Ονειρεύτηκα τη Δικαιοσύνη[1]

Χριστόφορος Κοσμίδης

Αρεοπαγίτης, Επιθεωρητής στη Θ' Περιφέρεια

[1]Αντιφώνηση στο δείπνο του Εφετείου Θεσσαλονίκης, που έγινε την 25η Ιουνίου 2013  προς τιμή των αφυπηρετούντων και των προαχθέντων συναδέλφων. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Ενώπιον», που εκδίδεται από το Δικηγορικό Σύλλογο Θεσσαλονίκης, τεύχος 70, Ιούλιος - Σεπτέμβριος 2013.

Όταν προβληματιζόμουν για το αν θα γίνω δικαστής, κάποιος παλιός συνάδελφος, που είχα την τιμή να γνωρίζω και που με συμβούλευε σχετικά, ξέθαψε από το αρχείο του και μού 'δωσε ένα ανυπόγραφο κείμενο. Ήταν λίγες σκέψεις για τη Δικαιοσύνη και τους Λειτουργούς της, γραμμένες κάπως λογοτεχνικά. Τότε, τις φύλαξα. Τώρα, τις «πείραξα» λιγάκι, για να τις «επικαιροποιήσω». Θα σας τις διαβάσω και. θα χαρώ αν τις προσέξετε.

«Με πήρε ο ύπνος κι ονειρεύτηκα τη μεγάλη αγαπημένη, τη Δικαιοσύνη. Εκείνη τη θεά, με το μαντήλι στα μάτια και τη ζυγαριά στο χέρι. Για τον τρόπο που την περιθάλπει η Πατρίδα μας. Για τη λαχτάρα που τής έχει ο Λαός μας.

Ονειρεύτηκα μια Δικαιοσύνη σε μέγαρα, με αρχαιοελληνικούς κίονες.

Σε φωτεινές και ψηλοτάβανες αίθουσες, ζεστές το χειμώνα και δροσερές το καλοκαίρι.

Σε έδρες κομψές και καθαρές, από δικαστές με λειτουργική αμφίεση, που καλύπτει την ενδυματολογική πολυμορφία ή τις εξεζητημένες εμφανίσεις.

Χωρίς ατέλειωτες ή μάταιες αναμονές, μέσα στην κάπνα των τσιγάρων.

Με γραμματείς πρόθυμους και αποτελεσματικούς, που δεν εκβιάζουν τις συνθέσεις στις τρεις το μεσημέρι.

Με δικηγόρους που θέλουν να δικάσουν και δεν πασχίζουν για την επόμενη αναβολή.

Με προσωπικούς χώρους εργασίας, όπου μπορείς να δεχθείς κάποιον χωρίς να ντρέπεσαι, να δουλέψεις χωρίς να σε διακόπτουν, να αφήσεις τα πράγματά σου χωρίς να κινδυνεύουν.

Με οργανωμένο σύστημα τεκμηρίωσης.

Με δυνατότητα ηλεκτρονικής έρευνας και επικοινωνίας. 

Ονειρεύτηκα μια Δικαιοσύνη, από Δικαστές μετριόφρονες, υπομονετικούς και πράους.

Που αγαπούν τη δουλειά και τους «πελάτες» τους.

Που μπορούν να χαμογελούν, χωρίς να φοβούνται.

Που ξέρουν να ακούν πολύ και να μιλάνε λίγο.

Που όταν μιλάνε, το κάνουν σα να βρίσκονται στη θέση εκείνου που τους ακούει.

Που απεκδύονται τα προσωπικά τους προβλήματα, όταν ενδύονται την τήβεννο της διαδικασίας.

Που έχουν ανεξάρτητο φρόνημα και είναι απαλλαγμένοι από σκοπιμότητες ή δεσμεύσεις.

Που μοχθούν με αυταπάρνηση, με ανιδιοτέλεια, με διάθεση προσφοράς στο συνάνθρωπο.

Που ισορροπούν ανάμεσα στη νομιμότητα και την επιείκεια.

Που η παρουσία τους στην έδρα εμπνέει ασφάλεια και εμπιστοσύνη.

Που γνωρίζουν να οικοδομούν το προσωπικό τους κύρος, σιωπηλά, για το γενικό συμφέρον.

Που σέβονται την ελευθερία και τη διαφορετικότητα των συναδέλφων τους.

Που ξέρουν να συζητούν και δεν φοβούνται την αντίθετη άποψη.

Που τολμούν, κάποτε, να μένουν μόνοι, αλλά να μη συσχηματίζονται.

Που έχουν την αυτογνωσία να διεκδικούν για τον εαυτό τους μόνο εκείνα, που είναι ανάλογα προς τις ικανότητες και τα προσόντα τους.

Που ανησυχούν θετικά, για τη διαρκή βελτίωσή τους.

Που αποδέχονται την κριτική.

Που προτιμούν τον αυτοέλεγχο, για την αποκάλυψη των εσωτερικών κινήσεων των παθών τους.

Που δεν κουράζονται να προχωρούν προς το καλύτερο.

Ονειρεύτηκα μια Δικαιοσύνη, με δικαιοσύνη για τους Δικαστές.

Με αντικειμενικότητα στην αξιολόγηση και την εξέλιξη.

Με απεγκλωβισμό από τη συμπτωματική αρχαιότητα, που ματαιώνει την αξιοποίηση των ικανότερων και, κάποτε, ευνοεί κάποιες μετριότητες.

Με αποφυγή της ισοπέδωσης μεταξύ των αποτελεσματικών και των μη αποτελεσματικών δικαστών.

Με ορθολογισμό στην οργάνωση του συστήματος διοίκησης και στην αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.

Με ευθυκρισία στην εκτίμηση των ειδικών προσόντων, που είναι απαραίτητα όταν ανατίθενται καθήκοντα διεύθυνσης.

Ίσως και με πολλά άλλα, αλλά τότε ξύπνησα!

Η πραγματικότητα ήταν πολύ διαφορετική. Με πίκραινε και με πονούσε. Πήγε να με πιάσει το παράπονο. Η απελπισία.

Μετά σκέφθηκα: Τι μπορώ να κάνω εγώ, για όλα αυτά; Τους θεσμούς δεν μπορώ να τους αλλάξω. Τις υποδομές δεν μπορώ να τις βελτιώσω. Τον εαυτό μου, όμως, μπορώ! Σαν μικρός δικαστής που είμαι, δεν θα χρειαστεί ποτέ να λογοδοτήσω για τα μεγάλα ζητήματα της Δικαιοσύνης. Καθημερινά, όμως, θα πρέπει να λογοδοτώ στη συνείδησή μου για την ολιγωρία, με την οποία κάνω τη δουλειά μου, για το έλλειμμα της αγάπης, με την οποία αντιμετωπίζω τους «πελάτες» ή τους συνεργάτες μου. Και καθημερινά θα πρέπει να πείθω τους πάντες για το ότι προσπαθώ να κάνω το καθήκον μου. Δεν είναι εύκολο αυτό. Αλλά βρίσκεται μέσα στις δυνατότητές μου. Μπορώ να το κάνω και να βρω ανάπαυση. Για τα μεγάλα, ας λογοδοτήσουν οι μεγάλοι!

Έτσι, η απελπισία υποχώρησε. Έτσι, μπόρεσα να συνεχίσω το δρόμο μου.»

Αυτό ήταν το κείμενο. Ή περίπου αυτό, γιατί, όπως προείπα, το τροποποίησα λίγο, για να το κάνω επίκαιρο. Δεν έμαθα ποτέ ποιος το 'γραψε. Αλλά και να το μάθαινα, δεν θα 'χε σημασία. Σημασία έχει το μήνυμά του.

Από τότε πέρασαν 40 χρόνια. Έγινα δικαστής και δεν μετάνιωσα! Αν και η ζοφερή πραγματικότητα, πολλές φορές, μου θύμιζε το όνειρο.

Από τότε, άλλαξαν αρκετά πράγματα. Αλλά και πολλά στραβά παραμένουν αναλλοίωτα. Τι φταίει;

Δεν πιστεύω ότι οι αλλαγές γίνονται από πάνω προς τα κάτω. Πολλοί το επαγγέλθηκαν, κάποιοι το επιχείρησαν, αλλά αποτέλεσμα δεν είδαμε. Όσο οι άνθρωποι παραμένουν εμπαθείς, θα βρίσκουν τρόπο να ματαιώνουν ακόμη και τις καλύτερες προσπάθειες. Το ζήσαμε κι' αυτό!

Πιστεύω ότι ο καθένας μας πρέπει να σηκώσει το προσωπικό του βάρος. Με ευσυνειδησία, με κόπο και θυσίες. Έτσι, θα αλλάξει το μικρόκοσμό του. Στο τέλος, η αγαθή μαρτυρία της συνείδησης θα είναι γι' αυτόν η μεγαλύτερη ανταμοιβή!

Όσο περισσότεροι το κάνουμε αυτό, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ελπίδα ότι ακόμη περισσότεροι θα ακολουθήσουν. Αν συμβεί κι' αυτό, κάποια θεσμική αλλαγή, ίσως, θα μπορέσει να δρομολογηθεί. Τότε, εκείνοι, που θα θέλουν να τη ματαιώσουν, ενδέχεται, να είναι λιγότεροι.

Τελείωσα. Εύχομαι, να 'ναι ήρεμη η συνέχεια, για όσους ολοκληρώνουν σε λίγο την υπηρεσία τους στη Δικαιοσύνη. Εύχομαι, να 'ναι περίσσιο το κουράγιο, για όσους τη συνεχίζουν από ανώτερη θέση. Συγχαρητήρια σε όλους!

Σας ευχαριστώ για την προσοχή. Σας ευχαριστώ για την αποψινή τιμή. Σας ευχαριστώ για τη συνεργασία στο πλαίσιο της Επιθεώρησης.

Σας παρακαλώ, κρατείτε την αισιοδοξία και την ελπίδα!