ئەندامێت لەشی
ناڤێت ئەندامێت لەشی : مسميات أعضاء جسم الأنسان: body parts name
KURDISH ARABIC ENGLISH
ئەنی: الجبهة:جبين :forehead
ئەنیشک: مرفق : elbow
بازبەند: رسغ (اليد)، المعصم: wrist
بری: الحاجب: brow
بشکوژکێت مەمکی: حَلَمة: nipple
بنکەفش: الأبط armpit:
بێهن: النفس: breath
پشت: الظهر back :
پەحنک: نیڤا دەستی: راحة اليد: palm
پەحنی: كعب: heel
پەراسی: الضلع: rib
پەراسی: فقرات: vertebra
پەردا چاڤی:جفن العَيْن eyelid:
تبلا بەرانی: إبهام اليد: thumb
تبڵا پێی: إصبع (القدم): toe
تبلێت دەستی: أصابع اليد: fingers
جینیک: صُدْغ: temple
جەرگ: الكبد: liver
چاڤ: العين: eye
چن: ئەرزنک: الذقن: chin
چوک: الرُّكبة: knee
چەرم : الجلد: skin
چەق چەقچەک: الفك: jaw
حەفک: حَلْق: throat
حەفک:عُنُق، رقبة: neck
خمخمک: ثَقْب الأنف: nostril
خوین: الدم blood:
ددان: السن: tooth
دفن: الأنف: nose
دل: القلب: heart
دەست: اليد: hand
دەڤ: الفم: mouth
ران: فخذ: thigh
روی: الوجه: face
ریڤیک: معي، الأمعاء: intestine
ریهـ : اللحية: beard
زک: تڵ: المعدة: stomach
زک:عویر، تڵ: البطن belly
زمان: ئەزمان: اللسان: tongue
زند: الذراع: arm
ستوینا پشتێ: العمود الفقري: spine
ستۆ: پاتک: مؤخر العنق: القفا: nape
سمبێل:الشارب: mustache
سیرەت : الخد: cheek
سینگ: الصدر chest:
سینگ: الصدر: breast
سیهە: پشە: الرئة: lung
سەر:الرأس: head
قوین: الشرج: anus
کلوخ: الجمجمة: skull
کماخ : وَرِك: hip
کیر: القضيب: penis
گوزەک : الكاحل ankle:
گوشت: اللحم: meat
گولچیسک: كُلْيَة: kidney
گوهـ: الأذن: ear
گیان:لەش: الجسم: البدن body
گەری: الحنجرة: larynx
گەهـ:عصب: nerve
گەهو وەرسەل: مَفْصِل: joint
لنگ: ساق: leg
لێڤ: الشفة : lip
لەپ: يد الإنسان: paw
ماسولک:عضلات: muscles
مژیلانک: الأهداب: eyelashes
مست: کولم : قبضة اليد: fist
مل: شان: كتف: shoulder
می: پرچ :الشعر: hair
مەژی: الدماغ brain:
ناڤک: السُّرَّة : navel
نینیک: نینوک: الظفر: nail
هەستی: العظم bone:
٢٣- ٤- ٢٠١٩ – دهوک – ئەحمەد عەلی
پەیڤێت دەستی
دەست: اليد: hand
کورد دبێژن:" دەست سەر دەستی یە هەتا بەر ئەسمانی"
ئەم دشێین بێژن ئەڤ پارچە ژلەشێ مروڤی ژخڕ ئەندامێت دی پتر دهێتە ب کارئینان رۆژانە دکار کوکاندا چ ب ئاشکرایێ یان ب نهینی. یێ هاریکارە وبەرهەڤە هەر دەم بو ب جهئینانا زۆربەی پێدڤییت مروڤی دژیانێدا. بێدەستی، لاوازیێ دئێخیتە چالاکیان وئیشان، وکارێت مروڤی ب درستی ناهێنە بجهئینان. ژبەر ڤێ چەندێ ئەڤی ئەندامی جهێ خۆ یێ تایبەتێ کری دناڤ پەیڤێت زمانیدا ژکەڤندا وحەتا نوکە ژی ب تەرزەکێ مشە وبەرفرەهـ وبویە پەیڤەکا بەردەست ب کارهینانێ دناڤ رست وبێژ وگوتنێت کوردیدا. من وەرن ڤێ پەیڤێ سەرێ خاری ژگەلەک زمانێت دی دجیهانێدا ب لێکدانا خۆ دگەل پەیڤێت دی ب هاتنا وێ ل پێشیێ یان ل پاشیێ، ئەڤە بومە هەمیا دیارکەت کو، ئەڤە ژوان خسلەتێت چاک وباشە کو دهێتە نڤێسین بو زمانێ مە یێ کوردی بەرامبەرێ زمانێت بیانی ب گشتی.
رونکرنا ڤێ پەیڤێ:
ئێکەم: ژلایێ فسیولوجی ڤە: دەستێ مروڤی دهێتە لێگدان وپێکهاتن ژلەپی وئەنیشک وزەندکێ
دووەم: ژلایێ رێزمانێ ڤە: ناڤە: ناڤدێرە: الاسم: - nounپەیڤا ناڤکرنێ یە
ناڤ: ناڤێ کەسی، گیانەوەری، جهی، تشتەکی یان بیرەکێ
دزمانێ کوردیدا مە چەند جۆرێت ناڤان یێت دهەین: ناڤێت سادە ئانکو خۆری، ناڤێت دارژتی، ئوناڤێت لێکدای، ئو ئەڤا دویماهیکێ دکڤتە دبن چەند جوینان.
ناڤێت سادە یان خۆری:
ناڤێ سادە یێ خۆری ئەو پەیڤە دهێت ب رەنگەکێ سەربخو ب چڤە نەیێ گرێدایە وواتا خویا خومالا هەی دناڤ فەرهەنگا زمانیدا.
نمونە: ( دەست، دەڤ، کچک، بەراز، دار، هێز، جوان، خانی، کەو، نان، زک، مام، بەژن)
ناڤێت دارژتی یان ڤەژاندی:
پەیڤا دارژتی یا بەرهەڤە بو ستاندنا: پێشگری، پاشگری وناڤگری ل بەرخو ول دیف خو ئو ل ناڤ خو. ب ڤێ چەندێ پەیڤێت فەرهەنگێ پتر مشە دبن وبەرف زێدەبونێ دبن هەر دەم دناڤ شوپا زمانیدا.
بو نمونە ل ڤێرێ ل سەر (دەستی) دێ بەس پاشگری دیارکەم: بابەتێ مە
پاشگر:( دەستگر، دەستدان، دەستێدان)
ناڤێت لێکدای: ب تایبەتی ل سەر پەیڤا (دەست)
ناڤێت لێکدای: پێکهاتیە ژدو پەیڤان یان پتر وپێگڤە هاتینە ڤەبستن وپەیڤەکا نوی ژێ چێبوی وهاتیە وەرگرتن، یا جودایە ژواتا خۆ ژوان پەیڤێت سەرەکی. زۆر جاران هەردو پەیڤ دمینن بێ گوهورین ب کەڤیتە تێدا ل دەمێ لێکدانێ، دبیت گوهورین وڤەگهواستن ب کەڤیتە پەیڤەکێ یان هەردوکان یا دویر ژوان ئەوێت سەرەکی بەری لێکدانێ.
نمونە:
1- بێ گوهورینا هەر دو پەیڤان وەک: ( دەستڤال، دەستنڤێس، دەستبلوینک، دەستنڤێژ)
2- گوهورین دکەڤتە بەس پەیڤا ئێکێ وەک: (دەسخوشی، دەسگر، دەسدرێژ، دەسپێک)
3- گوهورین دکەڤتە پەیڤا دووێ:(دەستاڤ - دەست ئاڤ، دەستێدان -دەست تێدان، دەستشۆ- دەست شوت)
4- گوهورین دکەڤتە هەردو پەیڤان وەک: (دستار- دەست دار، دەسریڤەدان – دەست رێڤا ڤەدان)
سەد پەیڤ دگەل پەیڤا دەست دزمانێ کوردیدا
ئێک: پەیڤا (دەست) ل دەستپێکێ ژهەمی جۆران:
دستار: دەست - دار: ئاشێ دەستی: بو قوتان وهێرانا دکاکی
دەستاڤ: دەست ئاڤ:جهێ ریتنێ، ئو پاشی دچیتە جهێ تارەتگرتنێ
دەستبازی: یاری کرنا دەستی ل سەر لەشێ ئێکێ دی
دەستبری: برینا دەستی یان قەتکری
دەستبژارتی: ژێگرتی، هەلبژارتی
دەستبلوینک: بو گرێدانا بچویکی دلاندکێدا
دەستبەردای: مایێ ژێ کێشای، دەست نشیڤکری
دەستبەرک: بەرێ ھونین ھوسینا وبنێت خانیا وسەربانا وتاقان
دەستبەستن: گرێدانا دەستان، ڤەبستنا لەپان پێگڤە
دەستبەعی: دەسبەعی: دەبوزی، دراڤێ بندەست
دەستپاقژ: راستدار: نەگەندەل: بژینا دەستی ژقرێژێ یان ژدزیا
دەستپاکی: بژینا دەستی، پاقژی
دەستپیسی: گەندەلی، دزین
دەستپێک: دەسپێک: سەرەکی: سەر وژنوی
دەستپەر: ژێهینانا جهێت نهین، پەرین
دەستخالی: چ تێنە، ڤال، بێ حال، ژار، هەژار، دەستەنگ
دەستخالی: مرۆڤێ ب کارەکی ھاتیە ڕاسپاردن ونەشیای چوبکەت
دەستخاری: کارکرنا نە ژدل، ژبێ خەمی
دەستخوشی: پێخوشبون ل سەر کارەکی
دەستخۆش: بو کرنا کارەکێ باش وھەژی
دەستخەت: نڤێسینا ب دەستی، دەستنڤێس
دەستدان: دەرفەت ب کەڤتێ
دەستدریای: دەسدریای: مەزاختن، پیچکرن، پەلاچەکرن
دەستدرێژ: دەسدرێژ: دزیکەر، پارە مەزیخ
دەستڕێژ:جھەک دھێتە حلویکرن یان سەبکرن وئاڤا وی نەڕاوەستیت یان یا ڤەڕێژبیت
دەسترێژی: تشت مەزاختن، پەلاچەکرن
دەستژێکێشان: هێلان، نەکارکرن
دەستسڤک: دەسڤک: شولپێڤەهاتی، دەستهەل
دەستشل: شلبونا دەستان، نەچاریا کاری ب دەستان
دەستشول:هەرێ ب کار وشەپرزەیە ومژیلە، مایێ خۆ دهەمی شولان دکەت
دەستشۆ: جھێ دەست شویشتنێ، جهێ تارەتێ، جهێ دەست وچاڤ شویشتنێ
دەستشێل: تێڤەدانا ئاڤێ دگەل ئاری
دەستفرەهـ: هەیێ، زەنگین، دەولەمەند
دەستڤالا: چ ددەستی نە، دەستخالی
دەستڤەدان: خۆتێڤەدان، یاریکرن، تێخەبتین
دەستڤەکری: ناندەهی، مەردی
دەستڤەگرتن: خاستن، خازوکی
دەستقرکانێ: تەرزەکێ یاریێ یە، خۆلێگدانە
دەستقوپ: کورتیا دەستی، نەچاری
دەستقوت: دەست بری یان کورت
دەستک: بو دەستکێ دەرگەھی وھەر تشتەک ژڤی بابەتی
دەستک: قەفتەک، لەپک، جهێ دەستی
دەستکاتی: ناڤبەینی، قەوادی، داڤدوزی
دەستکرن: درێژکرنا دەستێ ل سەر لەشێ ئێکێ دی، ڤێکەڤتنا دەستی
دەستکورت: مروڤێ بێ حال: هەژار، بێکەسی
دەستکورتی: هەژاری، نەچاری
دەستکوژ: هاتیە کوژتن، کژوکە
دەستکویس: یێ ل ناڤبەرا دو جوینان ھاتن وچونێ دکەت
دەستکیس: سویخۆر، جاسیس
دەستکەڤتی: ژێهاتی، ڤەرێژ
دەستگر: دەسگر: دەزگر: کچا نیشانکری
دەستگرانی: ڤەهێل دکاریدا، سست وخاڤ
دەستگرتن: قەلسی، هاریکاری
دەستگروج: شلبونا دەستان، شول پێڤە نەهاتی
دەستگورک: دەسگورک: لەپک، کویفێ دەستان
دەستگیر: قەلس، قورت، نەمەرد
دەستمات: دەستشول، ئەوێ دەستێ خو دکەتە گەلەک تشتان وتێ دخەبتیت
دەستمال: کەفیک یان دەرسوک
دەستمچاندن: ڤەگرتن، پاش ئێخستن، ئابۆری
دەستنڤێژ: تارەتگرتن، چونا دەستشویێ بو بەرهەڤکرنا نڤێژێ
دەستنڤێس: نڤێسینا سەر کاقەزێ ب رێنوسا دەستی
دەستنیشانکرن: هەلبژارتن، ژێگرتن
دەستنەدان: دەرفەت لێ نەکەڤتن
دەستهاڤێتن: پێداچون، خۆبەرهەفکرن، هەولدان
دەستھلین: مرۆڤێ زیرەک وسرت وچەلەنگ
دەستهەژاندن: پێشوازی، لڤاندنا دەستان
دەستهەل: دەستسڤک، کارسڤک، کار پێڤەهاتی
دەستهەلات: هێز، سولتە، شیان
دەستودار: دەست ودان، رەوش، دەم ووەخت، وەختانە
دەستودان: دەم ووەخت، وەختانە، بمیقات
دەستویر: هێلان، ئزن، رێدان
دەستویردان: ئزن، هێلان، دەرفەت دان
دەستویرنامە: ئیجازە، مەعدونی، ڤیزە
دەستوەراندن: یاریکرن، خۆتێئالاندن
دەستوەشاندن: لێدان ب دەستی، قوتان
دەستئاڤ: دەستشویشتن، خۆپاقژکرن
دەستێدان: پەرخاندن، ڤێرابرن، دەست داهێلان
دەستێڤەدان: ماتێکرن، رچلاندن، دیفچون
دەستئێش: نساخ، نەخوش، مروڤێ شول نەزان
دەستە: دەرزن، سێت، دوانزدە
دەستەبار: بارهەلگرتن ب چوتکەسان
دەستەبرا: هەڤال، هوگر، دوست
دەستەبڤر: دارێ بڤری یان دەستکێ بڤری
دەستبەر: بەرێ حولی بو هونین وهوسینێ
دەستەبەر: پێڤەگرتنا بەری ل جهێت بلند
دەستەبەند: گرێدانا دەستان پێگڤە
دەستەسەرکری: گرتی، زیندانکری
دەستەک: کومەکا رێڤەبەران
دەستەنگ: هەژار، بەلنگاز، فەقیر
دەسریڤەدان: پاقژکرن وشوشتنا جهێت نهین دلەشیدا
دەسژێبەردان: بەردانا ژنێ، تەلاقدان
دەسئانەهی: دەستئانەهی: هاریکاری، ئالیکاری
دوو: دەست ل پاشیێ
بندەست: داگێرکری، گرتی
بێدەست: نەچار، دەست نە، بێ هاریکار
بەردەستک: کارمەند، شاگرد
بەردەسک: پاتەک، پەروکەک بو پارستنا لەپی
چاردەست: بلەز، دەملدەست، بسڤکی
دەملدەست: بلەز، زوی، بسڤکی
زۆردەست: بهێز وشیان، زۆرداری
کاربدەست: خودان کار، شولکەر
١٧-٣-٢٠١٩ - دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن