station Haarlem

Station Haarlem

Plaats Haarlem

Afkorting Hlm

Opening 20 september 1839

Perrons 3

Perronsporen 6 (waaronder 2 zaksporen west)

Spoorlijn(en) Oude Lijn

Noord-Hollandsche lijn

Haarlem - Zandvoort

Vervoerder NS

Coördinaten 52° 23' 16" NB, 4° 38' 20" OL

Station Haarlem is het belangrijkste spoorwegstation van Haarlem, gelegen aan de spoorlijn Amsterdam - Rotterdam (de Oude Lijn), de spoorlijn Haarlem - Uitgeest en de spoorlijn Haarlem - Zandvoort.

Inhoud

• 1 Geschiedenis

• 2 Stationsgebouw

• 3 Spoorlijnen

• 4 Foto's

1. Geschiedenis

Het eerste station Haarlem werd geopend op 20 september 1839, als een van de drie stations van de spoorlijn Amsterdam – Haarlem, de eerste spoorlijn van de HIJSM en tevens de eerste Nederlandse spoorweg (Amsterdam – Halfweg – Haarlem), nu deel van de Oude Lijn.

In Haarlem kwam het eerste station juist buiten de Amsterdamse Poort te liggen. Op deze plaats bevindt zich nu het terrein van de Hoofdwerkplaats van NedTrain.

Gevel van het hoofdgebouw van het oude station uit 1842.

In 1842 werd het tijdelijke station even buiten de Amsterdamse Poort vervangen door een station op de definitieve locatie aan de noordkant van de binnenstad. Toen kwam ook de overbrugging van het Spaarne in gebruik. Het is een van de weinige 19e-eeuwse stations in Nederland die binnen een 17e-eeuwse omwalling werden gelegd.

In hetzelfde jaar werd de spoorlijn verlengd van Haarlem naar Leiden. Aanvankelijk was de spoorlijn uitgevoerd in breedspoor, met een spoorwijdte van 1945 mm. In 1865 werd het spoor versmald tot normaalspoor (1435 mm). In 1867 kwam de spoorlijn Haarlem - Uitgeest in gebruik. In 1881 kwam de spoorlijn Haarlem - Zandvoort er bij. De tegenover het station gelegen fabriek van Beijnes kreeg in 1891 een spooraansluiting, die in 1952 is vervallen. In 1912 werd station Haarlem aangesloten op de Haarlemmermeerspoorlijnen. Tegelijkertijd kreeg Haarlem een tweede station erbij, station Rijksstraatweg, dat gesloten werd in 1936. Niet ver daarvandaan werd in 1998 station Haarlem Spaarnwoude geopend.

2. Stationsgebouw

Het oorspronkelijke stationsgebouw werd in 1906-1908 vervangen door een nieuw gebouw van D.A.N. Margadant aan de nu hooggelegen spoorlijn. Kenmerkend zijn de twee verschillende in- en uitgangsgebouwen en de situering van de wachtkamers en restauratie op het eilandperron. Het is het enige station in Nederland in de Art Nouveau of Jugendstil-stijl, en een van de markantste gebouwen in de stad Haarlem. In het gebouw zijn vele tegeltableaus aangebracht (zie afbeelding).

Een van de weinige grote veranderingen sinds de bouw van het stationsgebouw is de aanleg van het derde perron langs spoor 8 in 1953, waarvan de architectuur contrasteert met de rest van het gebouw.

In de gebouwen op het grote middenperron bevonden zich, naast dienstruimten, ook wachtzalen en andere reizigersfaciliteiten, waaronder twee zalen voor de stationsrestauratie. Een van deze gebouwen is sinds 2011 in gebruikt als een kleine bibliotheek met wachtruimte en koffieautomaat.

Op 15 september 2008 was er een groot feest ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het huidige stationsgebouw van Haarlem.

Tegeltableau 100 jaar spoorwegen; 1839-1939 door Zenith Gouda

3. Spoorlijnen

In 1912 kwam de spoorlijn Aalsmeer - Haarlem in gebruik, onderdeel van de Haarlemmermeerspoorlijnen. Hiervoor werd de brug over het Spaarne van een derde spoor voorzien. Sinds de opheffing van de lijn naar Hoofddorp in 1936 is dit spoor in gebruik gebleven als verbinding met de Hoofdwerkplaats Haarlem.

De sporen in station Haarlem werden in 1927 geëlektrificeerd als onderdeel van de elektrificatie van de Oude Lijn. Ook de lijn naar IJmuiden werd toen elektrisch. De lijn naar Zandvoort werd in 1935 geëlektrificeerd. Het locomotievendepot werd datzelfde jaar opgeheven.

Tot 1986 was Haarlem een belangrijk station in Nederland. Sinds de opening van de Schiphollijn rijden echter de meeste doorgaande treinen naar Rotterdam, Zeeland en België via station Schiphol.

Lange tijd stopte aan het derde perron (spoor 8) de intercity uit Limburg naar Zandvoort. Vanaf 1996 was dit het aankomst- en vertrekspoor voor de Intercity's naar Heerlen en Maastricht, maar sinds december 2006 stopt de trein van Amsterdam naar Zandvoort op dit spoor en sinds december 2011 ook die naar Uitgeest. De Intercity's van de Oude Lijn stoppen nu in beide richtingen aan het grote middenperron (sporen 3 en 6).

Sinds in 1986 de Schiphollijn volledig in gebruik werd genomen, was Haarlem geen stopplaats meer voor de Intercity's tussen Amsterdam en Rotterdam. Sinds de invoering van de dienstregeling 2012 rijden veel doorgaande Intercitytreinen Amsterdam - Den Haag / Rotterdam weer de oude route (van voor 1986) over Haarlem, onder meer om ruimte te maken voor Fyra-treinen op het traject Amsterdam Centraal - Schiphol. Ook de treinen Haarlem - Alkmaar - Hoorn hebben nu de benaming Intercity, zodat het aantal Intercity's in dit spoorwegknooppunt sterk is gestegen.

bron: Wikipedia

4. Foto's:

buitenzijde:

op de perrons:

perronkap spoor 6 en 7

details:

tegeltlabeau 100 jarig bestaan spoorwegen tegelplateau de haan en zwaluwen