậu. Đến khi quân Nguyên đến, Yết Kiêu giữ thuyền ở Bãi Tân. Dã Tượng thì theo (Trần Quốc Tuấn - NV) đi.

Lúc quan quân thua trận, thuyền quân đều chạy tán loạn, vương muốn đi theo lối chân núi. Dã Tượng nói: Yết Kiêu chưa thấy Đại vương tất không dời thuyền đi chỗ khác. Vương đi ngay đến Bãi Tân, duy có thuyền của Yết Kiêu vẫn ở đấy. Vương mừng lắm, nói rằng: Chim hồng hộc bay được cao nhờ ở sáu lông cánh, nếu không có sáu cái lông cánh ấy thì cũng như chim thường thôi. Vương nói xong thì thuyền chèo đi, quân kỵ của giặc đuổi theo không kịp. Vương đến Vạn Kiếp, chia quân đóng giữ ở Bắc Giang” (Đại Việt sử ký toàn thư, Ngô Sĩ Liên, Cao Huy Giu dịch, Đào Duy Anh hiệu đính, NXB Văn học 2009, trang 304).

Ở đây có thể rút ra hai vấn đề. Thứ nhất, Dã Tượng hiểu rất rõ tính kiên định, lòng trung thành của Yết Kiêu. Thứ hai, Trần Quốc Tuấn ví ông như chim hồng hộc (loài chim bay cao và xa, được ví như người có chí hướng và khả năng lớn lao) và ông thừa nhận những thuộc tướng của mình như Dã Tượng (người đã khuyên ông nên tin tưởng Yết Kiêu) và Yết Kiêu (trung thành tuyệt đối với chủ tướng, đậu thuyền chờ ông dù có thể nguy hiểm đến tính mạng)… là những cái lông cánh giúp nâng đỡ chim hồng hộc bay cao, bay xa, không có họ thì ông cũng giống như người thường mà thôi.

Ý thức được tầm quan trọng của các thuộc tướng, Trần Quốc Tuấn thường bàn bạc với họ những chuyện lớn, những vấn đề mang tầm vóc quốc gia, ảnh hưởng đến cả một triều đại để có quyết định đúng đắn nhất. Ví dụ, Trần Quốc Tuấn từng nhớ đến lời cha là An Sinh Vương Trần Liễu dặn trước khi mất là phải “lấy được thiên hạ”, ông đem lời cha dặn nói với gia nô Yết Kiêu, Dã Tượng.

“Hai gia nô can rằng: Làm kế ấy tuy được phú quý một lúc mà lại để tiếng xấu ngàn năm. Nay Đại vương há chẳng phú quý hay sao! Chúng tôi thề chết già làm gia nô chứ không muốn làm quan mà Duyệt làm thầy mà thôi. Quốc Tuấn cảm phục đến khóc, rồi khen ngợi mãi” (Sđd, trang 330).

Có được những thuộc tướng vừa tài giỏi, vừa trung thành, biết vì nước, vì nghĩa lớn mà quên đi những lợi ích riêng cho bản thân như Yết Kiêu, Dã Tượng..., Trần Quốc Tuấn mới phát huy được hết khả năng của mình và trở thành vị tướng khiến giặc Nguyên Mông chuốc lấy thất bại và khiếp sợ.

Có người thử hỏi, tại sao Yết Kiêu, Dã Tượng... chỉ là “gia nô” chứ không ở vị trí xã hội cao hơn và tại sao họ có những biệt danh xấu xí là Voi rừng (Dã Tượng), “Chó mõm ngắn” (Yết Kiêu). Thân phận thấp, biệt danh xấu xí, đó là góc nhìn của chúng ta ở thời hiện đại. Thời xưa, nhà Trần chẳng hạn, đó là những biệt danh thường gắn với những dũng tướng (hổ hay báo là nhiều nhất), cũng có khi là biệt danh để che dấu thân phận. Về “gia nô” cũng vậy. Họ chỉ là người thuộc về một gia đình thế lực nào đó thôi (những gia đình có quyền thu nhận gia nô theo luật định), nhưng gia nô ở Vương phủ thì thân phận họ không tầm thường.

Như Yết Kiêu và Dã Tượng, họ là tướng tâm phúc, những người bàn việc lớn với Trần Quốc Tuấn, họ không ra làm quan, dù Trần Quốc Tuấn được vua cho tự quyền ban đến tước Hầu mà không cần báo với vua.

Nói tóm lại, Yết Kiêu, Dã Tượng, Cao Mang, Đại Hành và Nguyễn Địa Lô đã góp công cho đất nước gắn với cuộc đời và sự nghiệp của chủ tướng của họ là Trần Quốc Tuấn, họ làm lông cánh cho chim hồng hộc tung bay trên trời cao lồng lộng, vùng vẫy bốn phương đầy oai vũ.