Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч

"У творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча ёсць матывы, якія нагадваюць пропаведзь хрысціянскай пакорлівасці, цярпення, але зрэшты і ў гэтага пісьменніка праўда жыцця бярэ верх". (Іван Навуменка)

"Адносіны Купалы да літаратурнай спадчыны Дуніна-Марцінкевіча прасякнуты духам крытыцызму". (В. Івашын)

"Дзіўлюся я цяпер, як ён мог столькі працаваць, калі цалюсенькі дзень у гэтым самым доме дзеці гаманілі, чыталі ўслых кніжкі, а часам і проста дурэлі. Але ён з пісаннем сваім, з думкамі сваімі ад усіх запіраўся ў каморку... Памятаю і вялікі куфар, куды хаваў ён сваё пісанне, паўнюсенькі быў, але мала выйшла гэтага пісання адтуль у свет: па смерці Марцінкевіча стары дом згарэў, пайшла з дымам і большая палова працы гэтага заслужанага для нашай бацькаўшчыны чалавека" (Ядвігін Ш.).

"Месца Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча ў гісторыі айчыннага пісьменства вызначана трывала: пачынальнік новай беларускай літаратуры". (Я. Янушкевіч)

Як стораж, стаў смела на варце

Радзімых запушчаных гоняў,

Стаў сеяць па-свойму ўсё тое,

Што мы далей сеем сягодня. (Я. Купала)

"Пінскай шляхтай" драматург удала падхапіў традыцыі літаратурнага жыцця Палесся XVIII ст." (А. Мальдзіс)

На магіле Дуніна-Марцінкевіча

Пад соснамі на кургане капліца,

А ля яе ў зямліцы спіць паэт.

Дубкоў чародка па-над ім журыцца,

Язмін схіляе белы чысты квет.

Ды не слязою горкаю, празрыстай,

У сыпістых, пясчаных берагах

Плюскоча Іслач ля шляху вірыста,

Збіраецца да Нёмна ў дальні шлях.

Яе вітаем мы ў задуме яснай

I прыгаршчамі п’ем. Глыток. Глыток.

I сонца па-над намі непагасна,

I невычэрпны Іслачы выток. (А, Лойка)

Балада Дуніна-Марцінкевіча

(23.01.1808-17.12.1884)

Не трэба чужога, не трэба чужога!

Ні грошай, ні мовы, ні Бога,–

Нічога не трэба чужога!

Мужык беларускі-мужык,

Ён слухацца пана прывык.

Ён з панам разумным-разумны,

Ды толькі вось пан нешта сумны.

І царскія ўлады-не рады,

Шпікі, як сабакі, ля хаты.

Якую ён школку трымае?

Няўжо ён законаў не знае?

А пану шчэ сніцца паўстанне

І верыца ў светлае ранне,

Ды толькі не трэба чужога:

Ні праўды, ні волі, нічога,

Нічога не трэба чужога!

…Вятры за вакном завываюць,

Снягамі агонь засыпаюць,

Дзе чуюцца крыкі і смех.

І сыплецца, сыплецца снег

На ліпу, на хату, на долю.

І свечка асвечвае волю,

Якой не было і ці будзе.

За вокнамі мроі і людзі,

Надзеі, бяда, спадзяванні

І белая, сумная пані,

Якая сустрэчы чакае,

Якая адна і святая

І ёй не патрэбна чужога

Ні сына, ні мовы, ні Бога,

Нічога чужога, нічога!(В. Шніп)