GS. Trần Văn Giàu
Một số nhân vật Mỹ cắt nghĩa sự thất bại của Mỹ trong "chiến tranh Việt Nam" bằng cách cho rằng trong cuộc chiến tranh này, Mỹ đã "chiến đấu với một tay bị trói sau lưng" nghĩa là gì? Theo họ thì, trong suốt thời gian chiến tranh ở Việt Nam:
- Quân Mỹ và quân Sài Gòn không được phép đánh lên Campuchia, đánh qua Lào là những "đất thánh" của Việt Cộng: Việt Cộng xây căn cứ ở Lào, Campuchia để từ đó tiến công vào Nam Việt Nam hay là để khi cần thì qua đó mà ẩn nấp, chỉnh đốn.
- Quân Mỹ và quân Sài Gòn không được phép đánh chiếm miền Bắc Việt Nam là nơi mà các vũ khí từ các nước ngoài gởi vào miền Nam Việt Nam, là nơi mà các quân tinh nhuệ được huấn luyện để bất cứ lúc nào cũng có thể qua vĩ tuyến 17 đánh Mỹ.
- Mỹ có nhiều vũ khí nguyên tử chiến lược và chiến thuật mà, trong chiến tranh Việt Nam, Mỹ không được phép sử dụng.
Đánh với một tay còn một tay bị trói sau lưng, sao thắng được? Nó nói như vậy.
Trong sách "Tương lai của chiến tranh" (The future of war) bài "Nghĩ lại một cái thất bại" (Rethinking failure) của Freedman, có đoạn viết:
"Thất bại của Mỹ ở Việt Nam làm quân đội chóang váng. Người Mỹ bị kiệt sức vì cuộc chiến, nên hài lòng thấy nó kết thúc. Đối với các lực lượng vũ trang, bản sắc chung của họ, ý thức về bản thân bị thách thức bởi thất bại đã diễn ra. Một quân đội với bộ binh nhẹ không có không lực, chỉ có hỏa lực pháo binh và cối yểm trợ, làm sao có thể áp đảo được một lục quân, hải quân và không quân mà trước nay không ai thắng nổi?
Cần có một cách giải thích tinh tế. Lập luận được đưa ra là Mỹ thua vì những hạn chế vô lý đặt ra cho giới quân sự, Mỹ không thể xâm chiếm các đất thánh của cộng sản ở Lào và Campuchia, không thể xâm chiếm miền Bắc Việt Nam, cũng không thể tiến hành một chiến dịch ném bom mạnh mẽ miền Bắc Việt Nam. Do đó, Mỹ không thể giành chiến thắng, vì Mỹ chiến đấu với một tay bị trói sau lưng".
Họ nói có phần đúng, mà chỉ đúng một phần thôi, phần đó lại là nhỏ. Đúng là quân đội cách mạng Việt Nam sớm có mặt ở Lào và Campuchia, bởi vì Lào, Campuchia là hai nước cùng Việt Nam, mới trước nay, là thuộc Đông Dương dưới quyền thống trị của Pháp, trong nhiều năm dân tộc Việt Nam, dân tộc Lào, dân tộc Campuchia sát cánh với nhau đấu tranh chống Pháp, đòi độc lập, thì lạ gì, ở Lào, ở Campuchia có những vùng căn cứ của lực lượng cách mạng ba dân tộc liên kết với nhau, chẳng đợi đến thời "chiến tranh Việt Nam" của Mỹ mới có. Đã có mặt trận Việt Miên Lào từ thuở mới có Mặt trận Việt Minh. Mỹ không phải không biết điều đó. Cho nên Mỹ đâu có ngần ngại gì năm 1970, khi đã có đông quân ở Nam Việt Nam, Mỹ đưa mấy sư đoàn Mỹ ngụy lên kinh thành Phnôm Pênh làm việc đảo chính lập chính quyền tay sai, và sau đó lên đông bắc Lào chiến đấu với liên quân cách mạng Việt Lào. Quân Mỹ đã sang Campuchia và lên Lào, chớ Lào, Campuchia đâu phải là "đất thánh" của Việt Cộng, đâu phải quân Mỹ không được vào đó để bẻ gãy xương sống của Việt Cộng? Có điều Mỹ không ngờ là các cuộc tiến quân của Mỹ ngụy Sài Gòn vào Campuchia, Lào đã không phá được liên minh kháng chiến Việt-Lào-Campuchia, trái lại đã "vô tình" góp phần làm cho liên minh mở rộng thêm vùng giải phóng: ở Campuchia, trên dưới 10 tỉnh thành lập căn cứ kháng chiến rộng. ở Lào, cánh đồng Chum chiến lược và mấy tỉnh phía Bắc trở thành vùng giải phóng. Hẳn các nhà lãnh đạo Mỹ không quên rằng khi đại quân Mỹ kéo vào Campuchia, thì ở Mỹ đã nổ ra nhiều cuộc biểu tình phản chiến của nhân dân ở ngay tại thủ đô Hoa Thịnh Đốn.
Mỹ ngang nhiên xua quân qua Campuchia và lên Lào; mà không xua quân ra Bắc Việt Nam tuy Mỹ biết rằng từ 1959, 1960 miền Bắc tự nhận nhiệm vụ làm hậu phương lớn cho tiền tuyến miền Nam. Mỹ Diệm đã âm thầm phá họai miền Bắc từ lâu rồi, đến lúc Mỹ chủ trương chiến lược "chiến tranh đặc biệt" và "chiến tranh cục bộ" thì sự đánh phá miền Bắc trở thành công khai và mỗi lúc thêm ác liệt. Mỹ đánh phá miền Bắc không phải bằng xua quân ra Bắc mà bằng máy bay ném bom. Mỹ công khai tuyên bố rằng, bằng ném bom, Mỹ sẽ đẩy lùi miền Bắc Việt Nam trở lại thời kỳ đồ đá!
Lemay, tướng không quân Mỹ nói: "bằng không quân, Mỹ có sức diệt được bất cứ mục tiêu quân sự nào trên thế giới này. Chúng ta sẽ cho Bắc Việt Nam trở lại thời kỳ đồ đá". Còn Giugluris, trong sách "Việt Nam những ngày leo thang" viết: "Kẻ địch bị mưa bom phải rút xuống địa đạo để ẩn náu; chúng ta sẽ tìm họ trong các địa đạo ấy, lôi họ ra, rồi lấp lại. Để làm cho Hà Nội hiểu rõ, mỗi ngày ta sẽ làm cho họ đau đớn hơn, giống như mỗi ngày chúng ta cầm búa nện lên đầu ngón tay của Hà Nội. Từng chập, từng hồi, chúng ta sẽ đề nghị với họ thương lượng hòa bình".
Nói phét thôi, chớ ngay những nhân vật quân sự và chính trị Mỹ cũng nhận định rằng cách đánh phá miền Bắc bằng máy bay ném bom, Mỹ không làm sao ngăn chặn được luồng vũ khí hiện đại vào miền Bắc Việt Nam rồi vào miền Nam Việt Nam. Nhưng, nếu có liều đưa quân Mỹ ngụy vào miền Bắc, Mỹ chắc gì thành công, chẳng những vì miền Bắc có lực lượng phòng thủ mạnh mà nhất là vì Mỹ sợ chạm trán với Liên Xô, Trung Quốc, hai nước lớn mạnh này tuy có lúc hục hặc với nhau nhưng cả hai đều ủng hộ Việt Nam. Trên sách "The future of war", tác giả Mỹ Freedman viết:
"Tiến hành một cuộc chiến tranh đơn thuần phòng ngự ít được coi là một chính sách sáng suốt. Nhưng mà tiến công và đe doạ sự tồn tại tiếp tục của Bắc Việt Nam có thể gặp sự phản ứng của Trung Quốc mà Mỹ chưa kịp đối phó. Do đó, Mỹ phải tìm cách chặn đứng chính phủ Bắc Việt Nam chi viện cho Việt Cộng ở miền Nam mà không đe doạ sự tồn tại của chế độ miền Bắc".
Freedman nói thêm rằng:
"Khuyết điểm trong việc lập kế hoạch của Rusk và Hội đồng tham mưu trưởng liên quân là giả thiết cho rằng phải tìm ra ở Bắc Việt Nam những cơ sở kinh tế của bộ máy chiến tranh. Điều này không thể được vì Việt Nam tiến hành một cuộc chiến tranh nông dân đơn giản; còn sở dĩ họ tiến hành được một cuộc chiến tranh hiện đại, phức tạp và tinh vi, là vì hàng loạt vũ khí, trang bị được sản xuất ở ngoài Việt Nam, ở Quảng Đông, ở Smôlen, ở Bình Nhưỡng hay Praha, và chuyển về miền Bắc Việt Nam. Nền kinh tế Việt Nam là một nền kinh tế nông nghiệp không thể bị phá họai bởi không lực. Vậy thì, về một khía cạnh nào đó, Việt Nam vẹn cả đôi đường: vừa có một cơ sở công nghiệp quân sự nằm ở ngoài tầm với của Mỹ, vừa có một nền kinh tế nông dân đứng vững trước các cuộc tiến công đường không của Mỹ... Không có chiến dịch đường không nào có thể thực hiện được trong chiến tranh Việt Nam. Nếu tiến hành một chiến dịch như thế, có thể đưa lại một cuộc tiến công của Trung Quốc và Liên Xô. Nguy hiểm. Đụng với Liên Xô thì có thể xảy ra một cuộc ném bom chiến lược chống Mỹ. Đụng với Trung Quốc thì cuộc chiến sẽ thành một cuộc can thiệp trên bộ nhận chìm các lực lượng Mỹ ở Việt Nam. Những điều đó không ngang tầm với sức lực của Mỹ".
Ngay cả tổng thống Jôn-sơn cũng sớm có ý thức về các nguy cơ Trung Quốc, Liên Xô vào cuộc ở Việt Nam, cho nên, theo lời kể của Barton Mayers, nhằm bảo đảm chắc chắn rằng sẽ không có một cuộc ném bom nào gây kích động tới hai nước lớn kia. Jôn-sơn thường xuyên có buổi ăn trưa vào ngày thứ ba, ở đó tổng thống duyệt tất cả các cuộc ném bom trong tuần sau. Jôn-sơn nhiều lần bác bỏ yêu cầu ném bom một số các mục tiêu chiến lược ở Hà Nội, Hải Phòng và tuyến đường gần biên giới Trung Quốc, các căn cứ của máy bay MIG; Mayer viết:
"Có lần tổng thống Jôn-sơn tuyên bố rằng nếu ông ta buộc phải đồng ý với các cuộc tiến công như thế thì ông sẽ phải đương đầu với 500.000 người Mỹ chống chiến tranh trèo qua các bức tường xung quanh Nhà Trắng và bắt treo cổ ông ta" (Halberstam 1972).
Trong hàng ngũ những kẻ chủ trương xâm lược, một số người tiếc rằng, trong cuộc chiến tranh Việt Nam, Mỹ thất bại vì Mỹ không sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật chiến lược mà Mỹ có sẵn. Họ bảo: nếu Mỹ sử dụng loại vũ khí hiện đại nhất đó thì đã thắng dễ dàng, mau chóng; nhưng Mỹ đã tự kiềm chế mình!
Mới nghe thứ lập luận này thì dường như Mỹ không tàn bạo gì lắm, ngược lại mới đúng. Sự thật thế nào? Vì sao Mỹ không sử dụng vũ khí nguyên tử trong cuộc chiến tranh Việt Nam? Mỹ có ý sử dụng không?
Sự thật trần truồng là: dưới thời tổng thống Jôn-sơn, bộ quốc phòng Mỹ đã khiến bốn nhà khoa học: Dyson, Gomer, Wright và Steven nghiên cứu và đánh giá hậu quả sẽ xảy ra trong trường hợp Mỹ sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật trên chiến trường Việt Nam. Các nhà khoa học đó đã trình lên bản báo cáo "Vũ khí hạt nhân chiến thuật ở Đông Nam á". Bản báo cáo giải đáp hai vấn đề chính: một là đánh vào mục tiêu nào, kết quả ra sao; hai là, nếu được Liên Xô hoặc Trung Quốc cung cấp vũ khí hạt nhân chiến thuật thì đối phương (Việt Nam) sẽ đánh trả ra sao, hiệu quả thế nào? Nhóm nghiên cứu giải đáp rằng: Nếu quân Việt Nam chiến đấu theo đội hình tập trung thì dùng vũ khí hạt nhân chắc chắn Mỹ sẽ đánh bại họ. Mỹ có thể phá hủy hệ thống địa đạo trong vòng vài trăm mét. Cũng giải đáp rằng: dùng vũ khí hạt nhân không thể phát quang được đường mòn Hồ Chí Minh, cây cối sập đổ đã không cản đường đi mà còn tạo thành lớp che tuyệt vời cho đối phương tránh sức nóng sức nổ của bom. Bốn nhà khoa học Mỹ cho rằng nếu sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật thì Liên Xô và Trung Quốc sẽ đánh trả bằng vũ khí hạt nhân, hoặc cung cấp vũ khí hạt nhân chiến thuật cho quân Bắc Việt Nam đánh Mỹ, tàu ngầm Liên Xô sẽ chở vũ khí hạt nhân qua và du kích Việt Nam sẽ lãnh vũ khí ấy đánh vào căn cứ Mỹ ở miền Nam Việt Nam. Bản báo cáo của các nhà khoa học tưởng tượng Việt Cộng tấn công sân bay Sài Gòn bằng vũ khí hạt nhân chiến thuật, một cuộc tiến công như vậy sẽ phá hủy tất cả máy bay, cơ sở vật chất và: "xoá sổ vài ngàn quân Mỹ như chơi, chẳng những ở Sài Gòn, mà cả ở Plâyku, Đà Nẵng, An Khê. Chỉ cần một vụ nổ vũ khí hạt nhân có sức công phá 10-20 kilôton tại một trong ba căn cứ này cũng đã có thể tiêu diệt 5.000 quân Mỹ".
Như vậy, Mỹ đã tính sử dụng vũ khí hạt nhân trong chiến tranh Việt Nam. Nhưng rồi không dám, chớ chẳng phải "nhân từ" gì! Chẳng phải muốn ít đổ máu! Chiến tranh Việt Nam, kể cả trong trường hợp không có vũ khí hạt nhân vẫn là cuộc chiến tranh phi nghĩa cực kỳ tàn bạo.
Nguồn: Sách “Đại thắng Mùa Xuân 1975- bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam”, Nxb Quân đội nhân dân, trr.124-129.