خزینا زمانی
پەیڤێت کوردی
گوتنەک ل سەر زمانی دبێژیت" زمان ئامانێ هزر وبیرانە". زمان هزا ب دەنگە، ئانکو ئالاڤە دا هزر خۆ تێدا ب ڤەهینیت وب دارێژیت، دوێ دا دشیت پەیوەندیێ دگەل گەلێ خۆ بکەت دناڤ جڤاکی دا ب شێوەکێ کارتیکەر. زمانێ مە یێ کوردی خزینا نە ڤەکرییە، گەنجخانەیە یا پڕە ژپەیڤێت نهین وڤەشارتی وپڕ رامان ل سەر زمانێ خەلکێ مە نە خاسمە باب وباب کالێت مە، یا ب سودە وپێدڤی یە بهێن بەرچاڤکرن، بهێن جەماندن، بهێن شلوڤەکرن وجانە بەندکرن وڤاڤێر وجوداکرن ل بێژنکان چ هویر یان گر بهێنە هژاندن وشلقاندن و بژارتن، بهێن کومکرن بەراوردکرن، ئەڤە هەمی دکەڤیت سەر شان ومڵێت زانیاران وزمان زانان ونڤێسەران وب تایبەت بسپۆرێت زمانان، هەر ئێک ژبەرێ خۆڤە یان ب رێکا گشتی بزاڤێ بکەن دا کو ئەڤ خزینا زمانێ بهێتە پێش چاڤکرن بەر گەلێ مە ول پێش چاڤێت کەسانێت بیانی.
باب دزمانیدا
١- زرنا: بابێ خەبسێ یە
٢- شێر: بابێ کودیکانە
٣- دیکل: بابێ هشیاریێ یە
دەیک دزمانیدا
١- نەزانین: حولی: دەیکا پیچاتیان
٢- زانین: دەیکا چاکیان
٣- مەی: عەرەق: دەیکا چەپەلیان
٤- لەزاتی: دەیکا پەشیمانیێ یە
٥- گەنم: دەیکا زادی یە
کور دزمانیدا
١- دز: کورێ شەڤێ یە
٢- رێڤینگ: وەغەرچی
٣- هەژار: کورێ ئەردی یە
٤- گەڤر: کورێ چیای
٥- وێرەک: مێرین: کورێ جەنگی یە
٦- کولافی: کورێ عویری یە
٧- هەیڤ: کورێ شەڤانە
٨- شیر: کورێ کەڤلانی یە
پلێت قەلسیێ
١- قەلس - بەخیل: مروڤێ بەخیل
٢- مچ: مالی دگریت ونا بەردەت
3- بهێن هلمای– مروڤێ نەفەس تەنگ وزۆرێ بەخیل
4- قورت: زێدە بەخیل، یێ ب حرس سەر مالێ خۆ
5- رەزیل: مروڤێ فەحشێ نەمەرد
6- قەلس: دەست مچێ ڤەگرێ چەپەل
پلێت خوشیێ دزمانیدا
1- شادی: زۆرێ ب کەیف
2- بەختەوەری: زێدە خوشی
3- دلخوشی: کەیف پێ بهێت
4- پێخوشی: یا دل پێ خوش ببیت
5- کەیفخوشی: یا ژبەترانیێ
6- شاهی: کەیفەکا مەزن وگرنگ
جۆرێت شەقبونێ
دریان: بو کراسێ
دەرزین: بو هەستی
شەقبون: بو دویواری
کەلاشتن: بو ئەردی یان خاکی
تیکبوی: دهێت بو شویشا وچاما
ژێکڤەبون: بو کەڤری
تەرزێت کەڤتنێ
هەرفین: بو دیواری
شرپێن: بو ئاڤێ
گرێلبون: بو کەڤر وبەری
رژیان: بو ستێرێ
فشیان: بو مروڤی
نزمین: ب نک ڤەهاتن: بو فێقی
ناڤەک بتنێ بو دو تشتێت جودا وچێواز
1- رەشبەلەک : رەش وسپی
2- بەڤل: هەڤبەش وهەڤرک
3- هەڤژین: بو ژن ومێرا
٤- پاراستن: ژخشێ وئێقینێ
٥- ڤەخۆار: بو تهنی ونەتهنی
٦- ژڤان: زڤستانی: ژنک تێدا وپاقژیبیت وپەیمانە
٧- رازی: بو یێ خازوک ونەخازوک
خوشکوکیا چاڤان وپەردان
١- چاڤگر- مەزنیا چاڤی
٢- چاڤرەش: رەشاتیا چاڤی وسەرەکانیێ
٣- چاڤبەلەک: رەشاتی وسپیاتیا زۆر
٤- رەشبەلەکی: تێکەل رەش وسپی
٥- چاڤەکێش: ڤەدانا لایێت چاڤان
٦- رەش قۆرمزی : رەنگین: سۆر دگەل رەشی پێگڤە
٧- سۆربەلەک: سۆر دناڤ سپیدا
رەوشێت مرنێ دزمانیدا
1- ئەگەر مروڤ مر ب ئێشەکا گران دبێژن: رەحەتبو یان تەنابو
2- ئەگەر بلەز رحا خۆ دا دبێژن: رح سەردا چو بلەز
3- ئەگەر مر ب دەردەکی دبێژن: رح سەردا چو
4- ئەگەر مر بێ ئێش دبێژن: فەتسی، کەت ومر، تڕچومر
5- ئەگەر ئێکی جحێل مر دبێژن: چلێ نەبو یێ ساخ بو ئو مر
6- ئەگەر کەسەک بمرێت بێکوژتن دجهارا دبێژن: دخەوێرا مر، مر دخەودا
7- ئەگەر ئێک برینداربو وخوین ژێچو دبێژن: خوین لێ حشک بو ومر
8- ئەگەر پیر یان کالەک مر دبێژن: مر یان رحا وی هاتە هەلکێشان
رەنگێت نڤستنێ دزمانیدا
١- باوشک: چاڤکەتنە ئێک : مروڤ حەزدکەت بنڤیت
2- هێربون: گرانیا سەری
3- زولقوتینا چاڤا : دەستپێکا چاڤکەتنە ئێکێ یە
4- نیڤنڤستی : دناڤ بەرا هشیاربونێ ونڤستنێ دا
5- دهەیهایێدا : نڤستن وبهیستنا دەنگا دگەل ئێک
6- چاڤنقاندن : خەوا سڤک
7- خەوا سڤک: خەوا کێم وسڤک
8- تەمەرین: پخێن : نڤستنا دراز
9- الهجود : وهو النوم الغرق - نڤستن : خەوا گران
دەستپێکا هەر تشتەکی
١- خێڤە، بالەتە: بو فێقی
٢- ئاخلێڤە:دەستپێکا دەرچویێ ئاخ وئەرد ی
٣- سپێدە: دەستپێکا رۆژێ
٤- نەخری: زاروکێ ئێکێ
٥- پێشەک: رێڤەچونا لەشکەرل هێرشا
٦- تاریستان: پێشیا شەڤێ
٧- تەمار: دەستپێکا خەڤتنێ
٨- لورک: سەرەتایا ماستی
ژێهاتنا تشتان
١- کچا لێڤان دبێژنێ: پەیڤ
٢- کچا مەژی دبێژنێ: بیر
٣- کچا ئاگری دبێژنێ: پەل
٤- کچا ئەرد وخاکی دبێژنێ: بەرەشیشک
٥- کچێت چاڤان دبێژنێ: روندک وفرمێسک
٦- کچا تری دبێژنێ: مەی وعەرەق
٧- کچا دەریایێ دبێژنێ: گەمی
٨- کچێت شەڤێ: خەونن
٩- کچا گیانی: وەسواس یان خەجەلە
١٠- کچێت عویری: ریڤیکن
١١- کچێت سینگی: خەمن
تشتێت گەورە دزمانیدا
1- بابکال: پیرێ کال
2- حێشترا دانگ عەمر – حێشترا پیر
3- کەڤنەبیر: بیرا گەور
4- سپیها بەقولو – سپیها مازن
5- کێشەر- تەرازیا مەزن
6- ڤرڤچی - پیرەقور
7- جەرک – جەرێ مەزن
8- کوپک – کاسکا گەورە
9- خەنجەر- ساتۆر
تشتێ مشە دزمانیدا
1- گەنجخانە : مالێ مشە
2- گول: ئاڤ زەهە
٣- تەرش: زۆر پەز وکەوال
٤- پرچقژ: قژاڤژ، پڕ پویرت
٥- رێل: بیش : دار وبارێ مشە
٦- زویر: گیا وپیشێ گەلەک
٧- عیلعیلک: بچیکێت زۆر
٨- کەس وکار: مروڤ ومالێ مشە
٩- قوشمە: گۆردی :خەلکەکێ زۆر
١٠- توز: عەجا دژوار
دابەشکرنا مەرجێت تازەتیێ سەر رەوشێت مروڤێ
1- جانی درویدا
2- شرینێ دچاڤادا
3- سڤکێ دبەژن وبالادا
4- گەشبین دچەرم وپیستیدا
5- جوانی ددەڤیدا
6- لێبوکی دترەوشتادا
7- تازەتی ددفنێدا
8- دەڤخوشی دزمانیدا
9- خوشکوکی دپرچێدا
تشتێ حشک دزمانیدا
1- تەنک: نانێ رەق وحشک
2- جەمەد : ئاڤا قەرسی بویە چەمەد
3- پەنیر: ماست وشیرێ حشک
4-: گوشتێ حشکری
5- قەسپ : خۆرما حشک
6- کەڤل:چەرم یان پیستێ حشکری
7- کوڤل : قورمێ دارا حشک
8- پیش: کاپیسک: گیایێ حشک
٩- پشکل: پیساتی یان گیێ حشک
١٠: هەری: تەقنا حشک
ناڤێت لڤینا دزمانیدا
1- قوتان: لێدانا دلی
2- بایێنک: لڤینا هەوای
3- فرت: لڤینا دەمارا
4- پێل: مەوج: شلق: شلقینا ئاڤێ
5- زولقوتین: قوتانا چاڤی
6- ڤەلەرزین: هژیانا عەردی
٧- لڤین: هلاڤێتنا بچیکی دزکیدا
٨- لەرزین: لڤینا دەستی
٩- هژیان: ڤێکەڤتنا تاک وچقان ژبای
١٠- گوری: ڤزڤزا ئاگری
١١- باهینک: بایێ تەنا ورەحەت
١٢- راهاڤێتن: قولپین و وەرگێرانا کوشتی
جێوازیا سالوخەتێت تشتان ب ڤاڤێرکرنا رەوشا وان
١- پەرداغ: ئەگەر یا پڕبیت ژڤەخارنێ ، تێدا نەبیت دبێژنێ: شیشە
٢- سفرە: ئەگەر زاد تێدا بیت، تێدا نەبیت دبێژنێ: فەرخەسینی
٣- گوزک: ئەگەر یێ ب چمبلبیت، پێڤە نەبیت دبێژنێ: کوپ
٤- قەسیسە: ئەگەر دەربکەڤیت، ئەگەر نە دبێژنێ: سولینە
٥- قەدید: ئەو گوشتە یێ حشکری، ئەگەر نە دبێژنێ: خارنە گوشتێ
٦- گوپال: ئەگەر سەرێ وی یێ چەمیای بیت، ئەگەر نە دبێژنێ: دار
٧- بزوت: ئەگەر ئاگر پێڤە بیت، پێڤە نەبیت دبێژنێ: دارێت سوتنێ نە
٨- قێژی: قێری: ئەگەر دەنگ دگەل هەبیت، گەل نەبیت دبێژنێ: گری
٩- تەقن: هەری: ئەگەر یێ تەربیت، ئەگەر نە دبێژنێ: ئاخ، خاک، ترب
١٠- شێڤ:ئەگەر یا بەرهەڤبیت بوچاندنێ،هەکە نە دبێژنێ: زەڤی، لات یان پرێز
١١- داربەست: ئەگەر مری ل سەر بیت، ئەگەرنە دەپە یان تەختکە
١٢- ئاڤا سویر: نا بێژنێ ئاڤا سویر ئەگەر تەعلاتی دگەل نەبیت
ناڤێت خوینێ
1- خوین: خوینا ژیانێ
2- خوین دڵ: خوینا دلی
3- ڤەرسین: خوینا دفنێ
4- زینداری – خوینا برینێ
5- نیشانا کچێ – خوینا کچینیێ
6- ژڤانی – خوینا زڤستانیێ یا ژنێ
7- سۆرەخوین – خوینا سۆرا تیر
8- رەشەخوین – خوینا ب سەر رەشیڤە
9- جەمسی – حشکە خوین
11- پەرپچک – خوینا ب مروڤی ڤە دمینیت
12- کوسپە – خوینا کوشتی یان سەرژێکری
جهێت خەلکی دزمانیدا
1- تاخ: کولان: رێزە خانی
٢- سویک : جهێ کرین وفروتنێ
٣- جەنگ: جهێ شەری
٤- مەیدان: عەردێ شەر ولێکدانا دژوار
٥- کلێس: جهێ خەڤتنێ
٦- کوژی – ناوسکا قەشەی
٧- جڤات: جهێ ڤێککەڤتنێ
٨- دوقچک: جهێ دکەڤیت بەر دەرێ خانی
٩- ئاهەنگ: جهێ ڤێکەڤتنا زەلامان
١٠- دیوان: جەماندان ژنان
١١- نادی: جهێ کەیف وسوحبەتێ
١٢- کوچک: خڕڤەبون ل مالێ
١٣- خان: خانیێ رێڤنک و وەغەرچیان
تشتێ ڤال وخالی دزمانیدا
1- ئەردێ چول: چ کەس لێ نینە
٢- ئەردێ بەیار: چولەکە یێ بێ شینکاتی
٣- دلێ ڤال: چ تێدا نە
٤- خانیێ خالی: کەس تێدا نە
٥- رویێ کوسە : یێ بێ موی
٦- رەشە عەور: یێ بێ باران
٧- حشکە بیر: یا بێ ئاڤە
٨- گرتیێ بەردای: یێ بێ قەید وبەند
٩- ئامانێ ڤالا: یێ چ تێنە
١٠- زک قوریچک: چ زاد تێدا نە
١١- دارا رویت: یا بێ بەلگە
١٢- بیستانێ خرابە : یێ بێ فێقی
١٣- بەری: بێ چاندن
١٤- ژنا بێ کار وکوک: یا بێ چەک وزێر
سالوقدانێت خەمگینیێ دزمانیدا
1- خەمگینیێ : خەم وژانەکا زێدە
2- کوڤان : خەما گران
3- کەرب : خەما دژوار
4- خەمپوشک: خەم وپەشیمانی
5- قەهر: خەما ل سەر خەمێ
6- خریک : خەما لسەر خەمێ
6- داکرن : خەما بێدەنگ یا دلدا
7- خۆرکومانکی : خەم دگەل کینی یێ
8- دامان : نەباشی دگەل داکەتنێ وخەمێ
9- پوسیدی: خەمەکا دامای
10– خەم: گەربا دکەڤیتە سەرانسەرێ جانی
١١- قەهر: خەما سەر خەمێ
١٢- عێجزی بلندی سەر نزمی
١٣- پڕمپرمی: کەربا ب چکوری دگەل پفبینێ
١٤- کەلین: پێ خوشیا غەزەبا دکەڤیتە نەچاری
جهێ نڤستنا گیانەوەرا
1- گوڤ: ئاخیرا دەوارا
2- عرين الأسد - کونجا شێری
3- هێلینا تەیرا
4- کونا مێریا
5- شلخا مێشێ
6- کونجا گورگی
7- کونجا حەفتیاری
8- کونا کێفریشکێ
9- کون رویڤی
10- کونا مارگیسکا
11- کونا ماری
12- کوتانا پەزی
13- شانا ستێنگا
١٤- کونجا سەی
15- لیسێ مریشکا
ناڤێت هڕ وبای دگەل سالوقدانا
1- نەرمەبا: بایێ نەرم
2- بایێ شدیای: لدەست پێکێ حێل دهێت
3- هڕ وبا :هەکە هەر دوو با کەتنە دگەل ئێک
4- باڤروک: ئەو بایێ ژخڕ لایاڤە دهێت
5- بەفرەبا: بایێ بەفر وسەرمایێ دهینیت
6- بابەلیسک: بایێ توز غەبر دگەل بێت وبلند بیت
7- لەزەبا: بایێ بلەز وحێل
8- سویارەبا: بایی دژوار دبۆریت
9- بایێنک: بایێ تەنا ورەحەت
10- حشکەبا: بایێ حشک وستەور یێ بێ باران
11- توزەبا: توز وئاخێ دگەل خو دهینیت
12- نزمە با: بایێ دگەل ئەردی دهێت
13- گەرمەبا: یێ گەرم ودژوار وراکێشە
14- دژوارەبا: بایێ حێل ودژوار
15- باشکین: دارا دەردهینتە دەر ودشکێنیت
16- باهوزک: دزڤریت ژئەردی بەرەف ئەسمانی ڤە دچێت
١٧- زڤرۆک: ژئەردی بەرەف ئەسمانی ڤە دچیت
ناڤێت تێشکێت گیانەوەرا
1- هەسپ : جانیک
2 - کەر : جەحشک
3 - چێل : گولک
4 - بزن : گیسک
5 - حێشتر: تێشکێ حێشترێ
6- میهـ: بەرخ
7- ئاسک: غەزال: مامبز: خفش
٨ - رویڤی: رویڤلتە
٩- بەراز: خنزیر: گدگدوک
1٠- مەیمینک: تێشکێ مەیمینکێ
1١- حەفتیار: تێشکێ حەفتیاری
1٢- شێر: کودیک
1٣- گورگ: کویچکێ گۆرگی
1٤- سە: صە: کویچک، کورسوک
١٥- سپیهـ : بانگەهویرک
١٦- هرچ: کودیک
١٧- فیل: تێشکێ فیلی
١٨- مشک : تێشک
١٩- کێڤریشک: تێشک
20- بالندە: چیچەلوک
تشتێت گشت دزمانیدا
١- یێ ل هنداڤی تە وسیبەرێ ل تەدکەت دبێژنێ: ئەسمان
2- چ ئاڤاهیێ بلندبیت دبێژنی: سەنتەنەت: بێشا : عولی
٣- ئەوێت ل سەر ئەردێ برێڤە دچن دبێژنێ: گیانەوەر
٤- چ ئالاڤێ ب هێتە قەرکرن دبێژنێ: ئامان
٥- ئەو بیستانێ دیوارکری یان تەعانکری دبێژنێ: باخچە
٦- شینکاتی لسەرقورمێ خو دراوستیت دبێژنێ: دار وبار
٧- چاندیێ ب بهن ژێ دهێت دبێژنێ: رحانوک
٨- پارچە ئەردێ بێ ئاڤاهی دبێژنێ: لاتک، زەڤی
٩- چەرمێ گەمارکری دبێژنێ: کەڤل
١٠- چ بلنداهی ب سەر ئەردی بکەڤیت دبێژنێ: گڤاندە: تمتموشک
١١- تشتێ ب ساناهی دهێتە هەلگرتن دبێژنێ: دەستهەل وسڤک
١٢- هەر جۆرەک یان شێوەک دبێژنێ: تەرز
١٣- چ تشتێ ب قەدر وبها بیت دبێژنێ: توحفە:ئەنتیکە: بهادار
١٤- یێ نەرم بو روینشتنێ یان نڤستنێ دبێژنێ: نالیک: مەترەحک
١٥- چ تشتێ زۆر وگەلک ومشە بیت دبێژنێ: زەحفییەت: بەرفرەهی
١٦- ئەوێت ب دەڤی ل مروڤی دەت دبێژنی: گەستن
١٧- ئەوێت ب کلکێ لێ دەت دبێژنێ: پێڤەدان
١٨- چ تشتێ تە پێزانین ل سەر نە بن دبێژنێ: نهێنی: ڤەشارتی
١٩- هەچیا کرێت ودرندەبیت بیت دبێژنێ: کوراهی
٢٠- چ تشتێ ڤڵ دبێژنێ: نەرمک
٢١- كل ما تشائمت منه فهو لجمة – هەر تشتەکێ بێ وەغەربیت دبێژنێ: کوڕ یان بێوەغەر
تشتێت بچیک دزمانیدا
1- شیشەبەرک : بەرێت بچیک
2- شتلک : دارێت بچیک
3- کەلەک: بەلەم : گەمیا بچیک
4- الحشرات : صغار دواب الأرض - کێزک : خشوکێت بچیک
5- کون : کون هویرک
6- خەرز : مێریێت هویر
7- زبزبک : زربک: پەرێت تەیرێ پەڤلوژانک
8- بارانهویرک : نەرمە باران
9- چکلک : چلچلک: تیرە: دارێت هویر
10- شاخک: چیایێ نزم
12- کولک: زنج : خانیێ بچیک
13- مالجوک: جوکا بچیک
14- حەودەک : گولا بچیک
15- چەنتک : کۆشتینا بچیک
16- مەتارەک: جەودک
1٧- الغَوغاء : صغار الجراد – کولیرەشک: کولیێت هویر
1٨- سەرداچون: گونەهێت هویر
18- تویتک: خیارێت هویرکوک
19- ریباروک: ریبارێ کوچکوک
٢٠- کوپ: فنجانا کچکە
٢١- جانیک: هەسپێ ساڤا
٢٢- غەزال: خفشا بچیک
٢٣- بالگە: بالیفکا کچکوک
٢٤- پێچە: پاتێ روی گرتنێ
٢٥- قازان: ئامانەکێ کچکە
٢٦- مەشک: کونێ کچکە
سالوخەتێت تشتان ب دژواری
1- تەحرە: دژواریا گەرما رۆژێ
2- الوديقة : شدة الحر- چلێ تەحرێ: گەرما دژوار
3- الصر : شدة البرد – سەقەم: سرا دژوار
4- الانهلال : شدة صوب المطر- دارێتن: بارانا ب شەپی
5- الغيهب : شدة سواد الليل – زولمات: تاریستان
6- القشم : شدة الأكل – کولافی: بهێن برسی
7- القحف : شدة الشرب – تینک: زۆر ڤەخۆر
8- الشبق : شدة الغلمة – کامسوتی: مێرین
٩- التسبِيخ : شدة اللوم: گلوکی: پڕ چکۆری
١٠- الجشع : شدة الحرص: حەفحەفی: مالجەموک
١١- الخفر : شدة الحياء – شەرمین: ب تورەت وئەدەبی
١٢- السعار : شدة الجوع – زکین: چاڤبرسی
١٣- الصدى : شدة العطش – گەریحشک: تینوک
١٤- اللخف : شدة الضرب – حسیل مەیدانکرن: نەرمژاندن
١٥- الهد : شدة الهدم – پەلخاندن: هەرفاندن
١٦- القحل : شدة اليبس – کاپیس: پیشک
١٧- المأق : شدة البكَاء – کوزگری: گریا زێدە
١٨- الرزاح : شدة الهزال – گەمە: حەنەک: ترانە
١٩- الصلق : شدة الصياح – قێرقێری: دەنگ بلند
٢٠- الشنف : شدة البغضِ – کەل: دارێژتنا کەربێ
٢١- الضرزمة : شدة العض – گەزین: تێدابرنا ددانان
٢٢- الوصب : شدة الوجع – ئاریان: نەحەویان
٢٣- الزقع : شدة الضراط – تڕوک: تڕکەن
٢٤- الهلع : شدة الجزع – کوڤاندار: عێجزیا شدیای
٢٥- اللدد : شدة الخصومة – بەڤلاتی: دژا دژوار
٢٦- النصب : شدة التعب – کەرخین: کوسبون
٢٧- الحسرة : شدة الندامة – حەسرەت: ئاخینکێت پەشیمانیێ
قوناغێت ڤیانێ دزمانیدا
١- ئشق: ڤیان: حەژێکرن ئو دل پێکڤەڤیت وپێڤە ب نوسیێت
٢- دلکەسەری: چونا هشێ وشاشی ژڤینا دژوار
٣- سەوداسەر: بێهشی وچونا مەژی ژبەر ئشق وڤیانێ
٤- هەوا: ب نکڤە چون یان ئەڤین
٥- پەیوەندی: ڤیانا پێدڤی بو دلی
٦- ڤین : ڤیانا دژوار
٧- دلسوتن: ڤینا دژوار
٨- حەژێکرن: ڤیانێ خو ل دلیدا
٩- هناڤسوتن: ڤیانا نەپەنی ونهین
١٠- بەنداوەر: دکەڤیتە دبن بەندا ڤیانێ
١١- ژانەوەر: ڤینا پڕ ژان بێ هشی
١٢- تەنگەسەری: تەنگەزارێ دنیایێ دبیت ژبەر ڤیانێ
١٣- عشق: گەرماتی ونازکیا شەوقێ بودیتنێ
١٤- ئەڤینداری: ڤینداری
١٥- حەزوکی: ڤیان بەرەف خەمێ ڤە دچیت
١٦- شەوق: وەغەرا دلی بەرەف دلبەرێ ڤە
١٧- سەرداکێشان: پڕبونا دلی ژڤینێ یان مەیا ڤینداریێ
١٨- خەریکی: ئەڤیندار پێدڤیێ یارێ یە
١٩- ژانداری: ژانێت ڤینێ وئێشێت وێ
٢٠- خەوتەیێ: نە خەڤتن دریێا ئەڤینێ دا
٢١- ڤیک: شەوقا شێلای ب نەرمی
٢٢- شەیدابون: شێتێ ڤینانێ
٢٣- دلوڤانی: ئەڤینا دلسوز ونازک
٢٤- ئەڤینی: حەزێت ڤیانێ ئەوێت پێدڤی
٢٥- عێچزی: نە تەنایێ وئارامی ژبەر دویکەڤتنێ
٢٦- نەخەڤتن: هشیاری ژبەر رەوشێت یارێ ل سەر دلی
٢٧- رێگەز: زۆریا ئشق وئەڤینێ
٢٨- شەوتین: سوتن ودلسوزییا ئەڤینێ
ناڤێت دەمی
١- رۆژ: نیڤ رۆژا گەشە
٢- شەڤ: نیڤ رۆژا تاری یە
٣- ئەوان: دەم وحینە
٤- مان: ئەبەد: هندی دنیا بمینیت
٥- هەڤچەرخ: قویناغەکە ژدەمی
٦- وەخت: هەیامە وحینە
٧- پرەک: کێم دەمەک
٨- سال: سالوەخت
٩- پیچەک: کەرتە دەم
١٠- هەلەک: نیرینەک
١١- هەیامەکا درێژە : دەهـ سال
١٢- هەردەم: ئەبەد: هندی دنیا بمینیت
١٣- چەرخ: سەد سال
١٤- سال: ١٢ هەیڤ، سێ سەد وشێست وپێنج رۆژ
١٥- هەیڤ: مەهـ : مانگ
١٦- حەفتە: خودبە: ئەینی: حەفت رۆژن
١٧- رۆژ: بیست وچار سەعەتن
١٨- سەعەت: شێست خولەکن
١٩- خولەک: شێست چرکەنە
٢٠- چرکە: پرتەکە ژخولەکێ
ناڤێت خارنا
١- زادێ مێڤانی
٢- زادێ مێڤاندارا
٣- زادێ سەرەدانێ یان یێ سەفەرچیا
٤- زادێ بچیکبونێ
٥- زادێ داخازکرنێ ( دەعوەت کرنێ)
٦- وەلیمە: زادێ شەهیانێ (دەهواتێ)
٧- زادێ حەفتیا بچیکی
٨- زادێ سونەتکرنا کورکێت بچیک
٩- زادێ سێ روژکا مریا
١٠- زادێ ڤەگەریانا وەغەرچی
١١- زادێ تایبەت بوهندەک کەسان
١٢- ٍشیلان : زەحفیەتەکێ زادی بو خر خەلکی گشت
١٣- زادێ ئاڤاهیا خانی بدویماهی دهێت
١٤- زادێ ختما قورئانێ
١٥- زادێ نساخی
١٦- خارنا سەرپێ: زادێ بلەز بەری وەغەرێ
١٧- بەرمایێ زادی
١٨- بەرفراڤینکا بلەز
١٩- ئەو دانێ زادی یە بتنێ جودا جودا
٢٠- لوقمە: لومچە: (پاریەکێ) ددەڤیدا
٢١- پرتەکا پاریێ خارنێ
جوتکێ پەیڤان
١- دوو تەڕ: ماسی وروتەب
٢- دوو بروک: شیر و پێنڤێس
٣- بەلەک: ئاڤ و ماست
٤- دوو کەسکوک: گیا ودار وبار
٥- دوو زەرد: زێر وزەعفەران
٦- دوو خوشتڤی: هەر دوو چاڤ
٧- دوو تال: ژاری و پیری
٨- دوو سەرد: سپێدە وئێڤار
٩- دوو خوشی: خارن وڤەخارن
١٠- دوو تازە: شەڤ ورۆژ
١١- دەیباب: دایک و باب
١٢- دوو مال: دنیا وئاخرەت
١٣- دوو درەواز: خش ومژ وموران
١٤- دوو هویرک: دل وئەزمان
١٥- دوو دندلک: کەس وکار وزاروک
١٦- دوو قورمز: گوشت وعەرەق
١٧- دوو کولی: ترسنوکی و لەرزین
١٨- دوو کوراهی: جوبار و ئاگر
١٩- دوو نەڤیک: مرن وژیان
٢٠- دوو لا: لام وسیرەت
٢١- دوو روناهی: رۆژ وهەیڤ
٢٢- دوو ڤەکێش: مال وبچیک
٢٣- دوو چاکترین: دەریا وباران
هەڤدژیا پەیڤان
١- ئارامی: دلتەنگی
٢- ئینان: شاندن
٣- بەرزی: نزمی
٤- بەرفرەهی: تەنگاڤی
٥- بەری: دەریا
٦- پێشی: پاشی
٧- تاری: روناهی
٨- توندی: نەرمی
٩- تەنگی: بەرفرەهی
١٠- چاکی: خرابی
١١- چختی: پاشهێلی
١٢- حەقی: زۆرداری
١٣- خەلات: جەلاد
١٤- دەستپێکەر: ڤەگەر
١٥- دەولەمەند: هەژار
١٦- رازیبون: نەڤیان
١٧- راست: پیس
١٨- رومەت: شەرمزاری
١٩- زانا: حول
٢٠- زانین: جاهێلی، نەزانین
٢١- سەرکەڤتن: بنکەڤتن
٢٢- شەوق: دلرەشی
٢٣- ڤێکەڤتن: ژێکڤەبون
٢٤- قازانج: وندان
٢٥- گەهاندن: ژێکڤەکرن
٢٦- لێبورین: سزاکرن
٢٧- مانی: نەمانی
٢٨- مجداهی: یاری
٢٩- مجدی: بێچاری
٣٠- مچاندن: ڤەکرن
٣١- مێرینی: سەرشۆری
٣٢- مەزاختن: مچاندن
٣٣- ناندەهـ : قەلس
٣٤- نرخ: زەرەر
٣٥- نهینی: زەلالی
٣٦- نهینی: ئاشکرایێ
٣٧- نێزیکی: دویری
٣٨- هاتی: چویێ
٣٩- هەڤبەندی: نەفرەتی
٢٥-٨-٢٠٢٠ – دهوک – ئەحمەد عەلی
خزینا زمانی PDF