Geluidswal Hofsedam

Kunstzinnige en ecologische geluidswal op de Hofsedam

De naam Hofsedam heeft een nieuwe betekenis gekregen die teruggrijpt op de traditie. 'Hofsedam' herinnert waarschijnlijk aan de omwalling van de adellijke hof Unum die ooit in Wonsick (Woezik) was gelegen. Nu is de Ecowal voor de Hofsedam een beeldbepalende factor. Hij dient om het geluid van verkeer over de Randweg te weren, maar is duidelijk meer dan dat. Aan de wal ligt een ecologische visie ten grondslag, een visie van landschapsarchitect Ir. Ron Pfeiffer. Het is niet zomaar een saaie rechte wal, maar er is zowel over de vorm als over extra functies nagedacht. De wal meandert langs de weg en wordt door de vorm en speelse elementen zoals grote stenen, variërend groen en water een bijzonder aanzicht. Men zou haast denken dat dit de Hofsedam moet zijn die is overgebleven van het middeleeuwse hof Wonsick (Woezik). Maar niet alleen is er veel aandacht besteed aan de vorm. Naast de eerste en belangrijkste functie, namelijk het weren van verkeersgeluid, heeft de wal ook een functie als ecologische strook. De stenen laten ruimte vrij en in combinatie met de gekozen materialen, grondsoorten, groen en water biedt de wal plaats aan een grote diversiteit van flora en fauna.

Groenstructuur

De waarde van groen in de leefomgeving wordt steeds meer erkend en gewaardeerd door burgers en overheid. In de Gemeente Wijchen heeft dat geleid tot een Groenstructuurplan, dat steeds wordt getoetst bij het maken van bouwplannen. Voor de Hofsedam is gekozen voor het aanleggen van een 500 meter lange en vele meters brede geluidswerende ecologische wal, die bovendien voor het oog goed in de omgeving moest passen.

Wijchen kent landschappelijk veel oost-west lijnen. Ze hangen samen met hoe de Maas ooit liep en de zandduinen waarop Wijchen is ontstaan. Het zijn vooral schrale gronden (met heide, eiken, berken en naaldbomen) afgewisseld door water. Aan de noordkant loopt er een lijn van de vennen van Overasselt en de bossen van de Berendonck in het oosten naar de Leurse en Hernense bossen in het westen. Daartussen ligt Woezik.

De Hofsedam was tot voor enkele jaren een agrarisch gebied. Door hier een ecowal te plannen komt er verbinding tussen oost en west, via de brede groenstrook tussen Noord en Woezik naar het westen. Daardoor kunnen planten (zaden) en dieren zich verplaatsen en kunnen soorten er een nieuwe leefomgeving vinden.

Om als verbinding te fungeren moet de ecowal een logische, aaneengesloten basis met geleidelijke overgangen hebben. Die basis is het typische bosmilieu: schaduwrijk, donker en vochtig. Ook zijn er watertjes (poelen) gepland.

Als we een dwarsdoorsnede van de wal maken dan zien we het volgende ontwerp:

• Noord: bosstrook

  • De noordkant is steil, hier mag niet veel zon komen. Het is er koud en vochtig en voedselrijk. Hier kan de bosstrook van zomereiken gedijen en zich op natuurlijke wijze (dus zonder veel beheer) ontwikkelen. Er zijn ook grote stenen aangebracht, zowel ter versteviging van de wal als om bepaalde vegetatie zoals muurvarens de kans te geven en om meer grillige vormen te creëren.

• Boven: groene kruin

  • De top is afgevlakt. Het is er warm en schaduwrijk. De grond is er matig voedselrijk. Er ontstaat een zoombeplanting van eikenbomen en struiken die incidenteel moeten worden gesnoeid.

• Zuidhelling: gras en struiken

  • De brede glooiende zuidhelling is schraal, warm en droog. Hier ontstaat op het kalkarme zand grasland, dat regelmatig zal worden gemaaid. Verder komen er struiken (zoals lijsterbes, brem en berk) en kruidenvegetaties. Breedte en basis maken het onvoorspelbaar wat er verder spontaan zal groeien.

• Zuidvoet: veldbloemen

  • Beneden aan de voet is de bodem weer voedselrijk en vochtig, af en toe nat. Hier ontstaat bloemrijk grasland dat eens per jaar wordt gemaaid. Als grens met het woongebied is een haag gepland van struiken als meidoorn.

Spontaan beheer

Zoveel mogelijk wordt uitgegaan van spontane natuurontwikkeling. Dan komen er de soorten die zich er thuis voelen. Een beetje sturing is nodig, zo wordt de bosstrook aan de noordkant op gang gebracht door er de eiken te planten. Ook zijn er voor dieren enkele voorzieningen, zoals nestkasten, een vleermuiskelder en broeihopen gepland. Het regenwater wordt zo weinig mogelijk afgevoerd, maar teruggevloeid.

Ook het beheer zal terughoudend zijn. Natuurlijk moet er af en toe worden gesnoeid, gemaaid of uitgedund. Maar het liefst zo weinig mogelijk en flexibel reagerend op wat er spontaan ontstaat. Er zullen geen chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt en er zal ook niet worden gemest.

Nu al is de 'Hofse eco-dam' een aanwinst voor Woezik. Straks hebben we er hopelijk een fraaie natuurstrook aan, waarin zich een enorm gevarieerde flora en fauna ontwikkelt.