station Zwolle

Station Zwolle is het spoorwegstation van de Overijsselse stad Zwolle. Het is een van de belangrijkere spoorwegknooppunten van Nederland met veel overstappers. Spoorlijnen uit de richtingen Kampen, Enschede, Deventer, Emmen, Amersfoort, Meppel ( -Groningen / Leeuwarden) en Lelystad komen allen in Zwolle samen.

Inhoud

1 Perron opbouw

2 Geschiedenis

3 Project ZwolleSpoort

4 De perronoverkapping

5 Foto's

Perron opbouw

Het station beschikt over zeven doorgaande perronsporen waarvan zes aan drie eilandperrons, twee kopsporen en een zakspoor aan de westzijde en drie kopsporen aan de oostzijde. De perrons zijn met elkaar verbonden door een tunnel, die tijdens de verbouwing van het station tot juni 2015 gesloten is. Er is al enige tijd een traverse waardoor reizigers van het ene naar het andere perron kunnen lopen, zoals verderop in dit artikel vermeld. Bij de verbouwing, die samenhangt met de ingebruikneming van de Hanzelijn op 9 december 2012, is het derde eilandperron toegevoegd.

Geschiedenis

Het eerste station van Zwolle werd geopend op 6 juni 1864 met de ingebruikname van de Spoorlijn Utrecht - Kampen, de spoorlijn van de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (NCS) die Utrecht via Zwolle met Kampen verbond. Dit was een tijdelijk stationsgebouw omdat de NCS er op rekende te zijner tijd het medegebruik te verkrijgen van het geprojecteerde nieuwe station. Het in 1873 afgebroken gebouw lag naast het huidige station in de bocht tussen het spoor naar Kampen en de overweg in de Assendorperlure. Op deze plek bevond zich later tot 1997 het perron van de P.T.T. voor het postvervoer per trein. Nadat het 13 jaar niet gebruikt was, werd op 21 mei 2010 een sloopvergunning voor dit perron afgegeven.

Het station anno 1868

In 1866 openden de Staatsspoorwegen (SS) het nieuwe grote station aan de spoorlijn Arnhem - Leeuwarden (Staatslijn A). De Staatsspoorwegen hadden voor al hun lijnen standaardstationsgebouwen ontwikkeld in vijf verschillende klassen (5e klasse = klein tot 1e klasse = groot). Station Zwolle en Station Dordrecht zijn de enige twee 1e klasse SS-stations die ooit gebouwd zijn. De NCS ging ook gebruikmaken van dit station. In het westelijke deel keerden de treinen uit Kampen en Utrecht en in het oostelijke deel keerden de treinen uit Leeuwarden en Arnhem. Hiermee was station Zwolle een dubbel kopstation.

Op 1 januari 1881 kwam de spoorlijn Zwolle - Almelo, geëxploiteerd door de Staatsspoorwegen, gereed. In 1889 kwam er via de lijn van de NCS tussen Hattemerbroek en Zwolle een verbinding met Apeldoorn, die werd geëxploiteerd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (HSM). Tenslotte werd op 15 januari 1903 het traject Zwolle – Ommen van de spoorlijn Zwolle - Stadskanaal geopend. Deze lijn, eigendom van de Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij (NOLS), werd eveneens geëxploiteerd door de Staatsspoorwegen.

De Staatsspoorwegen drukten een belangrijk stempel op de spoorwegontwikkeling van Zwolle. Met de ontwikkeling van het treinverkeer, de functie van locomotiefdepot en sinds 1870 de centrale werkplaats voor het onderhoud van locomotieven en rijtuigen, groeide het belang van het station en werd het spoorwegemplacement uitgebreid. Door de NCS was al het emplacement langs de lijn naar de IJsselbrug aangelegd. De SS breidden dit in 1881 uit langs de lijn naar Meppel. Over het sterk vergrote spooremplacement werd in 1883 een viaduct gebouwd, de Hoge Brug. Deze brug is in 1989 op de rijksmonumentenlijst geplaatst.

Hoewel Karel Hendrik van Brederode gezien wordt als de architect van de standaardstations, is station Zwolle van de hand van Nicolaas Johannes Kamperdijk.

Bij de Duitse aanval op Nederland in mei 1940 werden door de NS en de Genietroepen grootschalige vernielingen aangericht om het belangrijk geachte spoorwegknooppunt Zwolle niet ongehavend in handen van de Duitsers te laten vallen. Hierbij werden onder meer bruggen en draaischijven onklaar gemaakt en locomotiefloodsen in brand gestoken.

Project ZwolleSpoort

Op 14 juni 2011 is de nieuwe spoorbrug over de IJssel (Hanzeboog), die uit westelijke richting toegang verschaft tot station Zwolle, volledig in gebruik genomen. De oude spoorbrug, waarvan sommige delen bijna 150 jaar oud waren, is afgebroken.

Met name vanwege de komst van de Hanzelijn en de daarmee samenhangende verwachte toename van de aantallen passagiers, wordt het station in 2010-2014 aangepast, mede om meer cross-platform-overstapmogelijkheden te creëren. Zo kwam er een vierde perron en wordt de voetgangerstunnel onder de sporen verbreed. Het project heeft de naam ZwolleSpoort gekregen. De verbouwing van het station is in het najaar van 2010 begonnen en moet in 2015 gereed zijn.

De perronoverkapping

Naast de ingang van het stationsgebouw aan de perronkant hangt een roestvrijstalen plaquette met een verklaring over de bouw en sloop van de oude gietijzeren kap.

1868-1995

In 1868 verrees dit stationsgebouw met een 'moderne ijzeren kap.

Na 125 jaar trouwe dienst in weer en wind maakten corrosie en vervorming vervanging van de kap noodzakelijk.

Rechts van u in de nieuwe kap herinnert één van de oude sikkelspanten aan de stationskap van weleer. Dit spant is gemaakt van welijzer, dat werd gefabriceerd door kruiselings opgestapelde ijzerstaven uit te smeden (aaneen te wellen) tot platen

De smit smeedde ogen aan de trekstangen en bevestigde die met spie en contraspie in knoopplaten. een stevige bovenrand werd verkregen door een bulbijzer en een randplaat op elkaar te klinken. Samengestelde drukstaven geven het spant een levendig silhouet.