زمانێ زاروکان

تایبەت مەندیا زمانێ بچیکان ل نک خێزانێ 

دەما بچیکی ساڤا دەست ب ئاخفتنێ کر، دەیک وباب وئەو کەسێت ل رەخ ودورا هەولدەن دا کو وی فێری زمانێ دایکێ بکەن برەنگەکێ راست ودرست. ئەڤە دهێتە کرن ژلایێ زوربەی خێزاناڤە ، بەرو ڤاژی هندەکێت دی بزمانەکێ زاروکیێ دگەل بچیکی دئاخڤن کو ئەو رەنگە گوتن وپەیڤ یێ بکارهاتین بەس بو وان دا کو بشێن فەرمانێت وان ب جهبینن بشیوەکێ سانەهی. چنکی بەیڤا رەسەن دگەل بچیکی ل ڤی دەمێ زویێ ودەست پێکی نە گەلەکا ئاسانە، ژبەر ڤێ چەندێ دەیباب گەلەک ئیزایێ پێڤە دبەن دا چارەسەریا فەرمانێت وان ب کەن. ژ بەر ڤان ئەگەرا ب زمانێ زاروکیێ دگەل وان د ئاخڤن وب کاردهینن دا کو بشێن بچیکی ب هینە سەر رێکێ وئارام ومەبەستێت وان ب چهبینن. 

ئەڤە پەڤێت دەیبابا نە د گەل زاروکا ل دەست پێکا ژیانێ  

ئوفە ( خارن وزاد ) وەرە ئوفێ بخو

ئەح ، ئەحە ( قوتان ، لێدان ) تە ئەحەکەم

ئەلایێ، لایێ  ( نڤستن ، بنڤە ) ئلایێ بکە. لایێ لایێ داوو

بد ، بدو ( یێ میزتنێ ) بدێ خو دەبێخە

بزێ ، بزو ( خویشک و برانە، بچیک ) کا بزێ. ئەڤە بزویە

بڤ، بڤە، ئوڤەیە ( هشیاربە ، مەترسییە ) وەنەکە بڤە یە

بەبە ( باب ) ئەڤە بەبەیە

بەس ( نەما، ب دویماهیک هات، نەخازە هێشتا) عەمێ بەسە

بەعێ، بەعو، بەعوک ( میهو پەزن، ئاژەل ) واهە بەعێ یە

بەقولو (مەزن، مازن) کورێ من چەندێ بەقولو بوی

پخ ( دەنگێ ترسینێ یە) دادێ کرە پخ

پر ( فری ، چو ) چیچێ پڕ

پشە ، پشێ ( پشیکە ، کتکە ) ئەڤە پشێ یە

پەپ ( پێ ،پێیە ) وەرە پەپا

پەپ (پێ یە ) بینە پەپ

پەپی – پیلاڤ

پەپێ ، پەپە، پەپ ( پێلاڤ) هەرە پەپا خو بینە

پەح ( خلاس، نەما ) شیر پەحبو، عەمێ پەح

تخ، تخە (پیسە) نە عەمکە، تخە یە

توتێ ( نان ، نانە ) بو تە توتێ

توتی، توتیکە ( روینە ، راوستە ) توتی کە ڤێری

تەت (دەست) تەتوی بینە

تەعکە (ب قوتە ، پێدادە) وی حێل تەعکە

چچی ، مەمە ( مەمک ،چچک ) چچی بخو

چز، چزکە ( میزتن ، ب میزە ) چزێ بکە

چیچێ ( چویچک ، ئەی تەوال ) بو تە چیچێ

چەچ (دەست ) چەچێ خو بینە

خن ( کلمیش ) کا دا خناتە پاقژکەم

خخی (دەرژێکرن) دێ تە خخیکەم

خنە (جانە، تازەیە) ئوخ چەندا خنە

دندێ ( هنارە، فێقی ) دندێ عەم

دەدێ ، دەدو ( دایک ) دەدێ هات

ژژە ، ژژێ ( گوشت ) وەرە ژژێ عەم

شوشو، ئشو ( کەر، دەوار ) وێهە شوشو یە

شوشی ( شویشتن ) وەرە دا سەرە تە شوشی کەم

عوتە،عوتیکە، عەت ( لێدان، ب قوتە ، لێبدە )  وی عوتە

عوعێ، عەنێ - تیتێ ( ترمبێل ) دا بچینە عوعێ

عوعە (دیکل، کەڵەشێرە) هێ ئەڤە عوعە

عین، عنێ ( قوینە ) عینێ عەعە کە

عەعە کە، عەعێ کە، ئەعە ( بری، بری) عەعێ کە ڤێری

عەک، عەکە ( گوی، پیساتی) وی ئەڤە عەکە

عەمێ، عەم ( خارن، خوارن) عەمێ بخو

عەوو، عەوە، عەووک، کچی (سەیە ، سەکە، سەگ ) هەرە عەووکی

فن، فنە ( دفن) کا فنا تە

قاقە ، قاقا ( چەرەز، توڤک ) قاقا عەم

قچ ،قچی ( شکەست ) سەرێ تە قچی بو

قیق( چنگە، چنگانێ د گەل بچیکی ) قیق ، قیق

کاس (کراسە ، جلکن ) کا کاسێ خو بینە 

کخ، کخە، تخە ( پیسە ، دەربێخە ) پاڤێ کخەیە

کش(فسە) تە کر کش

گڤە (ئاگر) وی گڤە

للێ، لالی (هێکە یان گرار، زاد) للێ چەندا خوشە

مەتۆت، ماتۆت ( مەزن) پشێ ماتۆتە

مەچێ ( ماچ ) کا مەچێ ب دەمن

مەمە، ما ( ئاڤ) ئەڤە مەمە یە

نز، نزە ( دەنگێ گریێ یە ) نز نزێ نەکە

ها ( تە چ دڤێت) ها کوندو چیە؟

هش، هشە ( هژبە ، بێ دەنگ بە ) کورو هشە

وەستێ، وەستە ( هلوڤە ، راوستە ، رابە ژپێرڤە ) وەستێ بکە  

ئەڤ پەیڤ وئاخڤتنە دههێنە گوهارتن دگەل پەیڤێت رەسن و رەوان دەما زاروک گەورە وفەرمودە دبیت ئو دهینە ژبیرکرن د کارهینانێ دا.

١٨ / ٨ /٢٠١٦ دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن