بابەتێت کوردی وفارسی
کوردی و فارسی
١- پیتێت کوردی وفارسی
پیتێت کوردی ب هەر دوو رەنگان ب لاتینی و ب شێوی عەربی ب ناڤ و دەنگ وهەر وەسا ب بفارسی دگەل نمونان
پیتێت دەنگدار - حروف صدادار
a) ، e ، ê ، i ، î ، o ، u ، û)
پیتێت کوردیا کرمانجی ب شێوی لاتینی بچیک ومازن
a-b-c-ç-d-e-ê-f-g-h-i-î-j-k-l-m-n-o-p-q-r-s-ş-t-u-û-v-w-x-y-z
A – B – C – Ç – D – E – Ê – F – G – H – I – Î – J – K – L – M – N – O – P – Q – R – S – Ş – T – U – Û – V – W – X – Y – Z
پیتێت کوردی ب شێوێ عەرەبی
( ئـ ـ ا ـ ب ـ پ ـ ت ـ ج ـ چ ـ ح ـ خ ـ د ـ ر ـ ڕ ـ ز ـ ژ ـ س ـ ش ـ ع ـ غ ـ ف ـ ڤ ـ ق ـ ک ـ گ ـ ل ـ ڵ ـ م ـ ن ـ هـ ـ ە ـ و ـ وو ـ ۆ ـ ی ـ ێ )
پیتێت کوردی بەراورد دگەل فارسی
A/a ا ئا A - آ ئاڤ آب
B/b بِ بێ Bê - بْ با باد
C/c جِ جێ Cê - جْ جار بار/ دفعه
Ç/ç چِ چێ Çê - چْ چار چهار
D/d دِ دێ Dê - دْ دار درخت
E/e عَ /اَ عە ئە E - اَ /عَ ئەز من
Ê/ê عِ / ِاِ عێ ئێ Ê - عِ / ِاِ ئیڤار عصر/ شب
F/f فِ فێ Fê - فْ فروتن فروختن
G/g گِ گێ Gê - گْ گارس ذرت
H/h هِ/حِ هە حە Hê - حْ /هْ هەسن آهن
I/i ءْ ئ I - ءْ ئستر ستاره
Î/î ای ئی Î - ای ئیرو امروز
J/j ژِ ژێ Jê - ژْ ژار لاغر
K/k کِ کێ Kê - کْ کال پیرمرد
L/l لِ لێ Lê - لْ لاواز لاغر
M/m مِ مێ Mê - مْ ماسی ماهی
N/n نِ مێ Nê - نْ ناسین شناختن
O/o ا ئو O - ا ئول دین
P/p پِ پێ Pê - پْ پەز گوسفند
Q/q قِ قێ Qê - قْ قەنج خوب
R/r رِ رێ Rê - رْ رەش سیاه
S/s سِ صِ سێ Sê - سْ سڤک سبک
Ş/Ş شِ شی Şê - شْ شەڤ شب
T/t تِ طِ تێ طێ Tê - طْ / تْ ترس تەشت ترس دوک
U/u ئۆ U - ئو ستۆ گردن
Û/û او ئوو Û - او شووشتن شستن
V/v ڤِ ڤێ Vê - ڤْ ڤالا خالي
W/w وِ و W - وْ وەریس ریسمان
X/x خِ خێ Xê - خْ خاڤ خام
Y/y يِ یێ Yê - يْ یار دوست
Z/z زِ زێ Zê - زْ زمان زبان
٢- خالبەندی - اسامی آنان به فارسی و کردی
( . ) نقطه - نقتە - خال
( , ) ویرگول - بێهنۆک
( ; ) نقطه ویرگول - نقتەبهنۆک
( : ) دو نقطه - نقتەجوت
( … ) سه نقطه - سێنقتە
( ! ) علامت تعجب، بانگ - نقتەبانگ
( ؟ ) علامت سئوال - نقتەپرس
( - ) خط تیره - بەندک
( “ … ” ) گیومه - دۆنیک
( ) پرانتز - کەڤانۆک
( *** ) سه ستاره - سێ ستیرک – سێ چیک
٣- بێژێت زمانی – ئیدیەمی زبان
بچیکرنا ناڤی – اسم تصغیر
پرسکرن – سوالی نمودن
پێشگوتن - پیشگڤتار
پەیڤ – کلمە
پەیڤسازی – کلمە سازی
تیپێن دو دەنگ - حروف دو صدایی
تیپێن پەڤدەنگ - حروف هم صدا
تەباتی - مجهول
جیناڤ، جهناڤ – ضمیر
جیناڤێن بەرکردە - ضمایر مفعولی
جیناڤێن خودیتی - ضمایر ملکی
جیناڤێن ڤەگەرۆک - ضمایر انعکاسی
جیناڤێن ئیشارکی - ضمایر اشاره
خوەستەکی – التزامی
داچەک – حرف اضافە
دەمێن بۆری – زمانهای گذشتە
دەنگێ حشک – صدای خشک
دەنگێ نەرم - صدای نرم
رەنگدێرێن خودیتی - صفات ملکی
زایەند - جنس
زێدەر، ڤەقەتاندەک - اضافە
شانیدان – اشارە
الفابە - الفبا
فەرمان – امر
فەرمانی – امری
ڤەگەرۆک - انعکاسی
کشاندنا لێکەران – صرف فعال
کشاندنا ناڤدێری – صرف اسم
گازیکرن – حالت ندایی
گهانەک – حرف ربط پیرو
لێکەر – فعل
مێژەر – تعداد
مەرج، هەکان – شرط
مەرجی، هەکانی – شرطی
ناڤدێر – اسم
ناڤدێرێ نە بناڤکری – نامشخص بودن – اسم نکرە
ناڤێ دەنگێ دوجارە - اسم صوت مکرر
ناڤین ناسکری - اسم معرفه
ناڤین نەناسکری - اسم نکره
هوڤۆکا خوەرو – جملە سادە
هوکەر - قید
هەژمار – اعداد
هەڤالناڤ رەنگدێر، صفت
هەڤدودانی - ترکیب
هەڤۆکسازی - نحو
٤- مالبات - خانوادە
نیشانی - نامزد
نەڤی - نوە
ئاموژن - ژن عمو
باپیر - پدربزرک
باڤ - پدر
برا - برادەر
برازا - ڤا ساقدوش، ینگە
برازا برادر زادە
براشیر - برادر شیری
بوک - عروس
بێکار - مجرد
بەرشیر - کودک شیرخوار
پسمام - پسرعمو
پیر - پیرزن
تورین ازنسل، نوە
تی برادر شوهر
جوتک - دوقلو
خال - دایی
خالتی - عمە
خالوژن - زن دایی
خوارزی - خواهر زادە
خورت، جوان - پسر جوان
خوشک - خواهر
خەزۆر - پدر زن، پدر شوهر
خەسو - مادر زن، مادر شوهر
داپیر - مادر بزرک
دادوک - دایە
داماری - تامادری زنپدر
دش - خواهر شوهر
دوتمام - دخترعمو
دێ، دایک - مادر
دەستگرتی - نامزد
زارۆک - بچە
زاڤا - داماد
ژن - زن
ژن ئاپ - زن عمو
ژنباڤ - زنبابا نامادری
ژنتی - زنی برادر، شوهر
ژنخال - زن دایی
ژنەبی - زن بیوە
سێوی - یتیم
قیز - دختر
قیزخال - دختر دایی
قیزخالەت - دختر خالە
کال - پیرمرد
کور - پسر
کورخال - پسر دایی
کورخالەت - پسر خالە
کورمام - پسرعمو
کورمەت - پسرعمە
کورئاپ - پسرعمو
کەچک - دختر
کەک - برادر بزرک
گەدە - پسرجوان
لاوک - پسر، فرزند
مالخو - رئیس خانوادە
مالدامایی - پیر دختر
مالی عضو - خانوادە، کدیانو
مروڤ - انسان
مێر - مرد شوهر
مەت - عمە
٥- رەنگ - رنگ
ئال - نوعی قرمز
ئەسمانی، سەماوي - فيروزه اى
ئەسمەر – سبزە
بنەفش - بنفش
بوز - خاکستری
پەمبەیی - پنبەای
خولکی - خاكسترى
رەش - سیاه
رەنگین - رنگین
زیرین ر، ەنگەزەر - طلایی
زیڤین، رەنگەزیڤ - نقرەای
زەر - زرد
سپی - سفید
سۆت - صورتی
سۆر - سرخ، قرمز
قیچک - نارنجی
قەر - قهوەای مایل بە سیاه
قەمەر - قهوەای سوختە
کەژ - بور
کەسک - سبز
کەسکەسۆر - رنگین کمان
گولگولی، وردي، زهري - رنگ صورتى
گەور - خاکستری
نارنجی - نارنجی
هێشین، شین - آبی
هەفترەنگ - رنگین کمانی
٦- مێو ودار – میوە ودرخت
ئاجۆر - ترشی
ئالۆچە - الوچە
ئیسپەناخ - اسفناج
ئیسوت - فلفل
ئینجاس - آلو سیاه
باقل - باقلا
بالیجان - بادمجان
بامیە - بامیە
بیوک - بە
بەخدەنۆس - جعفری
بەلوت - بلوط
بەهیڤ - بادام
پراسە - ترە
پرتەقال - پرتقال
پونگ - نعناع وحشی
پیڤاز - پیاز
پەتیخ - طالبی
ترپ، ترپۆک - ترپچە
تری - انگور
تولک - پنیرک
تۆ، توی - توت
تۆزک - شاهی آبی
جەهتری - مرزنگوش
خاس - کاهو
خوخ - هلو
خورمە - خرما
خیار - خیار
درک - خارتاک
ریحان - ریحان
زبزە - سبزی
زەبەش - هندوانە
سلق - جغندر قند
سلقا شەکر - جغندر قند شیرین
سیر - سیر
سێڤ - سیب
شقوق - گلابی وحشی
شیلان - نسترن کوهی
شەفتەلی - شفتالو
فاسولیە - لوبیا
فرنگی - گوجە فرنگی
فستق - پستە
فشنە - تتلتال
فندق، بندق - فندق
قەرەسی - گیلاس
قەیسی - قیسی
کارتۆل - سیب زمینی
کوڤارک - قارچ
کوندرێ ئاڤێ - کدو آبی
کۆندیر - کدو
کەرنگ - کرنگ
کەلم - کلم
گارس - ذرت
گڤیژ - نمنتم
گلگل - بلال
گندۆر - کدو
گولبەروژک - آفتابگردان
گۆز - گردو
گێزەر - هویج
لیمون - لیمو
مشمش - زردآلو
مێوە، فێکی - میوە
نارنج - نارنج
نانە - نعناع
نسک - عدس
نۆک - نخود
هنار - انار
هێرۆگ - آلو
هێشینایی - سبزی
هەرمی - هەرمو گلابی
هەژیر - انجیر
٧- ئاشپێژخانە و خوارنگەهە – ئاشپزخانە غذا خوری
ئاراق - راکی
ئاڤ - آب
برنج - برنج
بیرە ش - آیجو
پاشیڤ - سحری
تاشتێ - صبحانە
ترش - ترش
ترشک - ترشک
تۆژ - تند
جیگەر - جگر
چای - چای
خوارن - خوارک
خوە - نمک
دل - دل
دۆلمە - دلمە
شوربە - سوپ
شۆر - شور
شیر - شیر
شیڤ - شام
ڤەخوارن - نوشیدنی
کەباب - کباب
کەزەب - جگر
گۆرجک - کلیە
ماست - ماست
مریشک - مرغ
نان - نان
٨- ئاژال وزەڤی – حیوانات اهلی ومزرعە
بزن - بز
بەران - قوچ
بەرانێ قەرت - قوچ مسن
بەرانێ کۆل - قوچ ڤی شاخ
بەرخ - برە
بەرزن - اسپ سە سالە
بەرگیر - اسپ بارت
بەرندیر - گوسفند یک تا دوسال
پسینگ - گریە
پەز - گوسفند
پەزێ بەش - گوسفندان کم سن وسال
پەزێ سپی - گوسفندان سفید
پەزێ سۆر - گوسفندان سرخ
پەزێ قەر - گوسفندان سیاه
پەزێ قەرقاش - گوسفندان سفید
تاژی - تازی
تشتیر - بزغالە یک تا دو سالە
تێژی - بچە گریە
جانی - کرە مادیان
جانی ماهین - کرە مادیان
جانی هەسپ - کرە اسپ
جونەگا - گاونر
چوچک، چێچک - جوجە
دیک - خروس
دێل، دێلەسە، دێلک - مادە سگ
دەوار - گاوها
سە، سەگ - سگ
سەیێ شڤانان - سگ چوپان
شامی - بوقلمون
فەرخ - جوچە کیوتر
ڤارک - رغ یک سالە
قاز - غاز
قانتر - قاطر
کارک - بزغالە
کاڤر - گوسفند شش ماهە تا یک سالە
کوچک، کویچک - سگ
کورک - کرە اسپ چند ماهە
کەر خر نر
کەرگو، کیروشک - خرگوش
کەڤوک - کیوتر
گولک - گوسالە
گولکێ سەرسنگ - گوسالە شیری
گیسک - پز شش ماه تا یک سالە
ماکەر - خر مادە
مانگە - گاو
مریشک - مرغ
میهـ - میش
مەهن - مادیان
هێستر، قاطر- استر
هەسپ - اسپ
وەردەک - اردک
٩- ئەرندامێن بەدەنێ – اندمهای بدن انسان
ئەزمانێ دەڤ - کام
ئەندامێ لەشی - اندامهای جدن
ئەنیشک - آرنج
باسک - بازو
بری - ابرو
بژانگ - مژە
بشکۆک - دکمە
بلندی - قد
بنکراس - زیر پیراهن
بەتەن - آستر
بەدەن - بدن
موڤیکا پشتی، ناڤمل - مهرە پشت، ستون فقرات
بەژن - اندام
پچۆک - کوچک
پشت - پشت
پشک - شش
پوز، دفن - بینی
پۆر، پویرت - مو
پێچی - انگشت
تلی - انگشت دەست
تەنک - لاغر
جیگەر - جگر، کبد
چاڤ - چشم
چاو - پارچە
چەق - چیق زانو
خۆن، خوین - خون
دامار - رگ
دران - دندان
درێژ - دراز
دل - دل، قلب
دەڤ - دهان
رۆ - رخ، صورت
زک - شکم
زمان - زبان
زورت - قوی
زەند - مچ، ساعد
ستۆ - گەدن
سینگ - سینە
سەر - سر
فاتەرەشک - طحال
قازاخ - پیراهن کشیاف
قام - قد، اندام
قرک خلق
قهف - قاف جمجمە
قوت - کوتولە
کن - کوتاه
کۆلم - مشت
کێلەک - پهلو
کەزەب - جگر، کبد
گوهـ - گوش
گۆرچک - کلیە
گەوری - حلق حنجرە
لێڤ - لب
لەپ - ساعد، دەست
مل - شانە دست
نوڤپشت - لنبر
نەنۆک - ناخن
هەستی - استخوان
١٠- جلوبەرگ لباس و بوشاک
ئوتیکرن - اتو کردن
ئێشلگ - جلیقە
ئێلگ - جلیقە
بەن – نخ، ریسمان
پارچ – تکە، پارچە
پانتور – شلوار
پروڤە - پرو، امتحان
پوتین پوتین
پێسیر - سینە، یقە
پێشتەمال - حولە حمام، پیش بند
پێشگیر - پیش بند
پەمبۆ - پنبە، کتان
تا، تایک - نخ
تۆمان - زیر شلواری
تەرزی - خیاط
جلخوەک - پوشیدن
جلدانک - کمد لباس
جلشوشتن - لباس شستن
جلێک - پاشاندن
چارشەڤ - چادر
چاروخ - چارق، کفش قدیمی
چاکێت - کت
چیت - روسری
چەرم چرم
خێلی - روانداز عروس
داو - دامن
داودێل - نوار دامن
درۆتن - درۆن دوختن
دوخین کش - زیر شلواری
دولبەند - روسری
دەرپێ - زیر شلواری
دەرزی، سوزن -هەری پشم
دەڤلنگ - انتهای شلوار
ساپک - جلیقە
سول - کفش
شال - شال گردن
شالوار - شلوار
شالوشەپک - کت وشلوار
شمک - دمپایی
شەوقە - کلاه لبە دار
فستان - لباس زنان کورد
فەسلاندن - اندازە گرفتن
قاتک - تا کردن
قاییش - کمر بند
قوجک - مانتوی کوتاه
قومچک - دکمە
قۆماش - پارچە
قەدیفە - مخمل
قەیتان - قیطان
کراس - پیراهن
کورک - خزە
کوفی - کلاه وێژە عروس
کوم - کلاه
کەمبەر - کمربند
گرێ - گرە زدن، بستن
گورە - جوارب
لاچک - روسری کوتاه
لەپک - دەسکش
لەکان - کفش برق
مەقەس - قیچی
مەلەقوف - لباس زیر زنانە
نالین - کفش چوبی
هەڤریشم - ابریشم
١١- سال ومەهـ – سال وماه
ئادار - مارس
ئیسال - امسال
ئیلون - سبتامبر
بهار - بهار
پار - پارسال، سال گذشتە
پارڤان - چاخان پارسال این موقع
پائیز - پاییز
پێرار - دو سال پێش
تیرمەهـ - ژوئیە
تەباخ - اوت
جوتمەهـ - اکتبر
جەژنەرۆژ - روز جشن، روزعید
چریا پاشین - نوامبر
چریا پێشین - اکتبر
چلە، چلەیێ - پاشین ژانویە
دەمسال - فصل
روژێن زڤستانێ - روزهای زمستان
زڤستان - زمستان
ژسێ سالان ڤردا - از سە سال پیش
سال - سال
سالڤەگەر - سالگرد
سالنامە - تقویم
سبات - فوریە
سەدسال - قرن
سەدسالی - صدسالە
کانۆن - دسامبر
گولان - مە
مژدار نوامبر
مەها بێ - ماه آیندە
مەهـ - ماه
نیسان - آوریل
هاڤین - تابستان
هێزیران - ژووئن
١٢- رۆژێن حەفتەیە ودەمژمێر – روزهای هفتە وساعت
ئانکا، نها - حالا، همین حالا
ئیرۆژ - امروز
ئیشەڤ - امشب
ئین - ئینی جمعە
ئەسر - عصر
بتەر پێر - سە روز پێش
بۆری - گذشتە
پار - پارسال
پاش نیڤرو - بعد از ظهر
پاشەرۆژ - آیندە
پێر - پریروز
پێرار - دو سال پێش
پێنجشەم - پنج شنبە
چارشەم - چیارشنبە
دان - وعدە، دورە زمانی
دانێ سبێ - حوالی صبح ، طرفهای صبح
داویا هەفتێ - اخر هفتە
دداویێ د- رپایان
دو رۆژ بەرێ - دو روز پێش
دوشەم - دوشنبە
دوهی - دیروز
دەرنگ - دیری
دەقیقە - دقیقە
دەم - زمان، لحظە
رۆژ - روز
سانیە - ثانیە
سبە زۆ - صبح زود
سبە - صبح
سێشەم - سە شنبە
سەئەت - ساعت
شەڤ - شب
شەمی - شنبە
ناڤبەر - میان، مکث
نیڤرو - ظهر
نیڤێ شەڤێ - نصف شب
هەفتا بێ - هفیە آیندە
هەفتە، حەفتە - هفتە
وەخت، دەم - وقت
یەکشەم - یک شنبە
١٣- رەوشا ئاڤ وهەوایێ – آب و هوا
ئەزما قەلشی - باران شدید می بارد
ئەزمان، ئەسمان - آسمان
ئەزمان تاری یە، ئەسمانی تاری - اسمان تاریک
ئەور - ابر
ئەوراوی - ابری
با - باد
با تێ - باد می وزد
باران - باران
باران دبارە - باران می بارد
باگەر - گردباد
برۆسک - صاعقە
بەرف - برف
بەرفا شل - برف ذوب شدە
جەمەد - یخبندان
خشک، تەیرۆک - تگرگ
خورین - غریدن
دلوپ - چکە زیپک
سار - سرد
ساییە - صاف است
سەرما - سرما
شلوپ - برف وباران
شلی - رطوبت، باران
گورمین - رعد وبرق
گەرم - گرم
مژ - مە
هشک، حشک - خشک
هونک، هوینک - خنک
هەفرەنگ - رنگین کمان
١٤- زێدەر - اضافە
ئاڤا زەلال – آب زلال
ئاگرێ گەش – آتش درخشان
ئالایا سور – پرچم قرمز
ئەردێ کور – آرد ریز
ئەزمانێ شین – آسمان آبی
ئەورێن رەش – ابروهای سیاه
بارێ گران – بار سنگین
بایێ سار – باد سرد
برکا هێشین – برک سبز
برینا کور – زخم عمیق
بهارا رەنگین – بهار رنگین
بەرفا سپی – برف سفید
بەژنا بلند – اندام بلند
پورێن درێژ – موهای بلند
جلێن کوردی – لباس های کوردی
چاڤێن رەش – چشمان سیاه
خالێ هێژا – عموی شایستە
خانیێ بلند – خانە بلند
خانیێ کەڤن – خانە قدیمی
خانیێن نزم – خانە های کم بلند
خورتێ مێرخاس – پسر جوان شجاع
خورتێ ئەسمەر – مرد سبزە
خەوا سڤک – خواب سبک
دایکا خەمگین – مادر غمگین
دلێ بریندار – قلب جریحە دار
دەریێ سور – دە قرمز
دەنگێ زراڤ – صدای نازک
روژا نوی – روز تازە
روژنامێن کوردی – روزنامە های کوردی
ریا تەزە – راه جدید
زکێ برچی – شکم گرسنە
زێرێ زەر – طلای زرد
ژنا پیر – زن پیر
ژیانا بەختەوەر – زندکی خوشیخت
سفارا سور – مس قرمز
شەرێ قرێژ – جنگ کثیف
فستانێن زەر – فستان زرد
کاخزا سپی – کاغذ سفید
کارێن زور – کارهای سخت
کنجێن نوی – دوستان تولمند
کوردێ بێکەس – کورد بی کس
کەجا جوان – دختر جوان
کەچا پورزەر – دختر مو زرد
کەچا مەزن – دختر بزرک
کەچین رند – دختران زیبا
کەڤرێ رەش – سنگ سیاه
گۆرێ هار – گرگ هار
گۆندێن مەزن – روستهای بزرگ
گەلێ بندەست – مردم ستمدیدە
لاوێ پورزەر – بسر مو زرد
لێڤێن سور – لب های قرمز
مارێ زەر – مار زرد
ماستێ ترش – ماست ترش
مێرێ کنک – مرد کوچک
نانێ هشک – نان خسک
هاڤینا گەرم – تابستان گرم
هەسپێ بوز – اسپ خاکستری رنگ
هەڤالێ گەنج – دوست خوب
یارا بەدەو – معشوقە زیبا
٢٠٢٣- دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن