Styczeń 2023

III Tydzień

Z długotrwałego bezrobocia wynika niepewność, brak inicjatywy, frustracja, brak odpowiedzialności, brak zaufania do społeczeństwa i do samego siebie; w ten sposób zanikają zdolności rozwoju osobistego; zatraca się entuzjazm i miłość do dobra; pojawiają się kryzysy rodzinne, rozpaczliwe sytuacje osobiste, a potem łatwo popada się - zwłaszcza młody - w narkotyki, alkoholizm i przestępczość.

Byłoby fałszem i zwodnictwem uważać ten bolesny problem, który stał się obecnie powszechny na świecie, za produkt przemijających okoliczności lub jedynie za problem ekonomiczny lub społeczno-polityczny. W rzeczywistości stanowi to problem etyczny , duchowy, ponieważ jest symptomem obecności moralnego nieporządku istniejącego w społeczeństwie, gdy hierarchia wartości zostaje zerwana. (św. Jan Paweł II. Spotkanie z ludźmi pracy. 7 listopada 1981 r. Barcelona)

(…) niebezpieczeństwo traktowania pracy ludzkiej jako sui generis „towaru” czy anonimowej „siły” potrzebnej dla produkcji (mówi się wręcz o „sile roboczej”), istnieje stale, istnieje zwłaszcza wówczas, gdy całe widzenie problematyki ekonomicznej nacechowane jest przesłankami ekonomizmu materialistycznego. (…) błąd kapitalizmu pierwotnego może powtórzyć się wszędzie tam, gdzie człowiek zostaje potraktowany poniekąd na równi z całym zespołem materialnych środków produkcji, jako narzędzie, a nie — jak to odpowiada właściwej godności jego pracy — jako podmiot i sprawca, a przez to samo także jako właściwy cel całego procesu produkcji. (LE, 7)

Konflikt, o jakim mowa, wyrósł z takich sytuacji, w których robotnicy, „świat pracy”, oddawali swoje siły do dyspozycji grupy przedsiębiorców, podczas gdy oni, kierując się zasadą najwyższego zysku, usiłowali ustanowić możliwie najniższe wynagrodzenie za pracę wykonywaną przez robotników. Wypada do tego dołączyć inne jeszcze elementy wyzysku, które wynikały z braku bezpieczeństwa pracy oraz zapewnienia warunków zdrowia i życia robotników i ich rodzin. (LE, 11)

Pytania do refleksji:

• W jaki sposób bezrobocie oddziałuje na ludzi młodych?

• W jakich działaniach przedsiębiorców wyraża się postawa traktowania ludzi jako „taniej siły roboczej”?

Przy obecnym stopniu zaawansowania techniki, człowiek, który jest podmiotem pracy, chcąc posługiwać się owym zespołem nowoczesnych narzędzi, środków produkcji, musi naprzód przyswoić sobie w sposób poznawczy owoc pracy tych ludzi, którzy owe narzędzia wynaleźli, zaplanowali, zbudowali, ulepszali i czynią to nadal. Umiejętność pracy, to znaczy sprawczego uczestnictwa w nowoczesnym procesie produkcji — wymaga coraz większego przygotowania, a przede wszystkim odpowiedniego wykształcenia.

Wypada na koniec, przynajmniej w zwięzłych słowach, wypowiedzieć się na temat tak zwanej emigracji za pracą. Człowiek ma prawo do opuszczenia kraju swego pochodzenia z różnych motywów, ażeby szukać warunków życia w innym kraju, ma też prawo powrotu do swego kraju. Fakt taki z pewnością nie jest pozbawiony trudności wielorakiej natury, przede wszystkim jednak stanowi na ogół stratę dla kraju, z którego się emigruje. (…) Ubywa przy tym podmiot pracy, który wysiłkiem swojej myśli czy swoich rąk mógłby przyczynić się do pomnożenia dobra wspólnego własnego kraju. Ów wysiłek i ów wkład zostaje oddany innemu społeczeństwu, które ma poniekąd mniejsze do tego prawo niż własna ojczyzna.

A jednak — jeśli nawet emigracja jest pewnym złem — jest to w określonych okolicznościach tzw. zło konieczne. Trzeba uczynić wszystko — i z pewnością wiele się czyni w tym celu — ażeby to zło w znaczeniu materialnym nie pociągnęło za sobą większych szkód w znaczeniu moralnym, owszem, by — o ile możności — przyniosło nawet dobro w życiu osobistym, rodzinnym i społecznym emigranta, zarówno gdy chodzi o kraj, do którego przybywa, jak też o ojczyznę, którą opuszcza.

Rzeczą najważniejszą wydaje się to, ażeby człowiek pracujący poza swym ojczystym krajem, czy to jako stały emigrant, czy też w charakterze pracownika sezonowego, nie był w zakresie uprawnień związanych z pracą upośledzany w stosunku do innych ludzi pracy w danym społeczeństwie. Emigracja za pracą nie może w żaden sposób stawać się okazją do wyzysku finansowego lub społecznego. O stosunku do pracownika — imigranta muszą decydować te same kryteria, co w stosunku do każdego innego pracownika w tym społeczeństwie. Wartość pracy musi być mierzona tą samą miarą, a nie względem na odmienną narodowość, religię czy rasę. Tym bardziej nie może być wyzyskiwana sytuacja przymusowa, w której znajduje się emigrant. (LE, 23)

Pytania do refleksji:

• Co rozumiesz, że część ludzi będzie w przyszłości nie tyle bezrobotna co „niezatrudialna”?

• Jakie negatywne skutki niesie ze sobą emigracja zarobkowa?

• Na jaki trudności natrafiają emigranci zarobkowi?

• W jaki sposób emigranci mogą wnieść pozytywne doświadczenia w życie krajów, do których przybyli?