Quan Thánh Đế Quân tức là Đại tướng quân Quan Vũ của nước Thục Hán thời đại Tam Quốc. Tên tự là Vân Trường, có bộ râu dài rất đẹp, vũ dũng tuyệt luân. Ngài cùng với Lưu Bị, Trương Phi kết nghĩa làm anh em ở Đào Viên, nay gọi là “đào viên kết nghĩa”, Ngài có công bình định Tây Thục, vỗ an bá tánh Kinh Châu, từng đại phá quân Tào. Sự trung nghĩa của Ngài quá cao cả, còn sáng mãi với sử xanh.
*Tín ngưỡng dân gian từ triều đại nhà Hán đến nay, đã dần dần dung hợp cả ba tôn giáo lớn Nho, Lão, Thích lại làm một. Nhưng về niềm tin thần minh, thì đa số tùy theo một hệ thống của tôn giáo đó mà thôi. Ví dụ như, đức tin về “Má Tổ” (Thiên Hậu Nương Nương) là thuộc về Đạo giáo (Lão), tin về Khổng Tử thuộc về Nho giáo, tin đức Quan Âm Bồ tát thuộc về Phật giáo v.v…Giới hạn niềm tin thần minh có ranh giới hẵn hoi, tức tùy thuộc vào tôn giáo của người đó. Riêng về Ngài Quan Thánh Đế Quân thì không có ranh giới nào, mà cả ba tôn giáo đều có. Như đạo Khổng thì tôn xưng Ngài là “ Quan Thánh Đế Quân” còn gọi là “Văn Hành Đế Quân”. Phật giáo nêu cao gương trung nghĩa của Ngài mà gọi là Hộ Pháp. Theo truyền thuyết thì Ngài đã từng hiển thánh ở Ngọc Tuyền Sơn và qui y nhà Phật. Nhân đó mà thành Hộ Pháp Già Lam của nhà Phật. Có nơi còn nói Ngài là một vị “Cái Thiên Cổ Phật” nữa. Còn trong Đạo giáo thì qua nhiều đời tôn xưng, danh hiệu chẳng đồng. Như các danh hiệu sau:- “Hiệp Thiên Đại Đế”, “Tường Hán Thiên Thần”, “Vũ Thánh Đế Quân”, “Quan Đế Gia”, “Vũ An Tôn Vương”, “Ân Chủ Công”, “Tam giới Phục Ma Đại Đế”, “Sơn Tây Phu Tử”, “Đế Quân Gia”, “Quan Tráng Mậu”, “Văn Hành Thánh Đế”, “Sùng Phú Binh Quân” v.v…Phổ biến nhất trong dân gian tôn xưng Ngài là “ÂN CHỦ CÔNG”.
*Ngài Quan Vũ giáng sanh vào ngày hai mươi bốn tháng sáu năm Diên Hi thứ ba đời Đông Hán, ở thôn Hạ Phùng, huyện Giải (sau thành châu Giải) , quận Hà Đông, bộ Hiệu Úy của Trực Lệ.(nay là thôn Thường Bình làng Thường Bình của Vận Thành). Trước nay hay nói Ngài Quan Vũ là người của châu Giải.
* Theo các sách sử ghi lại, Ngài kết hôn vào năm 17 tuổi, năm sau sanh ra Quan Bình. Đến năm 19 tuổi, tên quan coi về muối của địa phương (Diêm quan) đàn áp bốc lột bá tánh nên bị Quan Vũ giết chết , đây coi như một hành động nghĩa khí “trừ ác giúp đời”. sau đó, Ngài phải chạy trốn đến vùng châu Trác của Hà Bắc, làm quen được với Trương Phi rồi sau đó là Lưu Bị. Ba người đã cùng nhau kết nghĩa bằng hữu kim lan, rồi từ đó theo phò Lưu Bị, trải qua nhiều cuộc nam chinh bắc chiến để khôi phục nhà Hán. Năm 40 tuổi được phong chức “Thọ Đình Hầu”. năm 49 tuổi được phong làm Thái Thú ở Tương Dương , chức là “Đãng Khấu Tướng Quân”. Năm 50 tuổi phong làm “Tổng Đốc Kinh Châu Sự”. Năm 59 tuổi (năm 219) thì anh dũng xả thân từ biệt nhân thế ở Đương Dương, Hồ Bắc.
*Cũng theo truyền thuyết thì Ngài Quan Vũ thân cao chín thước sáu tấc (thước ta), râu dài một thước sáu tấc, mặt đỏ như táo thâm , mày ngài mắt phượng, thần khí uy nghiêm. Đó là do cái khí tiết trung can nghĩa khí bên trong của Ngài biểu hiện ra bên ngoài vậy. Người xưa có bài thơ ca tụng Ngài:-
精忠沖日月，義氣貫乾坤，面赤心尤赤，鬚長義更長
“Tinh trung xung nhật nguyệt—Nghĩa khí quán càn khôn—Diện xích tâm vưu xích—Tu trường nghĩa cánh trường”.
*Dịch:-
Lòng trung chói lọi trời trăng,
Đất trời nghĩa khí sánh bằng, không ngoa.
Đỏ tâm đỏ mặt sáng lòa,
Râu dài , đại nghĩa ai qua được Ngài ?”
*Theo “Tam quốc diễn nghĩa” thuật lại, Quan Vũ bị tướng Ngô là Lữ (Lã) Mông mưu hại ở Mạch Thành, con trai Quan Bình và bộ hạ Châu Thương (Xương) cũng chết theo. Hồn phách anh linh của ba người bay về núi Ngọc Tuyền ở Đương Dương, Kinh Châu, được Phổ Tĩnh Pháp Sư điểm ngộ cho, nên Chân Linh Ngài thường trụ ở Ngọc Tuyền mà phù hộ dân chúng, do đó mà dân cư quanh vùng lập Miếu Thờ Ngài.
*Sinh thời, Quan Thánh Đế Quân có nghĩa khí vô cùng lớn lao, phủ trùm trời đất. Xét về đức ngũ thường : nhân, nghĩa, lễ, trí, tín thì Ngài gồm đủ. Ngàn dậm tìm anh (Lưu Bị) là “nhân”, ở Hoa Dương tha Tào Tháo là “nghĩa”, thắp đèn đọc sách suốt đêm là “lễ” (lúc hộ tống hai bà vợ Lưu Bị), chỉ khói nước làm an lòng quân sĩ là “trí”, đơn đao đi phó hội là “trí” (xem truyện Tam Quốc),
Do đó, trong “Quan Thánh Đế Quân Minh thánh Chân Kinh” có nói rằng :- “Ngài là nguồn gốc đức trung tín hiếu để của con người, là căn cội hạnh lễ nghĩa liêm sĩ của con người vậy !”. Tóm lại Ngài có đủ đức hạnh của loài người.
Do đó, sách “Nam thiên Văn hành Thánh Đế truyện lược” đã dựa vào nội dung tám đức nầy mà kể lại câu chuyện đời Ngài . Dân chúng ở Tam Giáp xây Miếu Thờ nhưng nay đã bị nước lũ làm trôi đi rồi.
*Câu tán dương công đức Ngài như sau:- “Đầu thì gối lên đất Lạc Dương, thân thì nằm trên đất Tương Dương, tinh hồn bay về quê cũ”. Các địa điểm Đương Dương ở Hà Bắc, Tương Dương ở Hà Nam, Vận Thành ở Sơn Tây đều có xây dựng Miếu Quan Đế rất to lớn.
*Truyền thuyết nói rằng, khi Quan Công chết, ngã vào thân của Lã Mông thì Lã Mông bị bảy lổ ra máu mà chết. Nước Ngô đem thủ cấp Quan Công sang cho nước Ngụy, lúc Tào Tháo mở nắp hộp đựng thủ cấp của Ngài ra, Quan Công đã trừng mắt mở miệng nhìn , khiến mọi người run sợ. Vì vậy mà Tào Tháo phải cúng tế Ngài rất trọng hậu.
*Chẳng những Quan Công được ba tôn giáo Nho. Lão, Thích tôn xưng là thần, mà ngay cả các vua nhiều đời cũng đã gia phong cho Ngài suốt 23 lần, từ chức “Hầu” lên đến chức “Thánh” như sau:-
- Hán Hậu Chủ (năm 260) truy phong tên thụy của Quan Công là “Tráng Mậu Hầu”.
-Năm Sùng Ninh thứ nhất (năm 1102 ) đời vua Huy Tông Bắc Tống phong làm “Trung Huệ Công”.
-Năm Sùng Ninh thứ ba (năm 1104 ) đời vua Huy Tông Bắc Tống tấn phong làm “Sùng Ninh Chân Quân”.
-Năm Đại Quan thứ hai (năm 1108 ) chúc phong làm “Vũ An Vương”.
-Năm Tuyên Hòa thứ năm (năm 1112 ) tái phong làm “Nghĩa Dũng Vũ An Dương”.
-Năm Kiến Viêm thứ hai (năm 1128 ) đời vua Cao Tông Nam Tống phong làm “Tráng Mậu Nghĩa Dũng Vũ An Vương”.
-Năm Thuần Hi thứ mười bốn (năm 1187 ) vua Hiếu Tông phong làm “Tráng Mậu Nghĩa Dũng Vũ An Anh Tế Vương”.
-Năm Thiên Lịch thứ nhất (năm 1328 ) đời vua Văn Tông nhà Nguyên phong làm “Hiển Linh Nghĩa Dũng Vũ An Anh Tế Vương”.
-Năm Hồng Vũ thứ hai mươi bảy đời vua Minh Thái Tổ Chu Nguyên Chương sắc lệnh cho xây dựng “Quan Công Miếu” ở Nam Kinh, và ra lệnh mọi người phải bái kính Ngài.
- Minh Hiến Tông sắc lệnh trùng tu Miếu Quan Công.
-Năm Vạn Lịch thứ mười (năm 1528 ) đời vua Thần Tông nhà Minh phong làm “Hiệp Thiên Hộ Quốc Trung Nghĩa Đế”.
- Sau ban sắc chỉ sửa đổi tên Miếu Thờ Quan Công ở châu Giải là “Anh Liệt Miếu”.
-Năm Vạn Lịch thứ bốn mươi hai (năm 1614 ) đời vua Thần Tông nhà Minh phong làm “Tam giới Phục ma Đại Đế Uy viễn chấn Thiên tôn Quan Thánh Đế Quân ”. Lại ban sắc lệnh cho “dát vàng” y phục của tượng Ngài Quan Công ở miếu thờ kinh đô, phong Lục Tú Phù và Trương Thế Kiệt làm tả hữu Thừa Tướng cho Quan Thánh Đế Quân ; Nguyên soái Nhạc Phi (đời Tống) và Uất Trì Cung (đời Đường) là Già Lam Hộ Pháp cho Ngài; lại phong cho phu nhân của Quan Công là “Cửu Linh Ý Đức Vũ Túc Anh Hoàng Hậu”; phong cho trưởng tử Quan Bình làm “Kiệt Trung Vương”, thứ tử Quan Hưng làm “Hiển Trung Vương”, Châu Thương (Xương) làm “Uy Linh Huệ Dũng Công”.
-Năm Thuận Trị thứ nhất (năm 1644 ) đời vua Thế Tổ nhà Thanh phong làm “Trung Nghĩa Thần Vũ Quan Thánh Đại Đế ”.
-Năm Ung Chính thứ nhất đời Thanh gia phong làm “Linh Hựu”.
-Vua Khang Hi nhà Thanh phong làm “Phục Ma Đại Đế ”.
- Năm 1703, đích thân vua Khang Hi nhà Thanh đến quê của Quan Công ở châu Giải để bái yết và đề biển cho Miếu thờ Ngài.
- Năm Càn Long thứ 53 đời Thanh gia phong “Trung Nghĩa Thần Vũ Linh Hựu Quan Thánh Đại Đế .
-Năm Ung Chính thứ ba (năm 1725) vua Thế Tông nhà Thanh truy phong tằng tổ của Quan Công , ông cố là “Quang Thiệu Công”, ông nội là “Dụ Xương Công”, còn cha là “Thành Trung Công”.
*Trải qua các đời vua Nhân Tông, Cao Tông, Tuyên Tông, Văn Tông nhà Thanh cũng đều có gia phong và đề biển ở Miếu thờ Ngài.
- Năm Đạo Quang thứ tám, gia phong hai chữ “UY HIỂN”, - Năm Hàm Phong thứ nhất ,tái gia phong hai chữ “Tinh Thành”, Tuyền Hựu phong hai chữ “Tuy Tĩnh” và ban cho tấm biển đề “Vạn Thế Nhân Cực”, Đồng Trị gia phong hai chữ “Dực Tán”, Quang Tự gia phong hai chữ “Tuyên Đức”. Đến năm Quang Tự thứ năm (năm 1879) thì Quan Công đã được sắc phong danh hiệu dài tới 26 chữ là:-
“TRUNG NGHĨA THẦN VŨ LINH HỰU NHÂN DŨNG UY HIỂN HỘ QUỐC BẢO DÂN TINH THÀNH TUY TĨNH DỰC TÁN TUYÊN ĐỨC QUAN THÁNH ĐẠI ĐẾ”.
Nhà vua lại sắc lệnh cho cả nước đều xây Miếu Thờ Quan Thánh Đế Quân , hai kỳ Xuân , Thu phải chí thành cúng tế.
Tín ngưỡng dung hợp được cả ba tôn giáo Nho, Lão, Thích hòa với tíng ngưỡng dân gian như trường hợp của Ngài Quan Thánh Đế Quân thì không có nhiều ở Trung Quốc.
* Nho giáo thì tôn xưng Quan Công là một trong “Ngũ Văn Xương”, lại tôn là “Văn Vệ Thánh Đế”, hoặc “Sơn Tây Phu Tử”, Có khi tôn là á thánh, á hiền rằng:-“Ở Sơn Đông có một người làm Xuân Thu (chỉ Khổng Tử)—Sơn Tây có một người xem Xuân Thu (chỉ Quan Công)”.
* Đạo giáo thì thờ Quan Công như là một vị gần gũi với Ngọc Hoàng Thượng Đế , tôn xưng Quan Công là “Dực Hán Thiên Tôn”, “Hiệp Thiên Đại Đế” hoặc “Vũ An Tôn Vương”.
* Phật giáo thì lấy sự trung nghĩa của Quan Công làm Hộ Pháp, lại có truyền thuyết Ngài đã từng hiển thánh ở núi Ngọc Tuyền, qui y với nhà Phật. Do đó, tôn Ngài làm “Cái Thiên Cổ Phật” hoặc “Hộ Pháp Già Lam”.
*Trong dân gian, việc cúng tế Quan Công đã trải qua một ngàn bảy trăm năm. Quan Công đã sớm lìa bỏ thân phận của Quan Vũ trong Tam Quốc Chí, để trở thành vị thần minh “đa nguyên hóa” (nhiều nguồn gốc sanh ra).
***VỊ THỦ HỘ THẦN CỦA THƯƠNG GIỚI:-
Theo truyền thuyết thì Quan Công lúc còn trẻ, nơi quê hương có lúc làm nghề bán vải vóc để sinh nhai. Lúc sinh tiền, Ngài cũng giỏi về việc quản lý , từng làm công việc kế toán sổ sách, đã phát minh ra pháp “Nhật thanh bộ” (kế toán mỗi ngày rõ ràng) giống như ngày nay chúng ta gọi là “Nhật ký chi thu” vậy.
Ngài Quan Công sở trường về sử dụng cây đao Thanh long yểm nguyệt, thập phần “có lợi”, từ nầy đồng âm với chữ “Lợi” trong nghề buôn hay giao dịch (có lời). Hơn nữa, trong việc làm ăn mua bán với nhau, điều tối quan trọng là chữ “tín” và tinh thần “trọng nghĩa khí” v.v… mà những đức tính đó, Ngài Quan Vũ đều có thừa. Cho nên giới thương gia mới tôn thờ Ngài làm “thần thủ hộ” cho nghề nghiệp mình, hơn nữa Ngài cũng có chức năng là “Thần Tài” để phù hộ cho mọi người phát tài. (xem bài nói về Thần Tài).
*** THẦN Y DƯỢC:-
Dân gian tin rằng, con người sở dĩ bị bệnh hoặc gặp xui xẻo, là do thần ma quỷ quái phá phách. Quan Công đã được tôn xưng là “Phục Ma Đại Đế” thì dĩ nhiên là có năng lục trừ tà trị quỷ rồi. Do đó, tại các Miếu Quan Đế thường có đặt thùng thuốc để dân chúng đến cầu trị bệnh thì sử dụng cho lành bệnh. Như vậy, Quan Công đã trở thành “Thần Y Dược” rồi vậy .
*** THẦN CHIẾN ĐẤU:-
Quan Công xưa đã từng là một vị đại tướng nổi danh, vũ dũng của Ngài hi hữu trong đời. Cho nên, những người học tập võ nghệ thờ Ngài là bậc “Võ Thánh” (vị thánh về võ nghệ) trong nhiều đời, mọi người khác thì tin vào tinh thần thượng võ (cứu khổn phò nguy) của Ngài, nên xưng là thần hộ mệnh. Còn giới chiến đấu thì cũng thờ Ngài làm thần bảo hộ , cho nên, giới thanh niên trước khi đi vào quân ngũ cũng thường hay đến Miếu thờ để cầu xin sự bảo hộ bình an của Ngài.
* * *
Bậc anh hùng sau khi chết thành thần, được nhân gian sùng kính, là một nét văn hóa đặc sắc của người Trung Quốc. Thế nhưng, xưa nay số lượng anh hùng được dân gian sùng bái như Ngài Quan Công thì cũng không có nhiều. Việc thờ cúng Ngài đời đời chẳng những tồn tại mà còn có xu thế ngày càng phát triển cao hơn, rộng hơn, tôn kính nhiều thêm lên chứ không bị suy giảm, thì chỉ có tín ngưỡng về Quan Thánh Đế Quân mà thôi ! Điều đó khẳng định rằng, Quan Công là một vị “Thần Anh Hùng” tối thắng trong tim mắt của mọi người dân Trung Quốc.
***KẾT LUẬN:-
Giới học tập và văn nhân thì nương vào Quan Công là một trong “ngũ văn xương” (Văn Xương, Châu Y, sao Khôi, Lã Tiên, Quan Công).
Phật giáo thì xưng Ngài có chính khí, xứng đáng làm thần hộ pháp nên phong làm “Già Lam Hộ Pháp”.
Rồi trong Nho giáo, Đạo giáo, giới thương gia, y dược v.v… cũng đều tôn xưng Quan Công như đã nói trên.
Như vậy, chúng ta có thể nói, Quan Công là vị thánh thần của muôn nhà muôn đời.
*Về hình tượng thì giới thương nhân thờ Quan Công với hình tượng ngồi xem kinh Xuân Thu, giới quân sự hay nhà võ thì thờ Ngài bằng hình tượng cỡi ngựa múa đao
Các cơ quan cảnh vệ ở Hồng Kông đều có phòng thờ Quan Thánh Đế Quân .
Nơi thờ phượng Ngài gọi là Miếu Quan Đế hoặc Hiệp Thiên Cung, Vũ Miếu, Văn Vũ Miếu.
*Thánh đản của Ngài Quan Thánh Đế Quân là ngày hai mươi bốn tháng sáu âm lịch.
關聖帝君，三國時代蜀漢的大將關羽，字云長，美須髯，武勇絕倫，與劉備、張飛結義于桃園，即所謂桃園三結義。平定西蜀，督師荊州，曾經大破曹軍，他的忠義大節，永垂青史。
民間宗教信仰自漢朝以來，漸漸融合儒、釋、道三教而為一的民間信仰。然而民間所信仰的神明，大多數可分出其所屬的系統，如媽祖屬于道教，孔子屬于儒教，觀音屬于佛教，神明的界限相當清楚。但是，關帝聖君乃儒、釋、道三教均尊其為神靈者，在儒家中稱為關聖帝君外，另有文衡帝君之尊稱，佛教以其忠義足可護法，并傳說他曾顯聖玉泉山，皈依佛門，因此，尊他為護法伽藍神、蓋天古佛，於道家中，由於歷代封號不同，有協天大帝、翔漢天神、武聖帝君、關帝爺、武安尊王、恩主公、三界伏魔大帝、山西夫子、帝君爺、關壯繆、文衡聖帝、崇富兵君等，民間則俗稱恩主公。
東漢延熹三年（ 160 ）農曆六月廿四，關羽降生於直隸校尉部河東郡解縣下馮村（現今運城常平鄉常平村），後解縣升為州，亦稱關羽為解州人。
據史書記載，關羽十七歲結婚，十八歲生兒子關平。二十九歲時，因當地鹽商欺壓百姓，被關羽鋌身赴險殺死，出逃到河北涿州，結識張飛，再遇劉備，三人恩若兄弟，金蘭結盟，從而跟隨劉備，為匡復漢室南征北戰，四十歲時被封為壽亭侯，四十九歲封為襄陽太守、蕩寇將軍，五十四歲封為董督荊州事。五十九歲公元 219 年時，在湖北當陽舍生壯別人世。傳說關羽身長九尺六寸、鬚長一尺六寸，面如重棗，唇若抹朱，丹鳳眼，臥蠶眉，與其忠義之氣概正好互為表裏，是以讚曰：「精忠沖日月，義氣貫乾坤，面赤心尤赤，鬚長義更長。」
據「三國演義」所述，關羽被吳國大將呂蒙於麥城所殺，其子關平及部下周倉皆亡。他的魂魄飄蕩至荊洲當陽玉泉山，得普靜法師點悟，常於玉泉山顯靈護民，因此當地人為其立廟。關聖帝君生平義氣貫乾坤，以「仁、義、禮、智、信」著稱，千里尋兄為「仁」、華陽放曹為「義」、秉燭達旦為「禮」、水煙七軍為「智」、單刀赴會為「信」。《關聖帝君明聖真經》云：「孝悌忠信人之本，禮義廉恥人之根。」八德乃人道根本，《南天文衡聖帝傳略》於是根據八德，恭述關恩主的一生。當三峽壩建成，此廟將被江水淹沒。
「頭枕洛陽、身臥當陽、魂歸故里。」河北省當陽，河南省洛陽，山西省運城，三地均建有大型關帝廟。
話說關公又曾上呂蒙身，結果呂蒙七孔流血而死，吳國將關公首級移禍魏國，曹操打開盛匣，關公竟瞪目開口，嚇得滿座失驚。因此曹操為他大設祭禮。
關公不但被佛、儒、道三家稱為神，更被歷代皇帝加封二十三次之多，由「候」加封至「聖」。
漢后主（260年）追謚關公為「壯繆侯」；
北宋徽宗崇寧元年（1102年）追封關公為「忠惠公」；
徽宗崇寧三年（1104年）進封關公為「崇寧真君」；
大觀二年（1108年）复封關公為「武安王」；
宣和五年（1123年）再封關公為「義勇武安王」；
南宋高宗建炎二年（1128年）封關公為「壯繆義勇武安王」；
南宗孝宗淳熙十四年（1187）封關公為「壯繆義勇武安英濟王」；
元文宗天曆元年（1328年）封關公為「顯靈義勇武安英濟王」；
明太祖朱元璋明令拜關公，並於洪武廿七年敕建南京關公廟；
明憲宗敕令重建關公廟；
明神宗萬曆十年（1528年）封關公為「協天護國忠義帝」；
後敕賜解州關帝廟為「英烈廟」；
明神宗萬曆四十二年（1614）加封關公為「三界伏魔大帝威遠震天尊關聖帝君」又敕令京都正陽關帝廟為關公金身加衣飾，任陸秀夫、張世杰為關公左右丞相，岳飛為元帥，尉遲恭為伽藍，封關公夫人為九靈懿德武肅英皇后，關公長子關平為竭忠王，次子關興為顯忠王，周倉為威靈惠勇公；
清世祖順治元年（1644年）封關公為「忠義神武關聖大帝」；
清雍正元年，加封「靈佑」；
清康熙時封「伏魔大帝」；
1703年康熙親臨關公故鄉解州拜靈題匾；
清乾隆五十三年，加封「忠義神武靈佑關聖大帝」；
清世宗雍正三年（1725年）追封關公曾祖父為「光昭公」，
祖父為「裕昌公」，父親為「成忠公」。
清仁宗嘉慶十八年（1813年）前后、清高宗、清宣宗、清文宗多有加封題字匾，道光八年，加封「威顯」二字，咸丰年間，再加封「精誠」二字，旋又加上「綏靖」二字，亞御書「萬世人極」匾額，同治加封「翊贊」二字，光緒加封「宣德」二字。直至清德宗光緒五年（1879年），關公全部長達26字封號為：「忠義神武靈佑仁勇威顯護國保民精誠綏靖翊贊宣德關聖大帝」。
并勒全國府縣建廟，春秋虔誠致祭。
中國民間宗教自漢以來，漸漸融合儒、釋、道三教而為一的民間信仰。然而民間所信仰的神明，大多數可分出其所屬的系統，但是，關聖帝君卻是儒釋道三教共同的神靈，具有如此重要的地位和成就的神明，在中國民間信仰中并不太多。
儒教尊關公為五文昌之一，尊他為「文衛聖帝」，或稱「山西夫子」，或尊他為亞聖或亞賢，說：「山東一人作春秋，山西一人看春秋」。
道教則奉關公為玉皇大帝的近侍，尊他為「翊漢天尊」，「協天大帝」或「武安尊王」。
佛教也以其忠義足可護法，并傳說他曾顯聖玉泉山，皈依佛門，因此，尊他為「蓋天古佛」、「護法伽藍」
民間祭祀關公，經過一千七百年的演變，關公早已脫離《三國誌》裡的關羽，而成為具有多元化的神明：
商界守護神：
據說，關公年輕的時候，在家鄉從商，以販賣布匹為業。生前精於理財之道，最擅長算數記帳，曾設簿記法，并發明日清簿，這是一種清楚的記帳法，即為現今一般商人所使用的流水帳。關公所用的青龍偃月刀，十分鋒「利」，與生意上求「利」同音，求之獲「利」。一般合伙做生意，最重義氣和信用，關羽信義俱全，因此被後世商人尊為商業守護神，及視他為保佑人們發財的武財神。
醫藥神：
民間相信，人們所以生病或遭不幸，多起因于鬼怪魔神作祟所致。關公尊嵩伏魔大帝，民間多前往祈求關公驅魔治病。因此，在關帝廟常設有藥簽，關公又成為醫藥之神。
戰神：
關公是曠世大將，其勇武為世所稀有，習武者奉為武聖。因此，歷代尊為武聖祭祀，民間亦為尚武之人的保護神。關公亦為戰神，為軍人的保護神。民間役男前往軍中服役時，亦多前往關帝廟求香火或靈符以護身。
英雄死后成為神，受到人們的敬拜，是中國民間宗教的特色。但是，古今多少英雄，能像關公一樣流傳民同，世世代代為萬民所祭祀，歷久不衰且有不斷擴展的趨勢者，并不多見。這是因為關公在民眾的心目中是一位最受崇敬與信賴的英雄神。
讀書人視為文昌，與文昌、朱衣、魁星、呂仙合稱為「五文昌帝君」。
佛教認為關公的正氣足以護法，特奉為護法神，列為「伽藍護法」。
一般做為商業神供奉的關公神像為坐看春秋，而警界或習武者所供奉的關公像為手拿關刀或騎馬。香港的警署幾乎都奉祀關公。奉祀關帝的廟宇也稱關帝廟、協天宮、武廟或文武廟並稱。
農曆六月廿四日為關帝聖誕。